H αγορά της Τουρκίας

1. H αγορά της Τουρκίας Ευγενία Κέππα Γραμματέας ΟΕΥ A΄

2. ΟIKONOMIA • ΑΕΠ 2012: 800 δισ. δολ. (εκτίμηση) • Μεταβολή πραγματικού ΑΕΠ 2012: 3,2% (εκτίμηση) • Κατά κεφαλήν ΑΕΠ: 10.673 δολ. • Έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών: 7,3% του ΑΕΠ (εκτίμ. 2012) • Δημόσιο χρέος (2011): 39,4% του ΑΕΠ • Έλλειμμα προϋπολογισμού (2011): 2,6% του ΑΕΠ • Έσοδα από τον τουρισμό (2012): 23,5 δισ. δολάρια • Υψηλά ποσοστά αδήλωτης τουρκικής οικονομίας: 50% το 2011, 38% το 2012 • * Πηγή: ΤurkStat 2

3. Ετήσια μεταβολή ΑΕΠ ανά τρίμηνο 2008-12 • Q3 2013 : Ιδιωτική κατανάλωση μείωση -0,5% Ιδιωτικές επενδύσεις μείωση -11,1% Επενδύσεις μείωση -7,6% 2009: -4,8% 2010: +9,2% 2011: 8,5%

4. Άλλα βασικά μεγέθη • δείκτης βιομηχανικής παραγωγής: +1,9% ε.β. (Ιαν.2013) • δείκτης κύκλου εργασιών βιομηχανίας: +6,5% ε.β. (Ιαν.2013) • δείκτης βιομ. παραγγελιών: +4,5% ε.β. (Δεκ.2012) • δείκτης αξιοποίησης δυναμικού (βιομηχανία): 72,4% (Ιαν.2013) – μείωση κατά 2,3 π.μ. έναντι Ιαν.2012 • ανεργία: 9,1% (Οκτ. 2013) σταθερή • έλλειμμα ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών: Μειώθηκε κατά 36% σε 45,2 δισ.δολ.το 11_μηνο 2013 • πληθωρισμός: 7,31% (Ιαν. 2013) /ετήσιος στόχος 5% (+/-2%) • βασικό επιτόκιο χαμηλό : 5,50% • ρυθμός αύξησης δανειοδότησης υψηλός • Ερώτημα: Θα συνεχιστεί η ανάπτυξη; 4

5. EΞΩΤΕΡΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ ΤΟΥΡΚΙΑΣ Πηγή: ΤurkStat

6. Τουρκικές εισαγωγές Κατανομή σύμφωνα με τις βασικές κατηγορίες αγαθών – Μεταβολές (2012)

8. Εξαγωγικό εμπόριο -Σχόλια • Το εμπορικό έλλειμμα το 2011 κατέγραψε ιστορικό υψηλό, αλλά παρουσιάζει ενδείξεις βελτίωσης από τον Νοέμβριο 2011 (2012 συρρίκνωση εισαγωγών κατά 1,9%, αύξηση εξαγωγών 13,1%) • Αλματώδης αύξηση εξαγωγών χρυσού (2011: 1,5 δισ.$ - 2012: 13,3 δισ.$) • Αύξηση εξαγωγών εκτός χρυσού: 4,3% • Οι εισαγωγές αφορούν κυρίως ενδιάμεσα προϊόντα (2012: 74%) • Οι ανάγκες παραγωγής πιέζουν προς την διεύρυνση εμπ. ελλείμματος (εξάρτηση από ενέργεια /ορυκτά καύσιμα: 25% εισαγωγών, πρώτες ύλες, ημιεπεξεργασμένα προϊόντα) • ΕΕ κυριότερος εμπορικός εταίρος αλλά με τάση μείωσης ποσοστού εμπορίου - εξαγωγές: 2010: 46,3% του συνόλου- 2011: 46,2% - 2012: 38,8 % - εισαγωγές:2010: 38,9% του συνόλου- 2011: 37,8% - 2012: 37% • Κυριότεροι εταίροι ως προς τις εξαγωγές: Γερμανία, Ιράκ, Η.Β., ΗΒ, ΗΑΕΚυριότεροι εταίροι ως προς τις εισαγωγές: Ρωσία, Γερμανία, Κίνα, ΗΠΑ, Ιταλία, Ιράν 8

9. Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ

12. Αγορά Δημογραφικά Χαρακτηριστικά • πληθυσμός 75 εκ. • μέσος όρος ηλικίας 29,7 έτη • αστικοποίηση- 75% κατοικεί σε αστικές περιοχές • κυριότερες πόλεις: Κων/πολη-13,5 εκ., Άγκυρα-4,8 εκ., Σμύρνη-3,9 εκ., Προύσσα -2,6 εκ., Άδανα- 2,1 εκ., Γκαζιαντέπ-1,2 εκ., Καισάρεια, Ικόνιο • έντονες διαφοροποιήσεις: εισόδημα, Ανατολή-Δύση, παράλια-ηπειρωτική χώρα, τουριστικές-μη τουριστικές περιοχές 12

13. Αγορά λιανικών πωλήσεων (1) • 11.588 καταστήματα αλυσίδων και supermarket • 309 shopping malls 2012 / 129 το 2006 - Αύξηση της μέσης εκμισθωμένης επιφάνειας ανά κάτοικο-Παραμένει μικρότερη από τον ευρωπαϊκό μ.ό. • Οργανωμένο λιανεμπόριο 40% συνόλου – οργανωμένο λιανεμπόριο τροφίμων 30% με τάσεις ενίσχυσης • Δομή λιανικής τροφίμων: μεγάλες αλυσίδες (εγχώριες, πολυεθνικές) εθνικής εμβέλειας - τοπικές αλυσίδες παντοπωλεία-καταστήματα γειτονιάς, ανοιχτές αγορές • Εγχώριες και ξένες αλυσίδες λιανικής πώλησης • Koctas, Arcelik, Bauhaus, Ikea, Vestel, Darty, TeknoSA, Praktiker, MediaMarkt • Metro, CarrefourSA, Tesco-Kipa, Migros , BIM, Kiler • Ipekyol, Mavi Jeans, Koton, Vakko, Boyner (όμιλος) 13

14. Αγορά λιανικών πωλήσεων (2) • Εισαγόμενα τυποποιημένα προϊόντα κυρίως σε μεγάλες αλυσίδες (όχι σε τοπικές αλυσίδες και discount stores), μεσαία-ανώτερα εισοδήματα • Διανομή: παραγωγός/εισαγωγέας- χονδρέμπορος/διανομέας -λιανική • Μεγάλες αλυσίδες προμηθεύονται κυρίως μέσω εισαγωγέων-χονδρεμπόρων και σπανιότερα κάνουν απευθείας εισαγωγές • Τάση συγκεντροποίησης ενισχύει θέση αλυσίδων → υψηλές τιμές ραφιού • Προτιμότερη είσοδος στην αγορά μέσω εισαγωγέα με εκτεταμένο δίκτυο διανομής 14

15. Δομή λιανικού εμπορίου – τάσεις • Ενίσχυση οργανωμένου λιανεμπορίου • συγκεντροποίηση → ισχυροποίηση αλυσίδων έναντι προμηθευτών → συγκεντροποίηση δικτύων διανομής • Μεγάλες αλυσίδες νέες προσεγγίσεις: fast shopping, gourmet, boutique stores... • Παντοπωλεία: προϊόντα μεγάλης κυκλοφορίας, τοπικά-παραδοσιακά προϊόντα • Συνένωση τοπικών αλυσίδων 15

16. Κατανάλωση • Δυτικοποίηση καταναλωτικών προτύπων • Ενδιαφέρον για νέα προϊόντα • Καταναλωτές πιο προσεκτικοί σχέση τιμής/αξίας αύξηση discount stores, αύξηση προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας • Προϊόντα υψηλής κατανάλωσης: προτιμώνται οι οικογενειακές συσκευασίες • Προτίμηση για επώνυμα προϊόντα (μεσαία-ανώτερα εισοδήματα – αύξηση εισοδήματος) • Διαφοροποίηση στις τουριστικές περιοχές 16

17. Τρόφιμα (1)- Παρατηρήσεις • ΦΠΑ: Συνήθως 8% (ή 1%) • Πιστοποιητικά εισαγωγής αναλαμβάνει εισαγωγέας • Προϊόντα με θετικές προοπτικές: κακάο, σοκολατοειδή – καφές – κρασί – κατεψυγμένα – προϊόντα κατεψυγμένης ζύμης– βιολογικά – έτοιμα για μαγείρεμα ή για κατανάλωση τρόφιμα – gourmet – εθνικά προϊόντα – προϊόντα υγιεινής διατροφής 17

18. Τρόφιμα (2)- Δασμοί • Συμφωνία Τελωνειακής Ένωσης ΕΕ-Τουρκίας: παραμένουν δασμολογικές επιβαρύνσεις μόνο για τρόφιμα • Σε αρκετές κατηγορίες ελληνικού ενδιαφέροντος οι δασμοί είναι υψηλοί (ποσοστώσεις...) • Ενδεικτικά: αλεύρι σίτου 102,6%, τυριά έως και 180% (φέτα 180%, κεφαλοτύρι 138%, κεφαλογραβιέρα 138%), επιτραπέζιες ελιές- 19,5%, ελαιόλαδο -31,2%, μέλι 38,5%, κρασιά -50%, σύκα - 45,9%, εσπεριδοειδή - 54%, σταφύλια - 54,9%, καρπούζια - 86,4%, μήλα - 60,3%, ροδάκινα 55,8%. • Για ορισμένα τρόφιμα (κυρίως επεξεργασμένα παρασκευάσματα), ο υπολογισμός του δασμού εισαγωγής γίνεται μέσω του προσδιορισμού της δασμολογικής κατηγορίας και βάσει επιμέρους συντελεστών οι οποίοι εξαρτώνται από τη σύσταση του προϊόντος (λιπαρά, περιεκτικότητα πρωτεϊνών κ.ά.). 18

19. ΠΟΤΑ (1) • Υψηλός ΕΦΚ • ΦΠΑ 18% • Δασμοί στα κρασία: 50% • αγορά-στόχος για μεγάλες εταιρείες (DIAGEO: εξαγορά MEY ICKI -ΥENI RAKI- εκτεταμένο δίκτυο διανομής) • (-): υψηλή φορολόγηση, περιορισμοί στη διαφήμιση, ειδική άδεια πώλησης, περιορισμένα σημεία πώλησης, απαιτήσεις ετικέτας • (+): άνοδος εισοδήματος, τουρισμός, χαμηλός μ.ο. ηλικίας 19

20. ΠΟΤΑ (2) • Εισαγωγές κρασιών στην Τουρκία: • έως το 2003 το ύψος τους ήταν ελάχιστο, το διάστημα 2004-2012 παρουσιάζουν ανοδική τάση (σε εκατ. €: 1,2 – 2,1 – 2,6 – 2,3 – 3,1 – 2,3- 4,2 – 5,1 - 7,2 ). • 2010-11: αύξηση 21% 2011-12: αύξηση 42% • Οι κυριότερες χώρες εισαγωγής (2012)είναι οι: Γαλλία (3,3 εκ.€), Ιταλία (1,8 εκ.€), Χιλή (0,9 εκ.€), ΗΠΑ, Ισπανία, Αυστραλία. • Τα ελληνικά κρασιά δεν έχουν καταφέρει προς τον παρόν να διεκδικήσουν μερίδιο της τ/ αγοράς (2012: 3.416 €) • Περιορισμένες εισαγωγές ελληνικής μπύρας την τελευταία διετία • Ελάχιστη (<10.000€), σταθερά, είναι η ελληνική παρουσία στις κατηγορίες αποσταγμάτων από κρασί-τσίπουρων, λικέρ και ούζου. 20

21. Τ/ κατασκευαστικός τομέας • Δυναμικός- 2ος παγκοσμίως • Αντιπροσωπεύει το 6% του ΑΕΠ της Τουρκίας • Περίπου 100 εργοληπτικές εταιρείεςέχουν αναλάβει το 90% των έργων. Πολλές από αυτές ανήκουν σε μεγάλες holding c.με διάφορους τομείς δραστηριότητας (ενέργεια, τουρισμός, υγεία...) • Αιτίες ανάπτυξης: οικονομική σταθερότητα, χαμηλά επιτόκια δανεισμού και σχετική ευκολία χορήγησης δανείων, αύξηση πληθυσμού - μεγάλη τάση αστικοποίησης- νέος πληθυσμός που επιθυμεί να αποκτήσει κατοικία, αύξηση εισοδήματος, προτίμηση για απόκτηση κατοικίας αντί ενοικίασης, επιθετική πολιτική ΤΟΚΙ • Διεθνής παρουσία • 2012: 33 τ/ κατασκευαστικές εταιρείες περιλαμβάνονταν στον κατάλογο “The World’s Top 225 International Contractors" σύμφωνα με το περιοδικό "ENR - Engineering News Record« - 2η θέση στην κατάταξη • Συμβόλαια σε (ανάλογα με όγκο εργασιών): Τουρκμενιστάν, Αιθιοπία, Ιράκ, Σ.Αραβία, Ρωσία, Καζακστάν, Βοσνία Ερζεγοβίνη, Μαρόκο, Αζερμπαϊτζάν κ.ά. 21

22. Ανάπτυξη κατασκευαστικού τομέα 22

23. ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ -ΤΑΣΕΙΣ • Θετικές προοπτικές ανάπτυξης, αλλά με συγκράτηση του ρυθμού ανάπτυξης, λόγω: του μεγάλου αριθμού αδιάθετων κατοικιών, του περιορισμού χορήγησης δανείων, συγκρατημένων προσδοκιών καταναλωτών • Πραγματοποίηση έργων υποδομών (αυτοκινητόδρομοι, σιδηροδρομικό δίκτυο, λιμάνια, σήραγγες, μετρό, ενέργεια). Η χρηματοδότησή τους σε μεγάλο βαθμό προέρχεται και από το εξωτερικό • Εξαγγέλθηκαν προσφάτως 112 μεγάλα έργα αξίας 8,96 δισ.δολ.: 16 φράγματα, 49 υ/η σταθμοί, αρδευτικά συστήματα, συστήματα επεξεργασίας και καθαρισμού υδάτων. • Μεγάλα έργα δρομολογούνται: αυτοκινητόδρομος Κων/πολης-Σμύρνης (αυτοκινητόδρομοι, γέφυρες), δορυφορικές πόλεις σε Σμύρνη-Κων/πολη-Άγκυρα, 3η γέφυρα Βοσπόρου, μεγάλα έργα στην Άγκυρα (μετρό κ.ά.), αυτοκινητόδρομοι, σιδηροδρομικό δίκτυο, λιμάνια/μαρίνες, έργα στο χώρο της υγείας μέσω συμβάσεων ΡΡΡ, έργα που σχετίζονται με την ανάδειξη της Τουρκίας ως ενεργειακού κόμβου • Αλλοδαπές εταιρείες αναλαμβάνουν σχετικά έργα μέσω κοινοπραξιών με αντίστοιχες τουρκικές, δυνατότητα παροχής τεχνογνωσίας.. • Κατασκευή κατοικιών, εμπορικών κέντρων, έργων που σχετίζονται με τον τουριστικό τομέα, έργων αναπαλαίωσης και ανοικοδόμησης στο ιστορικό κέντρο πόλεων, κατοικίες με αντισεισμική προστασία. • Δυνατότητες στον τομέα υπηρεσιών και έργων που προσανατολίζονται προς τη μείωση του κόστους ενέργειας, την ανάγκη μεγαλύτερης ενεργειακής επάρκειας, την ανάγκη μείωσης της ενεργειακής κατανάλωσης των κτιρίων 23

24. Δομικά υλικά • Ο κλάδος παραγωγής δομικών υλικών είναι ο τρίτος μεγαλύτερος στην Τουρκία • Η Τουρκία κατέχει μία από τις πρώτες θέσεις στον κόσμο στην παραγωγή και στις εξαγωγές: τσιμέντου, έτοιμου σκυροδέματος, αεριζόμενου σκυροδέματος, σωλήνων από χάλυβα, υαλοπινάκων, υαλοπετασμάτων, κεραμικών υλικών επιχρίσματος, κεραμικών ειδών υγιεινής, δομικών επιχρισμάτων, φυσικών λίδων, ακατέργαστου μαρμάρου – τραβερτίνη, πλαστικών κουφωμάτων παραθύρων, πλαστικών προκατασκευασμένων στοιχείων, δομικών υλικών από αλουμίνιο • Προοπτικές εισαγωγής: κυρίως για πιο εξελιγμένα προϊόντα • Τομείς: κατασκευή πατωμάτων , μονωτικά, κουφώματα, ηλεκτρολογικό υλικό, σωληνώσεις και σύνδεσμοι, επιχρίσματα, χρώματα, θερμαντικά σώματα, υλικά αλουμινίου, ΟSB κ.ά. 24

25. Φαρμακευτικά • σημαντική εγχώρια παραγωγή αλλά με χαμηλές επιδόσεις στην έρευνα και τεχνολογία – εξάρτηση από εισαγωγές (κυρίως πρωτότυπα) – εγχώρια (κυρίως γενόσημα) • μη συνταγογραφούμενα: χαμηλό ποσοστό (περίπου 10%) • Την τελευταία δεκαετία οι εισαγωγές τριπλασιάστηκαν σε αξία • Το 2012 οι εισαγωγές ήταν 4 δισ.δολ.- μειώθηκαν κατά 15% • Το 2012 οι εισαγωγές από την Ελλάδα ανήλθαν σε 7,6 δισ.€,μείωση κατά 31% (Περιλαμβάνουν κυρίως συσκευασμένα φάρμακα σε μορφή δόσεων) • Δεν επιβάλλονται δασμοί εισαγωγής από ΕΕ • Καταχώρηση από τουρκικά φυσικά/νομικά πρόσωπα • Απαιτούνται: πιστοποιητικό συμμόρφωσης (conformity certificate Υπ. Υγείας), πιστοποιητικό Ορθής Παραγωγικής Πρακτικής (GMP) - καθυστερήσεις 25

26. Αγορά καλλυντικών – ειδών προσωπικής περιποίησης (1) • ρυθμοί ανάπτυξης αγοράς 10% περίπου ετησίως (αυξανόμενος αριθμός των εργαζόμενων γυναικών, νεαρός πληθυσμός, αλλαγή στα καταναλωτικά πρότυπα, ανάπτυξση κέντρων wellness & spa) • Ανάπτυξη εγχώριας βιομηχανίας αλλά με έντονη εξάρτηση από εισαγόμενες πρώτες ύλες • Υψηλός ανταγωνισμός αγοράς - οι μεγαλύτερες πολυεθνικές δραστηριοποιούνται και στην τ/ αγορά καλύπτοντας μεγάλο μερίδιο αγοράς • Ενδιαφέρον για τα φυσικά προϊόντα • Άνοδος αντιηλιακά (ενημέρωση, τουρισμός) • Ευαισθησία σχέση τιμής/αξίας • Λιανική πώληση • Αλυσίδες λιανικής καλλυντικών:Sevil Kozmetiks, Tekin Acar, Αltug Parfumeri, επίσης Sephora, MAC, Body Shop, Clinique, Lush, Yves Rocher, L’ occitane • πωλήσεις στα super market 26

27. Ελληνικές εξαγωγές καλλυντικών • 2012: αξία συνολικών τ/ εισαγωγών 1δισ. USD, μείωση 4% - διπλασιάστηκαν σχεδόν από το 2004. • 2010-11 αύξηση ελληνικών εξαγωγών 67%, • 2011-12 αύξηση εξαγωγών 71% • 2012 ελληνικές εξαγωγές 8,8 εκατ. € • Κυριότερα προϊόντα: • Προϊόντα για τη φροντίδα δέρματος 5,3 εκατ. €, αύξηση 127% • Προϊόντα για τα μαλλιά 2,7 εκατ. €, αύξηση 66% • Διάφορα μείγματα ευωδών ουσιών – πρώτες ύλες 0,7 εκατ. € • Αιθέρια έλαια 160 χιλ. €, αύξηση 53% 27

28. ΠΛΑΣΤΙΚΕΣ ΠΡΩΤΕΣ ΥΛΕΣ • Ταχέως αναπτυσσόμενη αγορά πλαστικών • - Η παραγωγή πλαστικών εξαρτάται από εισαγωγές πετροχημικών για την παραγωγή πλαστικών προϊοντων για την εγχώρια αγορά και τις αγορές του εξωτερικού • - Η εγχώρια παραγωγή καλύπτει μόλις το 15% της ζήτησης με μικρή προοπτική αύξησης στο άμεσο μέλλον • PETKIM (κρατική έως 2008, οπότε πωλήθηκε το 51% - 2,04 δισ.USD στη SOCAR Αζερμπαϊτζάν) καλύπτει 85% εγχώριας παραγωγής 28

29. ΠΛΑΣΤΙΚΕΣ ΠΡΩΤΕΣ ΥΛΕΣ – Κάλυψη ζήτησης από εισαγωγές 29

30. ΑΠΕ • Η εγχώρια πρωτογενής παραγωγή ενέργειας στην Τουρκία αντιστοιχεί σε λιγότερο από το 1/3 της κατανάλωσης -αυξανόμενες ενεργειακές ανάγκες • Ανάγκες προώθησης ΑΠΕ: κυρίως υ/η ενέργεια, αιολική • Παραγωγή από φ/β ελάχιστη, περιορισμοί • Νόμος 6094/2010 για ΑΠΕ, δίνει επαρκέστερα κίνητρα για την προσέλκυση επενδυτών. • Οι εγγυημένες τιμές που προβλέπονται είναι: • - Εγγυημένη τιμή για αιολική και υδροηλεκτρική ενέργεια 0,073 USD/ΚWh • - Εγγυημένη τιμή για γεωθερμική ενέργεια 0,105 USD /ΚWh • - Εγγυημένη τιμή για ηλιακή ενέργεια και βιομάζα 0,133 USD /ΚWh 30

31. ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ • Αφίξεις Τούρκων τουριστών στην Ελλάδα: • 2009: 202.348 • 2010: 561.198, αύξηση 180% • 2011: 552.090, μείωση 2% • 2012-9μηνο: 466.166, αύξηση 10,2% • Μικρός αριθμός διανυκτερεύσεως • Θεωρήσεις εισόδου σε 5 νησιά το 2012-Κέντρα θεωρήσεων σε τ/ παραλιακές πόλεις • Προώθηση κοινών προσφορών προς τρίτες αγορές (π.χ. Κίνα) 31

32. ΝΑΥΠΗΓΙΚΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ • 70 ναυπηγεία (κυρίως Μαρμαρά) • Ειδίκευση κυρίως στα μικρά σκάφη, τελευταία προσπάθειες για μεγαλύτερα πλοία • Ευκαιρίες για εισαγωγές ναυτιλιακού εξοπλισμού: υλικών και εξαρτημάτων υψηλής τεχνολογίας (πχ μηχανές και συστήματα πλοήγησης) 32

33. 33

34. Πρεσβεία Αγκύρας-Γραφείο ΟΕΥ ecocom-ankara@mfa.gr Γενικό Προξενείο Κωνσταντινούπολης- Γραφείο ΟΕΥ ecocom-istanbul@mfa.gr Ιστοσελίδα: http://agora.mfa.gr 34