Νομικά Θέματα στην Κοινωνία της Πληροφορίας

1. Ιόνιο Πανεπιστήμιο Τμήμα Πληροφορικής, Κέρκυρα Νομικά Θέματα στην Κοινωνία της Πληροφορίας Τετάρτη 19 Iαν. 2005 • Δρ. Παναγιώτης Κοτζανικολάου

2. Νομικά – Κανονιστικά Θέματα • Ποιοι νόμοι – κώδικες δεοντολογίας διέπουν το ηλεκτρονικό εμπόριο; • Καινούριες Προκλήσεις • Συνεχείς αλλαγές στις εμπλεκόμενες τεχνολογίες–πώς ανταποκρίνεται ο νομοθέτης; • Οι τεχνολογίες των ΤΠΕ επιτρέπουν την «κατάλυση» των γεωγραφικών ορίων στις ηλεκτρονικές συναλλαγές. Πώς συνεργάζονται / επεμβαίνουν τα νομικά συστήματα του κάθε κράτους; Ποιο σύστημα είναι υπεύθυνο σε κάθε περίπτωση;

3. Νομικά και Κανονιστικά Θέματα – Η Παροχή Υπηρεσιών της Κοινωνίας της Πληροφορίας « Η on-line πώληση αγαθών ή υπηρεσιών, η διαβίβαση πληροφοριών και δεδομένων μέσω δικτύων επικοινωνίας ή η παροχή πρόσβασης σε τέτοια δίκτυα, η αποθήκευση πληροφοριών και δεδομένων για λογαριασμό τρίτων, η παροχή πληροφοριών σε απευθείας σύνδεση, καθώς και οι υπηρεσίες αναζήτησης, πρόσβασης και ανάκτησης δεδομένων» • Οδηγία Ε.Ε (2000/31) για το Ηλ. Εμπόριο • Κατ’ εξαίρεση: Συναλλαγές Business To Business (B2B) • Διεθνής Σύμβαση Ην. Εθνών (1980) / Ελλάδα: ν. 2532/1997 • Συναλλαγές Business To Customer (B2C) • Ν. 2251/1994 «περί Προστασίας Καταναλωτών», τροποποιημένος κατά το Υ.Α. Z1-496/2000)

4. 2. Η Παροχή Υπηρεσιών της Κοινωνίας της Πληροφορίας • Νομιμότητα βάσει των εθνικών διατάξεων του τόπου εγκατάστασης του Παροχέα Υπηρεσιών της ΚτΠ. • Η παράδοση των αγαθών υπάγεται στο νομικό καθεστώς του κράτους μέλους στο οποίο πραγματοποιείται. • Συμβάσεις από απόσταση • Τηλέφωνο / Εικονοτηλέφωνο • Ηλεκτρονικό Ταχυδρομείο • Τηλεομοιοτυπία (fax) • Τηλεόραση

5. 3. Η Παροχή Υπηρεσιών της Κοινωνίας της Πληροφορίας – Προστασία του Καταναλωτή • Τήρηση ελαχίστου αριθμού όρων πληροφόρησης του καταναλωτή (αρ. 4,παρ. 2 & 9, ν. 2251/1994) • Ταυτότητα προμηθευτή, χαρακτηριστικά αγαθών/υπηρεσιών • Τιμή, ποσότητα, δαπάνες μεταφοράς, ΦΠΑ • Τρόπος πληρωμής, παράδοσης & εκτέλεσης της σύμβασης • … • Στην περίπτωση πώλησης μέσω Διαδικτύου, επιπλέον (2000/31): • Ηλεκτρονική διεύθυνση προμηθευτή • Αρ. εμπορικού μητρώου • …

6. 4. Η Παροχή Υπηρεσιών της Κοινωνίας της Πληροφορίας – Προστασία του Καταναλωτή • Εξ’ αποστάσεως εμπορία Χρηματοοικονομικών Υπηρεσιών προς τους Καταναλωτές (2002/65/ΕΚ) • Κάθε τραπεζική, ασφαλιστική, επενδυτική υπηρεσία, • Κάθε υπηρεσία σχετική με ατομικές συντάξεις ή πληρωμές … η οποία παρέχεται στο πλαίσιο ενός συστήματος εξ’ αποστάσεως πώλησης ή παροχής υπηρεσιών. • Αναμένεται η ενσωμάτωση των διατάξεων της Οδηγίας στο εθνικό δίκαιο.

7. 5. Η Παροχή Υπηρεσιών της Κοινωνίας της Πληροφορίας – H Διαφήμιση στο Διαδίκτυο • Ο ρόλος της διαφήμισης στα πλαίσια της νέας ψηφιακής οικονομίας παρουσιάζεται ιδιαίτερα ενισχυμένος • Αρ. 6 & 8, 2000/31/ΕΚ • Ελληνική Νομοθεσία: Αντι-ανταγωνιστική (B2B) • Αρ. 3., ν. 146/1914 • Ελληνική Νομοθεσία: Αντι-Καταναλωτική (Παραπλανητική / Αθέμιτη) (B2C) • Αρ. 9., ν. 2251/1994

8. 6. Η Παροχή Υπηρεσιών της Κοινωνίας της Πληροφορίας – H Διαφήμιση στο Διαδίκτυο • Μη ζητηθείσα άμεση Διαφημιση (Spamming) • Προτείνονται, εναλλακτικά, δύο συστήματα: • Opt-in • Opt-out • Ελληνική νομοθεσία • Opt-in (αρ.9 παρ.10 & αρ.4 παρ.6 2251/1994) • Ο διαφημιστής οφείλει να συμβουλεύεται το μητρώο που τηρεί η Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα • Αρ.13 παρ.3 ν. 2472/1997, αρ.7. παρ.2 20031/31/ΕΚ • Χρηματική Ποινή λόγω Ηθικής Βλάβης (≥ 6.000 ευρώ)

9. 7. Η Παροχή Υπηρεσιών της Κοινωνίας της Πληροφορίας – Επίλυση Καταναλωτικών Διαφορών • Ίδρυση και Οργάνωση Ειδικών Οργανισμών σε Εθνικό Επίπεδο, για τη διαμεσολάβηση μεταξύ προμηθευτών – καταναλωτών. • Αρ. 17. 2000/31/ΕΚ • Ελλάδα: Τραπεζικός Διαμεσολαβητής (www.bank-omb.gr)

10. 8. Η Παροχή Υπηρεσιών της ΚτΠ – Η πληρωμή με Ηλεκτρονικά Μέσα: Πιστωτική Κάρτα • Η χρήση της πιστωτικής κάρτας αποτελεί τον πιο διαδεδομένο τρόπο ηλ. Πληρωμής, ιδίως σε συναλλαγές B2C, ωστόσο συνεπάγεται προβλήματα: • Υποκλοπής των στοιχείων της • Δόλιας Χρήσης (διενέργεια συναλλαγών χωρίς τη γνώση του κατόχου) • Απαλλαγή του κατόχου από κάθε ευθύνη για συναλλαγές που έγιναν χωρίς τη θέληση του (Υ.Α. Ζ1-178 /2001, 97/489/ΕΚ) • Μέχρι τη γνωστοποίηση, ευθύνη έως 150 €

11. 9. Η Παροχή Υπηρεσιών της ΚτΠ – Η πληρωμή με Ηλεκτρονικά Μέσα: Ηλεκτρονικό Χρήμα • Στην έννοια του ηλεκτρονικού χρήματος εμπίπτουν οι: • Προ-πληρωμένες κάρτες πολλαπλών χρήσεων (e-purse) • Προ-πληρωμένα προϊόντα λογισμικού, που είναι εγκατεστημένα στη μνήμη Η.Υ συνδεδεμένου με το Διαδίκτυο • Ψηφιακά / Ηλεκτρονικά Μετρητά (Digital Cash / e-Cash) • Οδηγία 2000/46/ΕΚ για την ανάληψη, άσκηση, και προληπτική εποπτεία της δραστηριότητας ιδρύματος ηλεκτρονικού χρήματος

12. 10. Η Παροχή Υπηρεσιών της ΚτΠ – Ηλεκτρονικό Εμπόριο και Φορολογικό Δίκαιο • Άμεση Φορολόγηση των επιχειρήσεων που δραστηριιοποιούνται μέσω του Διαδικτύου • Βάσει των διατάξεων της εθνικής νομοθεσίας (αρ.100 ν.2238/1994) • Έμμεση Φορολόγηση των προϊόντων/υπηρεσιών που παρέχονται με ηλεκτρονικά μέσα (ΦΠΑ) • Αρ.1 παρ.4 Οδηγία 2000/65/ΕΚ • Δυσχέρεια στην επιβολή ΦΠΑ σε «άϋλα» προϊόντα • Συχνά καθίσταται αδύνατος ο προσδιορισμός του τόπου εγκατάστασης του προμηθευτή και του πελάτη, ώστε να τύχουν εφαρμογής οι ως άνω διατάξεις. • Κανονισμός 792/2002/ΕΚ

13. 11. Η Παροχή Υπηρεσιών της ΚτΠ – Ποινικό Δίκτυο και Διαδίκτυο • Συμβατικά εγκλήματα που διαπράττονται μέσω Η/Υ • Παραγωγή, επεξεργασία, διάδοση και διανομή πορνογραφικού υλικού • Απάτη, δυσφήμηση, εξύβριση, • Υποδαύλιση, Φυλετικού μίσους • Παραβίαση πνευματικών δικαιωμάτων • Εγκλήματα με αμιγώς ψηφιακό χαρακτήρα • Προσπόριση παράνομου περιουσιακού οφέλους (e-banking fraud) • Πρόκληση βλάβης σε Η/Υ, βάσεις δεδομένων, τοπικά δίκτυα υπολογιστών, πληροφοριακά συστήματα κ.λ.π

14. 12. Η Παροχή Υπηρεσιών της ΚτΠ – Ποινικό Δίκτυο και Διαδίκτυο • Περί πορνογραφικού υλικού • (Αρ. 14 παρ. 3 Σ), (αρ. 29 & 30 ν. 5060/1931), (337 & 339 & 353 ΠΚ) • Απάτη μέσω Διαδικτύου • Ο Η/Υ ως μέσο τέλεσης της απάτης (386 ΠΚ) • Ο Η/Υ ο στόχος της απάτης (386Α ΠΚ) • Εξύβριση (361 ΠΚ) • Δυσφήμηση (362 ΠΚ)

15. 13. Η Παροχή Υπηρεσιών της ΚτΠ – Ποινικό Δίκτυο και Διαδίκτυο: Νέες μορφές Εγκλημάτων • Παράνομη πρόσβαση, υποκλοπή/αλλοίωση/διαγραφή δεδομένων • Παρεμπόδιση λειτουργίας Πληροφοριακών Συστημάτων • Πλαστογραφία και Απάτη μέσω Ηλ. Υπολογιστή • Κατασκευή & Διανομή συσκευών επιτελούντων τα ως άνω. • Παραβίαση πνευματικών δικαιωμάτων • Μόλυνση δεδομένων με ιούς • Νέα Σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης για το Κυβερνοέγκλημα (Cybercrime) – NOE 2001. • Οι Παροχείς διατηρούν δεδομένα κίνησης (για 90 ημέρες) • Οι Αρχές έχουν δικαίωμα έρευνας/κατάσχεσης δεδομένων από Η/Υ

16. 14. Ηλεκτρονικό Έγγραφο – Ηλεκτρονική Υπογραφή • Ηλεκτρονικό έγγραφο: σύνολο δεδομένων που έχουν εγγραφεί στο μαγνητικό δίσκο ενός Η/Υ • Μέλημα του νομοθέτη: Η απόδοση στο ηλεκτρονικό έγγραφο ισοδύναμης νομικής και αποδεικτικής ισχύος με εκείνη που αποδίδεται στο υλικό έγγραφο. • Θεσμοθέτηση ειδικού νομικού πλαισίου για τις ψηφιακές υπογραφές (π.δ. 150/2001) • Προσαρμογή στην Οδηγία 1999/93/ΕΚ

17. 15. Ηλεκτρονικό Έγγραφο – Αποδεικτική Δύναμη των Ηλ. Εγγράφων • Ηλεκτρονικά Έγγραφα • Έγγραφα που φέρουν «προηγμένη» ηλεκτρονική υπογραφή • Υπογραφή που δημιουργήθηκε με ασφαλή διάταξη, • Που βασίζεται σε αναγνωρισμένο πιστοποιητικό • Η Αρχή Πιστοποίησης πληροί όλες τις προϋποθέσεις ασφάλειας • Παράρτηματα Ι & ΙΙ του π.δ. 150/2001 • Πλήρης αποδεικτική δύναμη • Αρ.3 παρ.1 π.δ. 150/2001, Αρ.14 παρ.22 ν. 2672/1998 • Έγγραφα που φέρουν μη προηγμένη ηλεκτρονική υπογραφή • Έγγραφα που δεν είναι υπογεγραμμένα ηλεκτρονικά

18. 16. Ηλεκτρονικό Έγγραφο – Αποδεικτική Δύναμη των Ηλ. Εγγράφων • Ειδικές περίπτωση αναγνώρισης αποδεικτικής δύναμης • Διακίνηση Εγγράφων, η διακίνηση των οποίων δεν συνδέεται με την παραγωγή έννομων αποτελεσμάτων ή με την άσκηση δικαιώματος, με ηλεκτρονικά μέσα (FAX & e-mail) • Μεταξύ δημοσίων υπηρεσιών, Ν.Π.Δ.Δ και φυσικών προσώπων • Ερωτήματα, γνωμοδοτήσεις, πρακτικά, υπηρεσιακά σημειώματα, … • Χωρίς ψηφιακή υπογραφή (Αρ.14 ν.2672/1998, Αρ.2 π.δ.342/02) • Μηχανογραφική τήρηση των βιβλίων • (Αρ. 14-15 π.δ. 134/1996) • Υποβολή φορολογικής δήλωσης μέσω του Διαδικτύου • (Αρ.5 παρ.11 ν. 2892/2001)

19. 17. Ηλεκτρονικό Έγγραφο – Αποδεικτική Δύναμη των Ηλ. Εγγράφων • Ειδικές περίπτωση αναγνώρισης αποδεικτικής δύναμης • Αποφάσεις, Πιστοποιητικά, Βεβαιώσεις που διακινούνται μέσω Ηλ. Ταχυδρομείου μεταξύ δημοσίων υπηρεσιών, Ν.Π.Δ.Δ και φυσικών προσώπων, πρέπει να φέρουν ψηφιακή υπογραφή • (Αρ.1 παρ.1&2 π.δ.342/02)

20. Σύνδεσμοι • http://eudor.eur-op.eu.int/smartapi/cgi/sga_doc?smartapi!celexplus!prod!CELEXnumdoc&lg=el&numdoc=32000L0031 (Οδηγία 2000/31 της Ε.Ε. για το Ηλεκτρονικό Εμπόριο) • http://www.ebea.gr/ecomm/legal/pdf/2251final.pdf (Νόμος 2251/1994 περί προστασίας καταναλωτών) • www.inka.gr (Ινστιτούτο Καταναλωτών) • http://www.cisg.law.pace.edu/cisg/greek-cisg/cisghellenic.html (ν. 2532/1997 - Διεθνής Σϋμβαση Ηνωμένων Εθνών – B2B Ηλ. Εμπόριο) • http://www.bank-omb.gr/ (Τραπεζικός Μεσολαβητής) • http://www.ebea.gr/ecomm/legal/pdf/karta.pdf (Υπουργική Απόφαση Αριθ. Ζ1-178/2001 - Συναλλαγές που γίνονται με Κάρτες - Καταναλωτική πίστη ) • http://www.go-online.gr/files/legislation/Electronic_Payments/Nomothesia/Europe/Odhgia_2000_46.pdf (Οδηγία 2000/46/ΕΚ για το Ηλεκτρονικό Χρήμα) • http://www.ebea.gr/ecomm/legal/pdf/pc.pdf (Ποινικός Κώδικας 386 - Απάτη με Υπολογιστή) • http://www.go-online.gr/ebusiness/specials/article.html?article_id=369 (Ηλεκτρονικό Έγκλημα: Κώδικες – Βασική Νομοθεσία) • http://conventions.coe.int/Treaty/en/Treaties/Html/185.htm (Σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης για το Κυβερνοέγκλημα – Cybercrime, Βουδαπέστη, 2001)

21. Σύνδεσμοι • http://europa.eu.int/information_society/topics/ebusiness/ecommerce/8epolicy_elaw/law_ecommerce/legal/1cybercrime/index_en.htm (Ευρωπαϊκή Κοινότητα: Cybercrime) • http://www.ebea.gr/ecomm/legal/pdf/pd150_01.pdf (Προεδρικό Διάταγμα για τις Ψηφιακές Υπογραφές) • http://europa.eu.int/information_society/topics/ebusiness/ecommerce/8epolicy_elaw/law_ecommerce/legal/documents/1999_93/1999_93_el.pdf (Kοινοτική Οδηγία 1999/93 γιατις Ηλεκτρονικές Υπογραφές) • http://www.ebea.gr/ecomm/legal/pdf/pd342_02.pdf (Π.Δ. 342/2002 - Διακίνηση Εγγράφων με Ηλεκτρονικό Ταχυδρομείο / Τηλεομοιοτυπία) • http://www.ebea.gr/ecomm/legal/pdf/2672a.pdf (άρθρο 14 - ν. 2672/1998 – Διακίνηση Εγγράφων με Ηλεκτρονικά Μέσα) • http://www.eett.gr/gr_pages/telec/kanonistika_keimena/APOF2002/APOF248-71FEK.pdf (Απόφαση E.E.E.T. 248/71 - 15.03.2002: Κανονισμός Παροχής Υπηρεσιών Πιστοποίησης Ηλεκτρονικής Υπογραφής) • http://www.ebea.gr/ecomm/legal/pdf/diat_plnrwmns.pdf (Απόφαση 1327/2001 - Νομική Εξομοίωση Ηλεκτρονικής Διεύθυνσης Αποστολέα μηνύματος Ηλ. Ταχυδρομείου με την ιδιόχειρη υπογραφή του) • http://europa.eu.int/information_society/topics/ebusiness/ecommerce/8epolicy_elaw/law_ecommerce/legal/documents/00010023/l_01220010116el00010023.pdf (Κανονισμός 44/2001 Ε.Ε. για θέματα δικαιοδοσίας Ιδιωτικού δικαίου στο Ηλ. Εμπόριο) • http://www.ebea.gr/ecomm/legal/pdf/2867_00.pdf (ν. 2867/2000 «Οργάνωση και Λειτουργία Τηλεπικοινωνιών»)

22. Σύνδεσμοι • http://www.yme.gr/comm/law/grlaw/GR_ya_95_68141.pdf (Υ.Α. 68141/4.7.1995 - Κώδικας Δεοντολογίας Άσκησης Τηλεπικοινωνιακών Δραστηριοτήτων) • http://www.eett.gr/gr_pages/telec/Domainnames/1617_B_2002.pdf (E.E.T.T. 268/73 απόφαση - Κανονισμός Διαχείρισης και Εκχώρησης Ονομάτων Χώρου με κατάληξη .gr) • http://www.ebea.gr/ecomm/legal/pdf/reg_733_02.pdf (Κανονισμός 733/2002 Ε.Ε. - Υλοποίηση του .eu Τομέα Ανωτάτου Επιπέδου) • http://www.go-online.gr/files/legislation/Shma/Nomothesia/N.146-1914.pdf (Νόμος 146/1914 - Αντιποίηση Επωνυμίας ή Διακριτικού Τίτλου) • http://www.ebea.gr/ecomm/legal/pdf/dir58_02.pdf (Οδηγία 2002/58 Ε.Ε. - Επεξεργασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και προστασία της ιδιωτικής ζωής στον τομέα των ηλεκτρονικών υπηρεσιών) • http://www.ebea.gr/ecomm/legal/pdf/2472.pdf (ν. 2472/1997 - Προστασία του ατόμου από την επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα) • http://www.ebea.gr/ecomm/legal/pdf/n2774_99.pdf (ν. 2774/1999 - Προστασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα στον τηλεπικοινωνιακό τομέα) • http://www.dpa.gr (Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα)

23. Συνδέσεις • http://www.ebea.gr/ecomm/legal/pdf/3148_03.pdf (ν. 3184/2003 - Κύρωση της Συνθήκης του Παγκόσμιου Οργανισμού Διανοητικής Ιδιοκτησίας για την πνευματική ιδιοκτησία) • http://www.acci.gr/ecomm/legal/pdf/3057_02.pdf (ν. 3057/2002 - Εναρμόνιση με Οδηγία 2001/29/ΕΚ για το δικαίωμα του δημιουργού και των συγγενικών δικαιωμάτων στην κοινωνία της πληροφορίας) • http://europa.eu.int/information_society/topics/ebusiness/ecommerce/8epolicy_elaw/law_ecommerce/index_en.htm (Ευρωπαϊκή Ένωση - Νομικά Θέματα) • http://eudor.eur-op.eu.int/pol/infso/index_el.htm (Ευρωπαϊκή Ένωση - Νομικά Ζητήματα) • http://eudor.eur-op.eu.int/pol/infso/index_el.htm (Go-Online: Αφιέρωμα στις ψηφιακές υπογραφές) • http://www.ebea.gr/ecomm/legal/index.htm (Κονοτικές Οδηγίες, Ελληνικοί νόμοι, αλλά και νομικά κείμενα της αλλοδαπής σχετικά με θέματα Ηλ. Επιχειρείν)