Download
1 / 34
340 likes | 521 Views
بيژن بيدآباد. تثبيت ادوار تجاري با بانكداري مشاركت در سود و زيان (PLS) و اقتصاد اخلاق. سیکلهای تجاری. هفتگی ماهانه فصلی سالیانه تغییر موجودی انبار (نیم دهه) سیکل کیچن سیکلهای تجاری (حدود یک دهه) جاگلار 1862 تحولات ساختاری (حدود دو دهه) سیکلهای کوزنتز
E N D
بيژن بيدآباد تثبيت ادوار تجاريبا بانكداريمشاركت در سود و زيان(PLS)و اقتصاد اخلاق
سیکلهای تجاری • هفتگی • ماهانه • فصلی • سالیانه • تغییر موجودی انبار (نیم دهه) سیکل کیچن • سیکلهای تجاری (حدود یک دهه) جاگلار 1862 • تحولات ساختاری (حدود دو دهه) سیکلهای کوزنتز • تحولات علم و تکنولوژی (نیم تا یک صده) موج کندراتیف
سیکلهای تجاری • شومپیتر: • ركود: توليد و قيمتكاهشمي‌يابد • بحران: سقوط بازارهايبورس و ورشکستگی بنگاهها • رونق: رونق بورس و افزايشبازدهي و تقاضايكل و قيمت • شکوفائی: افزايش در توليد و قيمت‌ها
نظریات سیکلهای تجاری • گودوین: علت سيكل‌هايتوليد را وقفه در توزيع درآمد بين سود صاحبان سرمايهبنگاه‌هاياقتصادي و دريافتينيرويكارمي‌داند. • درآمد عامل توليدكاربا يك وقفه خود را با درآمد عامل توليدسرمايهتنظيممي‌نمايدو منجر به رفتار ادواريعدم انطباق توليد و مصرف مي‌گردد. • نظريهگودويندارايديناميسمزماني است و منجر به معادلاتتفاضلي مرتبه اول می‌شود • اين نوع معادلاتروندهايزمانيصعودييانزولي، ميرايا واگرا متنوعيايجادمي‌كنندولي قادر نيستند تا روندهاي متناوب بسازند. • برايايجادروند‌هايسينوسوئيد معادله تفاضلي مورد نظر حداقل بايد از درجه دو باشد.
نظریات سیکلهای تجاری • برخي اقتصاددانان علت سيكلهاي تجاري: • شوك‌هاي تكنولوژيك • تحولات و سيكلهاي حزبي و تصميمات سياسي • ماركسيست‌ها آن را طبيعت ذاتي سرمايه‌داري • نئوماركسيست‌ها كاهش قدرت خريد كارگران را علت بحران‌هاي سرمايه‌داري تلقي مي‌نمايند.
نظریات سیکلهای تجاری • ناشي از عملكرد انبارها و جريانعرضه: • وقتياقتصاد بيش از مصرف توليدمي‌نمايدكالاها در انبار متراكم شده و فروشنده قیمت را پايينمی‌آورد. توليدكننده سطح توليد را پايينمی‌آورد. درآمد عوامل توليدكممی‌شود و تقاضا كاهشمي‌یابد. كاهشتقاضا خود به كاهشقيمت منجر و بنگاه‌هارا منجر به ركودبيشترمي‌نمايد. اقتصاد از ركود به سمت بحران حركتمي‌كند. • قيمتفروش تا سطح بهاي تمام شده كالايتوليد شده پائین می‌آید. لذا توليد در بسياري از كالاها متوقف و بسياري از بنگاه‌هايناكاراورشكستهمي‌شوند. • كاهشعرضه مجدداًباعث افزايشقيمتمی‌شود و درآمد عوامل توليد و افزايش تقاضا و افزايشبيشترقيمتها را به دنبال خواهد داشت. اقتصاد از بحران به رونق تا شكوفاييپيشمي‌رود. • مجدداًبه شرايطابتدايسيكلتجاريمي‌رسيم.
نظریات سیکلهای تجاری • كينز: نوسان در تقاضايكل سبب ميشود تا اقتصاد به تعادل كوتاه مدت برسد كه متفاوت از تعادل در اشتغال كاملمي‌باشد. حصول اشتغال كامل در تعادل‌هايپائين‌ترو ناكارائي استفاده بيش از حد عوامل و ظرفيتتوليد در تعادل‌هاي بالاتر از اشتغال كامل سبب ايجادسيكلهايتجاريمي‌گردد. • كينزكمبودتقاضاي مؤثر در اقتصاد را علتيدرون‌زابراي وقوع بحران‌هامي‌داندكه برخلاف آن كلاسيك‌ها و نئوكلاسيك‌ها عوامل برون‌زا را علت وقوع سيكلمي‌دانند.
نظریات سیکلهای تجاری • ساموئلسون تحليل كينزين‌ها را براساس عملكرد بهفزاينده (در مصرف) و شتابدهنده (در سرمايه‌گذاري) بيان مي‌كند كه تغيير اجزاء تقاضاي كل سيكل‌ها را مي‌سازند. • وقتی اقتصاد در تله نقدينگي می‌افتد و يا عدم هماهنگي بين سرمايه گذاري و پس انداز اتفاق مي‌افتد لزوماً بايد نرخ بهره‌اي پايينتر از صفر وجود داشته باشد تا تعادل در بازار پول ايجاد گردد. در اين حالت نمي‌توان از سياستهاي پولي براي رفع بحران استفاده كرد. • تله نقدينگي به دليل ضعف در ارتباط نرخ بازدهي در بخش حقيقي اقتصاد و نرخ بهره در بخش پولی مي‌باشد. يعني نرخ بهره فارغ از نرخ بازدهي سرمايه‌گذاري به رقم‌هاي نازلي تنزل مي‌يابد. • افزايش ريسك سرمايه‌گذاري خالص بازدهي سرمايه را تنزل مي‌دهد.
سیاست‌های پولی و مالی و بحران • اگر امكاننرخ‌هايبهره منفي در اقتصاد بود سياست‌هايپوليتوانايي رفع بحران را مي‌داشت. • لذا سياستهايملي به عنوان راه حل بحران تجويزمي‌شود • همينسياست در كشورهاي گروه بيست با تزريقحدود 5 تريليارد دلار براي رفع بحران جاري اتخاذ شد. • در مقايسه با بحران 1929 علاوه بر نرخ بهره پايين: افزايشقيمتنفت و غلات و خشكساليهايپياپي و وجود وقايعغيرمترقبهاقليمي و هواشناسي بر شكل‌گيرياين بحران اثر فزايندهداشته‌اند. • در آن سالها استفاده از سياستهايمالي حدود يك دهه زمان برد تا اقتصاد جهان را از بحران خارج نمايد در مقطع فعلينيزبايدمنتظر زمان زياديباشيم تا تزريق منابع مالي بتواند اقتصاد جهاني را دوباره به رونق و شكوفائي برساند.
نقش بانكها در ايجادسيكلهاياقتصادي • برخلاف نظريهتراكمموجودي انبار، تغيير در موجودي انبار خود معلول پديدهسيكل است و نه علت آن. • وقوع بحران اخيرناشي از ركود بخش مسكن در آمريكانبود بلكهرکود بخش مسكن معلول بحران بود. • نظريهسيكل‌هاياعتباريايروينگفيشر 1933 از نظريات جالب توجه درباره علّت سيكل‌هامي‌باشد. فیشر: خالص افزايش اعتبارات و معادل آن بدهيبعنواندرصدي از توليد ناخالص داخلي سبب رونق و شكوفايي اقتصاد شده، و بالعكسكاهشاعتبارات، اقتصاد را به ركود و بحران مي‌كشاند.
نقش بانكها در ايجادسيكلهاياقتصادي • مينسكي: فرضيةبي‌ثباتيمالي را در راستای نظريهفيشربا بيانحباب‌هاياعتباري و فروريختناينحباب‌ها و تأثير آن بر سيكلاقتصادي توسعه مي‌دهد. مينسكي هم علت بحران‌ها را بدهي انباشته به بانكهاتلقيمي‌كند. • مكتباتريش: علت تحولات اعتباري را سياست‌هايپوليانبساطيبانك‌هايمركزيمي‌داند. در يك اقتصاد آزاد بدون بانكمركزي نرخ بهره مبينارجحيتزمانيواقعيقرض‌دهندگان و وام‌گيرندگان است و بانكمركزياين تعادل را به هم مي‌زند و نوسانات را در اقتصاد ايجادمي‌نمايد.
معادلات تفاضلی Difference equations • در 1933 كه فيشر نظريه خود را مطرح مي‌نمايد هنوز ابزارهاي رياضي ديناميك نظير معادلات تفاضلي به حيطة تحليل‌هاي اقتصادي وارد نشده بود. • اگر كاربرد معادلات تفاضلي (ديفرانس) كه در دهة 1950 ميلادي مطرح شد چند دهه زودتر وارد تحليل‌هاي اقتصادي مي‌شد فيشر مي‌توانست پديده وقوع بحران‌ها را با استفاده از اين ابزار بيان نمايد.
تجزیه بازار پول • بانك به عنوان بنگاه واسط بين دو بازار عمل مي‌كند: • بازار: تقاضايبانكبراي منابع سپرده‌اي- عرضه پس‌اندازها: نرخ بهره سپرده‌ها • بازار:عرضهمنابع بانكيتسهيلاتاعتباري- تقاضايسرمايهگذاري: نرخ بهره تسهيلات • بانكبين دو بازار منابع و مصارف پولي قرار مي‌گيرد. • عدم تعادل در یک بازار به سرعت در بازار دیگر تعدیل نمی‌شود. • مثال: در اثر افزايش مصرف، عرضه پس‌اندازهاکم می‌شود. نرخ بهره سپرده‌ها بالا رود. • افزايشنرخ بهره سپرده‌هانمي‌تواندمنجر به افزايش نرخ بهره تسهيلاتگردد. • زيراقراردادهايبانك در تسهيلاتقراردادهايمدت‌داراست • بانكملزم است تا مدتي صبر كند تا بتواند قراردادهايجديد خود را با نرخ‌هاي بهره تسهیلات بالاتر بكار بندد. در اين مدت بانك مجبور به تحمل زياناست. • با يك وقفه در پايان دوره سعيمي‌كندزيان خود را با افزايش نرخ بهره تسهيلات جبران نمايد.
دینامیسم ذاتی بانک • چون قراردادهاي وام همگي مدت‌دار هستند، زماني طول مي‌كشد تا در صورت تغيير در عرضه يا تقاضاي (منابع) پس‌انداز و پايين آمدن نرخ بهره اين اثرات به بخش عرضه و تقاضاي (مصارف) تسهيلات منتقل شود. • اين تأخير باعث ايجاد نوسان مداوم در بازارهاي مالي ميشود. • يك رابطه ديناميكبينپس‌انداز و سرمايه‌گذاريايجادنمايد. • رابطه اين دو متغيريك معادله رفتاريتفاضلي از مرتبه دوم است. • معادلاتتفاضلي مرتبه دوم خاصيتتموج دارند و رفتار سيكليايجادمي‌كنند. • سيكلهاي رفتاری پس‌انداز-مصرفخانوارها از طريقبانک به بخش سرمايه‌گذاري-توليد منتقل ميشود.
تموجات و ربا • چنانچه تموجات بخش پولي در اقتصاد تسكين يابد بسياري از نوسانات بخش حقيقي اقتصاد تثبيت ميشود. • حذف ربا به معني اتصال مستقيم بخش سرمايه‌گذاري به بخش پس‌انداز مي‌باشد. • وقتي بانكها به شکل متعارف از مابهالتفاوت بهره کسب سود مي‌کنند به صورت يك بخش مستقل در اقتصاد فعالند و عدم تعادل در تقاضا وعرضة منابع از طریق نرخهای بهره توسط آنها ايجاد ميشود ونوسان در بازار پولرا ايجاد مي‌كنند.
انتقال نوسانات از بخش پولي به بخش حقيقي شرط تعادل در اقتصاد كلان
قابليت معادله تفاضلي مرتبه دوم در تبيين نوسانات yt+2 + ayt+1 + byt = L x2 + ax + b = 0 ریشه‌ها: حقیقی، مضاعف، موهومی، مختلط yt = A(x')t + B(x")t + yp
روندهای زمانی معادله تفاضلی مرتبه دوم • دو ریشه حقیقی و مثبت یا صفر
روندهای زمانی معادله تفاضلی مرتبه دوم • دو ریشه حقیقی و منفی یا صفر
روندهای زمانی معادله تفاضلی مرتبه دوم • یک ریشه مثبت و دیگری منفی
روندهای زمانی معادله تفاضلی مرتبه دوم • ریشه‌ها مضاعف و حقیقی • تعادل متحرک yt= Axt + Btxt + M • ریشه‌ها مختلط یا موهومیc±di yt= Dt[E Cos (tR)+F Sin (tR)] + M
روندهای زمانی معادله تفاضلی مرتبه دوم • دو ریشه مختلط
روندهای زمانی معادله تفاضلی مرتبه دوم yt +byt-1 +cyt-2 = 0
روندهای زمانی معادله تفاضلی مرتبه دوم • اين روند‌ها فقط درباره معادله تفاضلي درجه 2 غيرهمگن با جمله ثابت و ضرائب ثابت بود. • اگر جمله ثابت خود تابع زمان باشد • يا معادله تفاضلي غيرخطي باشد • يا مرتبه معادله بيش از 2 باشد • يا ضرائب خود تابع زمان باشند • انواع گوناگون روندهاي زماني بوجود خواهد آمد كه تعادل‌هاي متحرك و نوسانات متنوعي را ايجاد خواهد كرد. • رفتار رياضي معادله تفاضلي نرخ‌هاي بهره و منابع سپرده‌اي و تسهيلات هرگونه نوساني را در بازار پول و سرمايه ايجاد كند • نوسانات بازار پولاز طريق توابع تقاضاي سرمايه‌گذاري و تقاضاي مصرفي ، عرضه کل و تقاضای کل را به نوسان می‌كشاند.
اصلاح ساختار بانكي با حذف ربا • نبايد اجازه داد كهوقفه زماني موجود بيننرخ بهره سپرده‌ها و نرخ بهره تسهيلاتتعادل دو بازار عرضه و تقاضاي منابع ماليرا متموجنمايد. • يعنيبانكنبايدبصورتيك بنگاه اقتصادي متعارف عمل كندبلكهبايد به صورت يكواسطه مالياز طريق اخذ كارمزدكسب درآمد نمايد. • حذف ربا به معناي آن است كه صاحبان داراييمالي همواره سهم متناسبي از بازده حقيقيسرمايه از منابع مالي خود دريافتنمايند. • يعنيبايد عملاً در سود و زيان وام گيرندهشريك باشند.
بانكداريمشاركت در سود و زيان(PLS) • در بانکداری مشارکت در سود و زیان ارتباط قويبيننرخ بهره تسهيلات و نرخ بهره سپرده‌ها اجازه نمي‌دهدكه در يك بازار زيان اتفاق افتد و بازار ديگر سود برد. • يعنيوقتي در بازار تسهيلات، سرمايه‌گذارزيانمي‌برد نظام مشاركت در سود و زيان اجازه نمي‌دهدكهاينزيان به شكل سود به سپرده‌گذار منتقل شود بلكهزيان را به سپرده‌گذار منتقل خواهد كرد و هر دو بازار با هم حرکت می‌کنند و باثبات خواهند شد. • چون نرخ بازدهی در بخش حقیقی طبیعتاً باثبات است نرخ بهره بازار پول هم با ثبات می‌شود.
بانكداريمشاركت در سود و زيان(PLS) • بانک ملی ایران http://PLS.BMI.IR • با توجه به پديدهذاتيكنترلريسكPLSبازارهايمواجماليبصورتخودكارمديريت خواهد شد • مي‌توانانتظار داشت كهاينشيوهبانكداري به سايربانك‌هايداخلي و خارجي گسترش يابد. زيراريسكعملياتمالي تحت كنترلدرمي‌آيد. • اينشيوهبانكداريبدليلمديريتذاتيريسك آن عملاً باعث جذب منابع سرمايه‌گذارانخارجينيز خواهد شد و چون در فضايمجازياينترنتي همه عمليات انجام خريد و فروش و نقل و انتقال گواهی‌های مشارکت صورت مي‌گيرد. • امكانمعامله در سرتاسر جهان براي محصولات آن وجود خواهد داشت و انگيزهتسرياين نوع بانكداري در باقيكشورهانيزپديد خواهد آمد. زيرا معضل اساسي در بانكداري متعارف جهان ريسك‌هايمالي هستند كهبانكها را دچار بی‌ثباتی و ورشكستگيمي‌نمايد. • با اين نوع بانكداريمي‌توانمشكل قرار گرفتن در بحران‌ها را حل نمود.
اسراف و اقتصاد اخلاق • شق ديگرآسيبشناسيبحران‌هاياقتصاديبه رفتار انسان‌هابرمي‌گردد. • ما انسانها كه در صفات دنيادوستي افراط مي‌كنيم عملاً شرايطتشديدبحران‌ها را در اقتصاد فراهم مي‌آوريم. • افراط در مصرف و شره اقتصادي و حرص براي مال اندوزي و زيادهمصرفي و تبذير (به معني مصرف بيش از نياز) و اسراف (به معني تباه كردن منابع) و سايرموارد مشابه دامنه تشديدسيكل‌هايتجاري را بازتر مي‌كند. • يعنيشدت بحران را با ركودشديد و شكوفاييشديدافزايشمي‌دهد. • اگر رفتار انسانها به گونه‌اي اصلاح شود كهآموزه‌هاياخلاقي و عرفانيكه در اسلام و سايراديانآسماني مطرح است دنبال گردد از شدت بحران‌هاكاستهمي‌شود. • در جامعه‌ايکه اسراف و تبذير وجود داشته باشد رفتار زيادهمصرفي باعث مي‌شودكهبحران‌هاتموجاتبيشترييابند و زودتر به ركود و ياشكوفاييبرسند.
اسراف و اقتصاد اخلاق • جلوگيري از اسراف منجر به آن خواهد شد كه همواره سهم زيادي از منابع اقتصاد و نيرويكار و همچنينسرمايه آزاد گردد كهمي‌تواند به سهولت در هنگام بحران مورد استفاده بنگاهها واقع شود و سيكلتجاري رو به بحران زودتر از حالت معمولي به نقطه چرخش رسيده و اقتصاد را به سمت رونق و شكوفايي مجدد برگرداند. • هنگام شكوفاييبدليلاينكه مصرف زائد اتفاق نمي‌افتد اقتصاد به مرز اشباع نزديكنمي‌شود و قبل از اينكهبه شرايط اشباع در شكوفاييبرسد به سمت ركود چرخش پيدامي‌كند • در اين حالت اقتصاد شكوفايي و بحران خفيفي را تجربه مي‌نمايد و نتيجتاً دامنه موج باريكمي‌گرددکه به معناي ثبات نسبي اقتصاد خواهد بود.
نتيجه‌گيري • توجه به اين مبحث مناسب است كه پيامبران و اولياء الهي اعقل انسان‌هاي روي سياره زمين بوده و هستند و مسلماً عقل راهگشاي صلاح و فلاح بشر است. • اگر بشر به اين موضوع برسد كه فرمايشات آن بزرگواران راهگشاي زندگاني مناسب اوست و از آموزه‌هاي آنان استفاده كند و عقل مادرزاد خود را با انواع حيل‌ها - حتي شرعي - به اوامر آنان ترجيح ندهد مسلماً زندگي مادي و معنوي بهتري خواهد داشت.
همایش بررسی ابعاد و تحول روش‌های تأمین مالی در کشوربا تأکید بر نقش بانک، بیمه و بازار سرمایه با تشکر بیژن بیدآباد فایل مقاله و ارائه را از سایت زیر بردارید: www.bidabad.com bijan@bidabad.com
