ERGENLİK DÖNEMİ

1. ERGENLİK DÖNEMİ Çocukluktan çıkıp yetişkinliğe adım atılan bedensel, zihinsel, duygusal,sosyal değişikliklerin hızlı bir şekilde yaşandığı kızlar için 11-21 erkekler için 13-21 yaşları arasında yaşanan bir geçiş dönemidir.

2. ERGENLİKTE İLK YILLARINDA FİZİKSEL GELİŞİM • Büyüme hormonları salgılandığından hızlı bir şekilde boyu uzar,kilo artar,el ve ayaklar büyür. • Vücudun bazı bölgelerinde kıllanmalar meydana gelir.(Koltukaltı, sakal ve kasıklarda) • Cinsel uyanışda bu dönemde başlar.Erkeklerde testisler sperm hücresi üretir. • Ter bezleri bu dönemde faaliyetlerini artırır. • Erkeklerde ses kalınlaşır. • Kemikler ve kaslar hızlı gelişir.

3. Yüzde siyah noktalar ve sivilceler meydana gelir. • Birey bu dönemdeki fiziksel değişikliklere ne kadar kabullenip uyum sağlarsa yetişkinlikteki ruh sağlığı ve kimlik gelişimi de o derece sağlıklı olur.

4. Bu dönemde bedensel gelişimin sağlıklı bir şekilde olabilmesi için bireyin dengeli beslenmesi,spor yapması, vücut temizliğine dikkat etmesi ve zararlı alışkanlıklardan uzak durması gerekir.

5. Genellikle ergenlik ve gençlik çağı en sağlıklı yaşam dönemidir.

6. ERGENLİĞİN İLK YILLARINDA DUYGUSAL GELİŞİM

7. Duygu yoğunluğu artar.Artan bu duygular davranışlara coşkulu tepkiler olarak yansır(günlük tutma, şiir yazma, yüksek sesle müzik dinler) • Duygularda istikrarsızlık göze çarpar. • Gittikçe artan bağımsızlık gereksinimi ortaya çıkar. • Sık sık yalnız kalma isteği artar. • Sevgi, aşk gibi duygular artmakla birlikte aşırılıklar gözlenebilir.

8. ERGENLİĞİN İLK YILLARINDA SOSYAL GELİŞİM

9. Ergenliğin ilk belirtileri çıktığında kendi içine kapanma görülebilir. • Karşı cinsin beğenisi istenir. • Kızlar erkek öğrencilere göre daha olgun ve evcimen gözükürler. • Ergen kendine model bulma arayışı içindedir. • Cinsel kimliğini kazanabilmesi için kendi cinsinden ebeveyn ile özdeşim kurması önemlidir. • Arkadaşlıklara verilen önem bu dönemde artar. • Anneyi ve babayı beğenmeme, onları eleştirme durumları ile karşılaşılabilir.

10. ERGENLİĞİN İLK YILLARINDA ZİHİNSEL GELİŞİM • Soyut düşünme yeteneğine ulaşmışlardır. • Ders dışı konulara ilgi artmıştır. • Toplumsal kuralların insan üzerindeki etkilerini sorgular.

11. ERGENLİKÇAĞINDA BAŞARILMASI BEKLENEN BAŞLICA GELİŞİM GÖREVLERİ • Cinsel rolünü kabullenme ve role uygun davranış örüntüleri geliştirebilme. • Duygusal bağımsızlığını kazanma ve kendisi ile ilgili önemli kararları kendi başına verebilme. • Akran grubu içinde kabul görme ve arkadaşlık, işbirliği, liderlik yeteneklerini geliştirebilme. • Çatışan değerleri uzlaştırma ve kendi yaşına özgü bir yaşam felsefesi geliştirebilme. • Meslek seçimi için gerekli ön hazırlıkları yapma ve kendine en uygun olan mesleği seçebilme. • Öz kimliğine ulaşma ve bunu kabullenebilme. • Gelişim görevlerini birey başarabildiği ölçüde yetişkinlikteki uyumu ve başarısı artar.

12. ERGENLİKTE DAVRANIŞLARDAKİ DEĞİŞİKLİKLER

13. 1-Yalnızlık İsteği: • Her genç yalnızlığını paylaşacağı ayrı bir odasının olmasını ister. • Odasında saatlerce kalabilir. Küçük nedenlere kızabilir, kırılabilir. • Anne babanın ve arkadaşların beraber olma isteğine ret edip içine dönebilir. Adeta vücudunda olup bitenlerin bir muhasebesini yapmak onları gözden geçirmek ve yeni duygularına alışmak istemektedir. • Gencin bu isteğinin doğal karşılanması gerekir.

14. 2-İsteksizlik Oluşabilir: Hızlı bir bedensel gelişme içinde oldukları için bu durum enerjilerinitam olarak kullanamamalarına neden oluyor. Tüm enerji bedene yansıyor. Sonuçta isteksizlik oluşabiliyor. Bir takım ağrılar, sızılaroluşabiliyor. İşte tüm bu durumlar derslere de yansıyabiliyor. İlkokulda elde edilen başarıda düşüş görülebiliyor. Bununla başa çıkmak çok önemli. Bu başarısızlık durumunda kaygıduymamak gerekir. Bunun geçici olduğunu düşünmek en doğru çözüm olur. Bu dönemde isteksizliğe bağlı olarak can sıkıntısı da oluşabiliyor ve can sıkıntısı uzun sürebiliyor. Ayrıca huzursuzluk oluşabiliyor. Bunun nedeni ise bedendeki değişimlerdir. Sürekli bir şeylerle ilgilenme, meşgul olma isteği var. Ergen hareketli, kıpır kıpırdır. Bu durum okul için de söz konusudur.

15. 3- Otoriteye Karşı Direniş Eğilimleri: Ev ortamında mutlaka otoriteyi temsil eden birisi vardır. Ya anne ya baba ya da ağabey, abla. Gelişmekte olan ergenin karşı çıkacağı ilk kişi otoriteyi temsil eden kişidir. Eğer otoriteye karşıçıkamıyorsa bu istek ergende daha da alevlenecektir. Özellikle 13-18 yaş kişinin en huzursuz olduğu en geçimsiz olduğu, her şeye karşı çıktığı bir dönemdir. Otorite sayılan kişi sıcak ve anlayışlı olmalı .Otoriteye karşı gelemeyen bireylerde bazı davranış bozuklukları oluşabilir.

16. 4 - Duygusallığın Artması: • Bu dönemde ergenler çok fazla duygusal olabiliyorlar. Üzüntü verici olaylarla ilk kez karşılaşıldığından onların yarattığı duygusal kırıklık daha yoğun olur. Daha önce karşılaşılıp üstesinden geldikleri benzer duygular olmadığı için gençler üzüntü yaratan yeni durumlarda nasıl davranacaklarını kestiremezler. Denilebilir ki üzüntü verici durumlarla baş edebilmek tecrübeyle öğrenilebilir. Ancak bu durum biçim değiştirerek kendisini gösterir:  • Karamsarlık oluşur. • Kendilerine söylenen şeyleri ters anlarlar. • Çabuk sinirlenirler. • Hiçbir şeyden memnun olmama. • Küçük şeylerden dolayı hemen ağlama görülebilir.

17. 5-Kendilerine Olan Güven Duygusu Bu dönemde kendine güven duygusunda azalma görülür. Bunun nedeni bedensel gelişimle ilgili kaygıların duyulmasıdır.Arkadaş grubu tarafından kabul görme gencin kendine olan güvenini pekiştirir. Arkadaşları arasında duygu ve düşüncelerini rahatça dile getirebilir. Başkalarının etkisinde daha az kalabilir. Kendilerine güveni yeterince gelişmemiş gençler de arkadaşlarının telkinine daha açık olurlar.  Çocukların kendilerine olan güvenlerinin azalmasının bir neden de onlardan beklenen rollerin yoğunluğudur.

18. 6- TOPLUMLA ZITLIK DURUMU YAŞANABİLİR: Ergen sürekli içinde bulunduğu ortama karşı çıkar.Bu durum bu dönemin belirgin özelliklerindendir.Bu nedenle de çevresiyle olan ilişkilerinde (aile,okul,arkadaş) geçimsizlik oluşabilir.

19. 7- KARŞI CİNSE OLAN ZITLIK: Genellikle bu dönemde kızlar ve erkekler birbirlerini sevmezler ancak birbirleri olmadan da yapamazlar.Sürekli karşı cinsten olanları küçük düşürme eğilimine girebilirler.

20. ERGENLERİN KAYGILARI Ergenlik dönemi bireyin kendisi ile ilgilendiği dönemdir. Bu ergenlerin kaygılarının,sıkıntılarının çeşitliliğinden anlaşılır. Kaygı konularını şöyle sıralayabiliriz.

21. Bedeni ile ilgili kaygılar: Bedensel görünümü, boyu, güzel veya yakışıklı olmadığı, sakarlık, yeterli uyumamak, sağlığı ile ilgili kaygılar. • Kişilik ile ilgili kaygılar: Kendini aşağı görme, kendine güveni olmamak, kendini yetersiz görmek, sık sık öfkeye kapılmak, küçük şeylere üzülmek, olayları ciddiye almak. • Aile ve yaşamına ilişkin kaygılar:  Kendisine ait bir odasını olmaması, cinsel sorunlarını aile ile paylaşamaması, arkadaşları ile dışarı çıkamaması, çocuk yerine konmak, ailenin arkadaş çevresine-tercihlerine-isteklerine karışması, özgürlüğünün kısıtlaması

22. Sosyal ilişkilerine yönelik kaygılar: Yeni tanıştığı insanlarla nasıl konuşacağını bilememesi, arkadaş edinememe. • Din ve ahlak konularındaki kaygılar: Ölüm konusu, din konusunda daha fazla bilgi istemek, neyin yanlış neyin doğru olduğunu bilememek. 

23. Okulla ilgili kaygıları : Dikkatini toplayamama, çalışma yöntemini bilememe, çalışırken hayal kurma, derse kendini verememe, çalışmak isteyip de çalışamama, kendini derste ifade edememe, etkili bir programın olamaması, not kaygısı, sınav kaygısı, uzun süre kendisini t.v den alamama, zaman kaybı. • Meslek seçimi ile ilgili kaygılar: Yeteneklerinin, ilgilerinin ne olduğunu bilememek ,hangi mesleği seçeceğini bilememek, bu konuda ailenin meslek seçimine karışması.

24. ERGENLERİN İLGİLERİNİN ÖZELLİKLERİ • -Ergenlerin ilgileri zengindir. • -Duygu düşünce ve davranışlarında bir aşırılık söz konusudur. • -Ergenlikte ilgiler çabuk söner ve yeni ilgiler ortaya çıkar. • -Ergenlik döneminin başında ilgilerde bir dengesizlik görülür. Ergenlik yılları ilerledikçe bu dengesizliklerde azalmalar görülür.  

25. KİMLİK GELİŞİMİ • Ergenliğin ilk yıllarında birey çevresinde gördüğü ve ilgi duyduğu kişilerle özdeşim kurar. Bunların giyim tarzını, konuşmasını, tutum ve davranışlarını taklit eder. • Bedensel,zihinsel,duygusal ve sosyal gelişimini sağlıklı bir şekilde tamamlayan birey özdeşim kurduğu bireylerden bağımsız olarak ergenliğin sonlarında kendi kimliğini oluşturur. • Yani birey ergenliğin sonunda duygu, davranış ve tutumlarında kendine özgü bir yol çizerek ne olacağını, Kim olduğunu, Nelere inanması gerektiğini, belirler.

26. Yeni bir kişilik bağımsız olmakla şekilleneceğinden genç bağımsız olmaya büyük önem verir. Evden kopar, çevresinden uzaklaştırdığı ana-babasının boşluğunu doldurmak için yeni ilişkilere yönelir.

27. ERGENLİKTE ARKADAŞLIK - Ergenlikte, ailenin yanında arkadaşlık ilişkileri de büyük önem kazanmıştır. - Ergen bu dönemde ailesiyle paylaşamadığı bazı konuları arkadaşlarıyla paylaşır. Arkadaşlarının etkisine açıktır ve birbirlerini etkilerler.Grup içinde birey kendini güvende hisseder.Ergen arkadaş grubu içerisine girmek için grubun olumlu yada olumsuz davranışlarını benimseyebilir.

28. AİLELERİN ŞİKAYETLERİ • Hırçınlaştı. Ders çalışmıyor. Sorumluluk duygusu yok. Canım sıkılıyor diyor. En küçük isteklerini sert bir dille bildiriyor. Kardeşlerini kızdırmaktan zevk alıyor. • Okuduğunu anlamıyor gibi. Durgunlaştı,dalgınlaştı. Çabuk karamsarlığa düşüyor. Ara sıra hiç yoktan huysuzlaşıyor. Sert karşılıklar veriyor. • İleri derecede alıngan. Derslerinde gene başarılı ama oyuna,eğlenceye çok düştü. Olur olmaz her şeye ağlıyor. Evde huzursuz dışarıda sıkılgan.

29.  Her istediğini yaptırmak istiyor. Aşırı süsleniyor. Siz bana karışmazsınız diyor. Babasından çekindiği için dolambaçlı yollara sapıyor. Derslerinde başarılı. Hiç sorun çıkartmayan bir çocuk. İki kez okula gitmemiş. Arkadaşlarıyla gezmiş. Sorunca yalan söyledi. Bu davranışı bizi çok şaşırttı. Çok harçlık istiyor. Çok geziyor,eve girmek istemiyor. Spora çok düştü. Derslerine boş veriyor. Banyoya sokamıyoruz. Ellerini bile yıkatamıyoruz. Saçını kestiremiyoruz. Son derece asi ve hırçın olmaya başladı. Başına buyruk olmak istiyor. Dayak,kötü söz,tatlı söz hiçbiri sonuç vermiyor. Bir psikologla mı görüşmeliyim?

30. ÇOCUKLARIN ŞİKAYETLERİ Büyüklerin anlayışsızlığı ve baskısı,onur kırıcı davranışlar Arkadaş edinmede güçlük Kız-erkek arkadaşlığının olmaması, Kız erkek arkadaşlığının aile ve çevre tarafından anlaşılmaması ve karşı çıkılması Boş zamanlarını etkin bir biçimde değerlendirecekleri yerlerin,olanakların olmaması Evde ve okulda dayağın bir eğitim aracı olarak kullanılması