1 / 20

Ximiyaliq texnologiya fanidan Ma`ruza : Silikat san a ati. Shi ysh a isl ep shig`ariw

O`zbekstan Respublikası X alıq Bilimlendiriw Ministrligi A`jiniyaz atındag`ı No`kis Ma`mleketlik Pedagogikalıq İnstitutı Ximiya ha`m ekologiya kafedrası. Ximiyaliq texnologiya fanidan Ma`ruza : Silikat san a ati. Shi ysh a isl ep shig`ariw Lektor: Erekeeva A No`kus – 201 2.

kiley
Download Presentation

Ximiyaliq texnologiya fanidan Ma`ruza : Silikat san a ati. Shi ysh a isl ep shig`ariw

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. O`zbekstan Respublikası Xalıq Bilimlendiriw MinistrligiA`jiniyaz atındag`ı No`kis Ma`mleketlik Pedagogikalıq İnstitutıXimiya ha`m ekologiya kafedrası Ximiyaliq texnologiyafanidan Ma`ruza: Silikat sanaati. Shiysha islepshig`ariw Lektor: Erekeeva A No`kus – 2012

  2. Tema:Shiysha islepshig`ariw • РЕЖE: • Natriy ha`m kaliyli eriytug`in shishe ta`rifi • Eriwshi shishenin` quramindag`i kremnezem mug`darina ko`re bo`liniwi. • Eriushi shishe islep shig`ariw • Eriwshi shishe tiykarindag`i baylawshilar

  3. Sabaqtin` maqseti: • 1) Ta`lim maqseti: Talabalarg`a natriy ha`m kaliyli eriytug`in shishe ta`rifi, eriwshi shishenin` quramindag`i kremnezem mug`darina ko`re bo`liniwi, eriwshi shishe islep shig`ariw, eriwshi shishe tiykarindag`i baylawshilar islep shig`ariw texnologiyasiboyinsha bilim beriw, ko`nlikpe ha`m malaka hosil hilish. • 2) Tarbiyaliq maqset: • Talabalarg`a natriy ha`m kaliyli eriytug`in shishe ta`rifi, eriwshi shishenin` quramindag`i kremnezem mug`darina ko`re bo`liniwi, eriwshi shishe islep shig`ariw, eriwshi shishe tiykarindag`i baylawshilar haqqinda tu`siniklerdi qaliplestiredi ha`m bir-birinen, ayirip aliw qabiletin rawajlandiriw ha`mde turmista paydalaniw haqqinda mag`liwmatlar beriw. • 3) Rawajlandiriw maqseti: • Tafakkur, xatira, shinig`iwlar ja`rdeminde pa`nge bolg`an qizig`iwdi rawajlandiriw, taxliliy juwmaqlar o`tkiziw.

  4. Таърифи. • Mayda etip tu`iylgen kvarts qumi mene kal`tsinirlengen soda yamasa natriy sul`fati aralaspasin 1300-1400oC li temperaturasinda eriwden payda bolg`an shaffof amorf silikattoshi eriwshen` shishe dep ataladi. Joqari temperatura payda bolg`an ha`m qurami Na2O n SiO2 yaki K2O n SiO2 (1/2 Na2O . 1/2 K2O. n SiO2) ge tuwri keletug`in bul qatiwshi basqa shisheler (deraza aynasi, shishe farasi, ximiya-laboratoriya idisi ha`m basqalar) dan suwda eriytug`ininan parqlanadi. A`dette shishe moduli n 2,5 den 4 ke shekem o`zgeriwi mu`mkin.

  5. «Natriy oksidi-kremniy oksidi » sistemasinda Krachek mag`liwmatlarina ko`re 3 evtektika bar: • 1)2Na2O SiO2 + Na2O SiO2 + suyiqliqarasinda 1022 0C; • 2)Na2O SiO2 + Na2O 2SiO2 + suyiqliq arasinda 846 0C; • 3)Na2O 2SiO2 + kvarts + suyiqliq arasinda 793 0C. • Keltirilgen evtektika nuqtalari ha`m olardin` jaqinindag`i oblastlar tiykarinda pa`s temperaturada eriwshen` shisheler alinadi. • Shisheler taza boliwi ha`m ag`ariwi ushin temperaturani ja`ne 300 gradusqa ko`teriw kerek boladi.

  6. Крачек, Боуэн ҳәм Морей бойынша «Калий оксиды-кремний оксиды» системасында да үш мухим эвтектика бар: • 1)Тридимит + K2O 4SiO2 + суйықлық арасында 767 0С; • 2)K2O 4SiO2 + K2O 2SiO2 + суйықлық арасында 742 0С; • 3)K2O 2SiO2 + K2O SiO2 + суйықлық арасында 780 0С;

  7. Eriwshe shishe a`debiyatta fuks shishesi, silikat-u`lken tasi ha`m apuayi silikat dep te ataladi. Eriwshen` shishenin` suwli eritpesi esa suyiq shishe dep ataladi. Eriwshen` shishe qurami ha`m xossalari o`zgeriwshen` boladi. O`zgeriwshen`lik natriy oksidi : kremniy oksidi qiymatiga baylanisli bolip, bul nisbat 1:1den 1:4,2 g`a deyin o`zgeredi. Nisbat 2:1 ameliy a`hmiyetine iye emes, 1:1 ese arnawli buyirtpa boyinsha tayarlanadi. Sol nisbat 1:4,2 ha`m onnan joqari bolsa bul jag`dayda shishe shaffofligiga putur etedi ha`m shishenin` suwda eriwshen`ligi paseyedi. Jaqsi na`tiyjeler nisbat 1(natriy oksidi): 3,5 (kremniy oksidi) bolg`anina alinadi. Sol muloxazalarni birge-bir kaliyli shishelerge de qollaniw mu`mkin.

  8. Eriwshen` shisheler shartli rawishte quramindag`i kremnezem mug`darina ko`re neytral ha`m ishqorli shishelerge ajiraladi. Eger shishelerdin` moduli 3 ha`m onnan az bolsa (disilikat quramina jaqin ) ol ishqorli eriwshen` shishe, eger modul` 3 atirapinda yaki joqari bolsa- neytral eriwshen` shishe boladi. • MDH ma`mleketlerinde eriwshen` shishelerdin` «ekilemshi» ha`m «birlemshi» atamali tu`rleri ken` tarqalg`an: moduli 2,40-2,65 li shishe quramina 71,4-71,6% kremniy oksidi ha`m 27,0-27,5% natriy oksidi kirse, moduli 3,4-5,5 bolg`an shishe quramina 77,0% kremniy oksidi ha`m 22,0% natriy oksidi kiredi. Sonday etip, «ekilemshi» eriwshen` shishe «ishqorli» ha`m «birlemshi» eriwshen` shishe «neytral`» shishege tuwri keledi.

  9. Satiwg`a shig`arilg`an eriwshen` shisheler u`sh tu`rli boladi: • 1. Eritiw joli menen aling`an ha`m bo`lek-bo`lek yamasa kukun jag`dayinda bolg`an qatti eriwshen` shisheler. Olarda namlik deerli bolaydi ha`m olar a`piwayi silikat yamasa silikat-u`lken tasi ati menen ju`rgiziledi; • 2. Suw yaki namli bo`lek-bo`lek jag`dayinda bolg`an qatti gidratlengen shiysheler. Olar suwda ju`da` jaqsi eriydi; • 3. Tu`rli kontsentratsiya ha`m modulli suyiq shishe eritpeleri. Olardin` xossalari u`lke diapozonda o`zgeredi.

  10. Eriwshi silikat- u`lken tasinin` xossalari quram yamasa modulge qarap o`zgeriwshen` boladi:

  11. Eriwshen` shishe islep shig`ariw.

  12. Tartiw ha`m aralastiriw  Shixta eritiw (vannata`rizli pech, 1300-1400oС, 7-10 saat)  Eritpeni suwitiw ha`m silikat tas aliw  Silikat tasti eritiw (150oС, 0,5-0,6 MPa) ha`m shishe shinnisini payda etiw  Tayar o`nimdi saqlaw

  13. Keltirilgen texnologiyaliq sxemadan ko`rinip turipti, kvartsti maydalaw ha`m ju`da` mayda etip unlaw za`ru`r. Soda yamasa potashni da unlaw, tartiw ha`m tu`yilgen kvarts menen aralastiriw aynag`a uqsas shishe islep shig`ariw texnologiyasindag`ina uqsas. Unlaw a`dette balg`ashali yaki basqa digirmanlarda, elew baraban siyaqli eleklerde, aralastiriw ese arnawli mashinalarda a`melge asiriladi. • Shixtani eritiw protokli ha`m protoksiz vannata`rizli shishe pisiriw pechlarinda a`melge asiriladi. Pechtin` eritiw zonasindag`i temperatura 1300-1400 oS atirapinda bolip, sol sharayatta eritpe 7-10 saat dawaminda qizdiriladi. Natiyjede eritpe gazlardan tazalanip qurami bir tu`rli (Na2O . n SiO2, K2O . nSiO2 yoki NaKO . n SiO2) xolatqa keledi. Ol arnawli salmali qurilma - fiderlar ja`rdeminde vagonetkalarg`a ag`izilip suwitiladi.

  14. Bazi karxanalarda qaynag`an shisha eritpesi metalldan jasalg`an ha`m suw menen toltirilg`an vanna idislarg`a ag`iziladi. Bul waqitta eritpe tez suwadi, amorflig`i ha`m shaffoflig`i saqlanip qaladi ha`mde maydalaniw roy beredi. Qatip qalgan bo`leksheler silikattash ati menen ataladi. • Silikattas a`tettegi sharayatta suwda ermeydi. Sol arqali eriw qaynag`an suw yamasa par ja`rdeminde 5-6 at bug` basimi astinda a`melge asadi. Natiyjede shishenin` shinnita`rizlijag`dayi vujudga keledi. Bul jag`daydag`i o`nim baylawshi qa`siyetlerge iye boladi.

  15. Eriwshi shishenin` qatiwi protsessinde to`mendegi reaktsiya rwy beredi: • Na2O . SiO2 + CO2 + 2H2O  Si(OH)4 + Na2CO3 • Bul protsess Na2 SiF6 zati ja`rdeminde ja`nede tezlesedi: • Na2SiF6 + 2Na2SiO3 + 6H2O 6NaF + 3Si(OH)4 • Sonday etip quriw ha`m kremnezem zatinin` ajralip shig`iwi eriwshi shishenin` qislotag`a shidamliq tsement aliniwindag`i asl moxiya-tini an`latadi.

  16. Eriwshi shishe tiykarindag`i baylawshilar • Isletiliwi. Suyiq shishe o`rtten qorg`awshi, izolyatsiya qiliwshi, issiqliq ha`m suwiqliqqa shidamli ha`mde kislotag`a shidamli qorishmalar, qaplamalar ha`m betonlar jasaw ushin ken` ko`lemde qollaniladi. Kislotalarg`a shidamli tsementlerdin` tiykarin da eriwshen` shishe quraydi. • Ximiyaliq tsexlardin` kislota ha`m issiliq ta`sirine shidamаytug`in etip quriwda, ximiyaliq mashina ha`m apparatlardi kislotag`a shidamli futerovkasin islep shig`ariwda, mina`ra, rezervuar ha`m basqa ximiya sanaatinin` jaylardi quriwda eriwshen` shishe isletiledi. • Qaplama, qorishma ha`m betonlardin` suw ha`m issiliqqa shidamlilig`in asiriw maqsetindede suyiq shishe quramina 15% Ken shekem natriy kremne-ftoridti qosiw kerek.

  17. Paydalang`an a`debiyatlar • Химическая технология стекла и ситаллов /Под общ. ред. Павлушкина Н.М.-М.:Стройиздат, 1983.- 432 с. • Балкевич В.Л. Техническая керамика.-М.: Стройиздат, 1984.-256 с. • Нагибин Г.В. Основы технологии строительных материлов.-М.:Высшая школа, 1979. - 350 с. • Исматов А.А. Сунъий тошлар. -Ташкент: Фан, 1980.-56 б. • Юнусов М.Ю., Ильганаев В.Б., Исматов А.А. Мало- и многожелезистые оксидные стекла. –Ташкент: Узбекистан, 1991.-128 с.

More Related