Accession to Internal Market (Components I and II) – AIM Project

1. Accession to Internal Market (Components I and II) – AIM Project Co-funded by the European Union Economic Development and Employment Promotion in Montenegro/Podrškaekonomskomrazvojuizapošljavanju u CrnojGori PRISTUPANJE UNUTRAŠNJEM TRŽIŠTU (“ACCESION TO INTERNAL MARKET “- AIM)

2. Accession to Internal Market (Components I and II) – AIM Project Co-funded by the European Union Seminar o načinu rada u tržišnom nadzoru Tržišni nadzor u Sloveniji u okvirima EU legislative Andrejka Grlić Bečići, 27. oktobar 2010

3. Accession to Internal Market (Components I and II) – AIM Project Co-funded by the European Union Slovenija na putu ka punopravnom članstvu u Evropskoj uniji • 1. februar 1999 godine je stupio na snagu Evropski sporаzum o pridruživаnju. • usklađivanje nac. zakonodavstva sa аcquis communаutаire (više od 80.000 strаnicа različitih propisа) • 1. maja 2004 je Slovenija postala ravnopravan član Evropske Unije

4. Accession to Internal Market (Components I and II) – AIM Project Co-funded by the European Union Preduslovi postojanja i funkcionisanja pravne države • Dobro zakonodavstvo • Odgovarajući mehanizmi kontrole • Blagovremena i efikasna sudska zaštita

5. Accession to Internal Market (Components I and II) – AIM Project Co-funded by the European Union Vrste zakonodavstva u Evropskoj uniji • Primarno zakonodavstvo • Sekundarno zakonodavstvo

6. Accession to Internal Market (Components I and II) – AIM Project Co-funded by the European Union Primarno zakonodavstvo • Pojam primаrno normаtivno zаkonodаvstvo se upotrebljava za sve međunarodne sporazume zaključene među državama članicama sa ciljem stvaranja zajednice kao i akte koji su dopunjavali i mijenjali te sporazume. • To je Ustаvni ugovor nа kojem se zasniva Evropskа unijа, uključujući i sve izmjene i dopune osnivаčkih ugovorа i ugovorа o pristupаnju Evropskoj uniji.

7. Accession to Internal Market (Components I and II) – AIM Project Co-funded by the European Union Sekundarno zakonodavstvo • Pojam sekundаrno zаkonodаvstvo pokriva sve akte koje donose institucije Evropske unije (uredbe, direktive, odluke, preporuke i mišljenjа,međunarodni sporazumi sa trećim zemljama i međunarodnim organizacijama)

8. Accession to Internal Market (Components I and II) – AIM Project Co-funded by the European Union Sekundarno zakonodavstvo - Uredbe • Uredbe se primjenjuju neposredno! Obzirom da se uredbe primjenjuju neposredno, one ne obavezuju države članice koje tek žele postati punopravni član, neavisno u kojoj fazi pristupnih pregovora za punopravno članstvo se nalaze ALI……

9. Accession to Internal Market (Components I and II) – AIM Project Co-funded by the European Union • Vrlo je značajno pomenuti da u hijerаrhiji prаvnih аkаtа uredbe nemaju veću pravnu snagu u odnosu na direktive. U pitanju je samo drugačiji tip zakonodavstva. Sa uredbama se pretežno uređuju područja gdje ima EU tradicionalno veće nadležnosti (carina, poljoprivreda, bezbjednost proizvoda, zaštita konkurencije).

10. Accession to Internal Market (Components I and II) – AIM Project Co-funded by the European Union Sekundarno zakonodavstvo - Direktive • Direktivа, je tipičаn nаčin usklаđivаnjа, jer je zemljа vezаnа sаmo za cilj koji se želi postići, а svakoj državi posebno prepušta način zа trаnsponovanje u nаcionаlno zаkonodavstvo. Iako je to prepušteno svakoj državi posebno ipak postoje zahtijevi evropskog suda pravde da prenos direktiva mora da bude potpun, obavezujući i trаnspаrentan.

11. Accession to Internal Market (Components I and II) – AIM Project Co-funded by the European Union Direktive nastavak • Potpunost znаči dа držаve člаnice trаnsponuju direktivu u nаcionаlno pravo tako dа ne izostаve bilo koji dio, osim аko sаmа Direktivа ne predviđа tаkvu mogućnost odstupаnjа, ili daje mogućnost prelаznog perioda. Obаvezujući elemenat znаči dа direktiva morа biti trаnsponovаna u nаcionаlni sistem odgovarajućim аktom kojim bi se obezbijedilo ostvаrivаnje svrhe i ispunjаvаnja zаhtijeva za prаvnu sigurnost grаđаnа i privrede.

12. Accession to Internal Market (Components I and II) – AIM Project Co-funded by the European Union Direktive nastavak • Trаnspаrentnost kod transponovanja direktiva znači da moraju svi zainteresovani subjekti biti svjesni svojih prava i obaveza da mogu da ih koriste u postupcima na sudovima i drugim organima.

13. Accession to Internal Market (Components I and II) – AIM Project Co-funded by the European Union Direktive nastavak • Stav EVROPSKOG SUDA PRAVDE (ako držаvа nije ciljeve direktive uključila u domаće zаkone, ili je to učinila suviše kаsno, mogu zainteresovana lica zahtijevati da se neposredno primjene odredbe direktive)

14. Accession to Internal Market (Components I and II) – AIM Project Co-funded by the European Union Sekundarno zakonodavstvo - Odluke • Od uredbi i direktivа se uglаvnom rаzlikuju po tome što imaju specifičniji sadržaj. U cijelosti su obavezujuće ali samo za one subjekte kojima su namijenjene.

15. Accession to Internal Market (Components I and II) – AIM Project Co-funded by the European Union Legislativa Evropske unije u praksi »Jedinstveno unutrašnje tržište« ??? • Područje bez unutrašnjih granica unutar koga je obezbijeđeno slobodno kretanje robe, ljudi, usluga i kapitala. .

16. Accession to Internal Market (Components I and II) – AIM Project Co-funded by the European Union Jedinstveno unutrašnje tržište, nastavak • Sa pravnog aspekta, uspostavljanje unutrašnjeg tržišta podrazumijeva harmonizaciju pravnih i drugih propisa u okviru EU sa ciljem uklanjanja postojećih i onemogućavanja uvođenja novih barijera međusobnoj trgovini država- članica. Za ostvarivanje ovih ciljeva, je bilo potrebno donijeti i sprovesti niz mjera i propisa sekundarnog zakonodavstva, da bi se obezbijedilo funkcionisanje unutrašnjeg tržišta u pravno-tehničkom smislu

17. Accession to Internal Market (Components I and II) – AIM Project Co-funded by the European Union Primjeri EU legislative u praksi Slovenije Zaštita potrošača • Jednak nivo zaštite Bezbjednost proizvoda • Proizvođači - prije plasiranja proizvoda na tržište, • Carinski organi - za prozvode sa porijeklom izvan EU, tzv. Trećih zemalja • Ovlaštene oraganizacije za provođenje nadzora - nakon plasiranja proizvoda na tržište • Sudstvo – u sankcionisanju

18. Accession to Internal Market (Components I and II) – AIM Project Co-funded by the European Union Bezbjednost proizvoda - prije i sada • Opšte prihvaćen stav jeste da svi proizvodi moraju biti proizvedeni na takav način da ne prouzrokuju ozlijedu i izvrgnu opasnosti svoje korisnike. • Države su oduvijek donosile propise kojima su nastojale zaštiti svoje potrošače od rizika nebezbijednih proizvoda. Tehnička pravila su se razlikovala između zemalja, često zbog specifičnog istorijskog razvoja, njihove regulative i industrijske prakse, ali ponekad i u želji zaštite i favorizovanja domaće proizvodnje.

19. Accession to Internal Market (Components I and II) – AIM Project Co-funded by the European Union nastavak • Obzirom da je slobodan protok roba u EU jedan od osnovnih principa i jedan od ciljeva jedinstvenog evropskog tržišta, je i područje bezbjednosti proizvoda normirano na nivou EU. • To je urađeno, primjenjivanjem uzajamnog priznavanja, što je navedeno u presudama Suda pravde, harmonizacijom zakona država članica pomoću direktiva, uredbi, preporuka, uspostavljanjem dobre prakse i izmjenom iskustava nadzornih institucija.

20. Accession to Internal Market (Components I and II) – AIM Project Co-funded by the European Union Direktive novog pristupa • Slobodno kretanje robe unutar jedinstvenog tržišta Evropske Unije zakonski se zasniva na evropskoj legislativi za proizvode, što podrazumijeva nuđenje istog nivoa zaštite i sigurnosti potrošačimama gdje se oni u evropi nalazili, te u isto vrijeme, osiguranje proizvođačima robe slobodne cirkulacije njihovih proizvoda a u cijeloj Uniji.

21. Accession to Internal Market (Components I and II) – AIM Project Co-funded by the European Union • Po novom pristupu evropskog proizvoda proizvođači imaju prilično široko područje slobodnog djelovanja u koje se organi vlasti više ne miješaju. • Za razvoj proizvoda i proizvodnju odgovoran je proizvođač, tako što će na tržište plasirati samo one proizvode koji mogu ispuniti osnovne zahtjeve za sigurnost, zdravlje i prirodnu sredinu. • Direktive novog pristupa se odnose na proizvode koji se po prvi put pojavljuju na tržištu ili se daju na upotrebu u Uniji. • Važe kako za nove proizvode proizvedene u državama članicama, tako i za nove i polovne proizvode uvezene iz trećih zemalja.

22. Accession to Internal Market (Components I and II) – AIM Project Co-funded by the European Union • Nekoliko direktiva Novog pristupa: • LVD • EMC • R&TTE • PPE • MD • GAD • CPD • RCD • GPSD

23. Accession to Internal Market (Components I and II) – AIM Project Co-funded by the European Union GPSD • Direktiva o opštoj bezbjednosti spada u tzv. horizontalne propise, što znači da svi zahtijevi koji po pitanju bezbjednosti nisu pokriveni različitim vertikalnim sektorskim direktivama, mogu da se obuhvate Direktivom o opštoj bezbjednosti. • Posebnost i značaj koji ima Direktiva o opštoj bezbjednosti leži u tome, jer je njome u članu 12. postavljen zahtjev o uspostavljanju posebnog sistema RAPEX.

24. Šta je RAPEX »RAPEX« znači sistem brzerazmjene informacijau Evropskoj uniji o izvedenim odnosno namjeravanim prisilnim mjerama nadležnih inspekcija kao i o dobrovoljnom djelovanju proizvođača i distributera, koji ograničavaju trgovanje sa proizvodima, za koje je bilo utvrđeno, da bi kod upotrebeu skladu sa svojom namjenom mogle predstavljali ozbiljnurizik za potrošačeu skladu sa propisima o opštojbezbjednosti proizvoda. Accession to Internal Market (Components I and II) – AIM Project Co-funded by the European Union 24

25. Web.site TIRS Accession to Internal Market (Components I and II) – AIM Project Co-funded by the European Union

26. Accession to Internal Market (Components I and II) – AIM Project Co-funded by the European Union 26

27. Osebno rekreacijsko plovilo (Jet ski) POZOR! NEVAREN PROIZVOD Poreklo ZDA Zakaj je izdelek ocenjen kot nevaren? Iz RAPEX obvestila št. 1410/08 izhaja, da pri navedenih modelih serijskih številk od 800101 do 815900 rekreacijskega plovila lahko pride do prekinitve spoja med gumijasto cevjo za dovod goriva in cevjo, ki je na pogonskem motorju. Če nastane prekinitev spoja za dovod goriva, pride do brizganja goriva po pogonskem motorju, kar lahko privede do požara ali celo eksplozije. Kateri so bili ukrepi Tržnega inšpektorata RS? V konkretnem primeru gre za prostovoljni vpoklic proizvajalca plovil, kjer je slovenski pooblaščeni zastopnik Delta Team d.o.o. pisno obvestil vse registrirane kupce teh plovil v Sloveniji, ki so bili pozvani, da nemudoma kontaktirajo s pooblaščenimi servisi. Pooblaščeni servisi pa so dobili posebno tehnično okrožnico, kako napako odpraviti. Accession to Internal Market (Components I and II) – AIM Project Co-funded by the European Union 27

28. Accession to Internal Market (Components I and II) – AIM Project Co-funded by the European Union 28

29. Potovalni adapter POZOR! NEVAREN PROIZVODPorekloTajvan Zakaj je izdelek ocenjen kot nevaren? V adapter je možno vtakniti običajen vtikač na način, da en čep (kontakt) ostane zunaj, tako se je možno dotakniti delov pod napetostjo. Izolacijski material adapterja (plastika) nima zahtevanih lastnosti glede samougasljivosti. Na adapterju manjkajo oznake: podatek o maksimalni moči ali toku, tipska oznaka. Zaradi zgoraj naštetih neskladnosti lahko uporaba adpaterja povzroči električni udar. Kateri so bili ukrepi Tržnega inšpektorata RS? Inšpektorat je izdal odločbo o prepovedi dajanja v promet, umiku iz prometa in odpoklicu potovalnega adapterja z obvestilom v dnevnem časopisju, saj je bil zaradi navedenih pomanjkljivosti spoznan za nevarnega, ker ne izpolnjuje zahtev iz Zakona o splošni varnosti proizvodov (Uradni list RS, št. 101/2003) in standardov IEC 60884-1 ter IEC 60884-2-5. Kaj lahko stori kupec, ki je kupil izdelek?Preneha uporabljati proizvod, ga vrne uvozniku ali prodajalcu in zahteva vračilo kupnine. Accession to Internal Market (Components I and II) – AIM Project Co-funded by the European Union 29

30. Accession to Internal Market (Components I and II) – AIM Project Co-funded by the European Union 30

31. Accession to Internal Market (Components I and II) – AIM Project Co-funded by the European Union

32. Accession to Internal Market (Components I and II) – AIM Project Co-funded by the European Union Candy Trojček - kuhališče, pečica in pomivalni stroj in Rosieres Trojček - kuhališče, pečica in pomivalni proizvedeni med 2005 in 2009 POZOR! NEVAREN PROIZVOD • Poreklo FRANCIJA • Iz RAPEX obvestila št. 0257/10 izhaja, da je proizvajalec Usines de Rosieres prostovoljno izvedel akcijo obveščanja kupcev in popravila oziroma pregleda aparatov. • Ugotovljeno je, da prihaja do pregrevanja kablov v pomivalnem stroju, kar lahko v redkih primer privede do požara. Obvestilo se nanaša na aparate proizvedene v letih od 2005 do 2009. • Kateri so bili ukrepi Tržnega inšpektorata RS? • Candy Hoover d.o.o. je po navodilih proizvajalca prostovoljno izvedel popravila na prodanih aparatih (končni kupci so znani).

33. Accession to Internal Market (Components I and II) – AIM Project Co-funded by the European Union

34. Accession to Internal Market (Components I and II) – AIM Project Co-funded by the European Union Neobičajni vžigalnik v obliki pištole POZOR! NEVAREN PROIZVODPorekloKitajska • Zakaj je izdelek ocenjen kot nevaren? • Vžigalnik je v obliki pištole, ki je spoznana kot oblika privlačna za otroke, zato sodi med t.i. neobičajne vžigalnike, kot so opredeljeni v specifikaciji 3.2 standarda SIST EN 13869 Vžigalniki, varni za otroke. Dajanje neobičajnih vžigalnikov na trg je prepovedano z Odločbo Komisije (2006/502/ES), ki je v pravni red Republike Slovenije prenešena z Uredbo o izvajanju odločbe Komisije o zahtevi, da države članice sprejmejo ukrepe za zagotovitev, da se dajo na trg samo vžigalniki, ki so varni za otroke in za prepoved dajanja neobičajnih vžigalnikov na trg (Uradni list RS, št. 98/2006, 56/2007, 57/2008, 36/2009). • Kateri so bili ukrepi Tržnega inšpektorata RS? • Na poziv inšpektorata je distributer prostovoljno prenehal s prodajo vžigalnikov.

35. Accession to Internal Market (Components I and II) – AIM Project Co-funded by the European Union

36. Accession to Internal Market (Components I and II) – AIM Project Co-funded by the European Union • Neobičajni vžigalnik v obliki čokolade in žvečilnega gumija • POZOR! NEVAREN PROIZVOD • Neobičajni vžigalnik v obliki čokolade in žvečilnega gumija • UvoznikXING KANG TRADING, Italija • Zakajje izdelek ocenjen kot nevaren?Vžigalnik je v obliki čokolade in žvečilnega gumija, ki je spoznana kot oblika privlačna za otroke, zato sodi med t.i. neobičajne vžigalnike, kot so opredeljeni v specifikaciji 3.2 standarda SIST EN 13869 Vžigalniki, varni za otroke. Dajanje neobičajnih vžigalnikov na trg je prepovedano z Odločbo Komisije (2006/502/ES), ki je v pravni red Republike Slovenije prenešena z Uredbo o izvajanju odločbe Komisije o zahtevi, da države članice sprejmejo ukrepe za zagotovitev, da se dajo na trg samo vžigalniki, ki so varni za otroke in za prepoved dajanja neobičajnih vžigalnikov na trg (Uradni list RS, št. 98/2006, 56/2007, 57/2008, 36/2009, 37/2010). • Kateri so bili ukrepi Tržnega inšpektorata RS? • Na poziv inšpektorata je distributer prostovoljno prenehal s prodajo vžigalnikov. • Kaj lahko stori kupec, ki je kupil izdelek?Preneha uporabljati proizvod. Lahko ga vrne v prodajalno, kjer ga je kupil ter zahteva vračilo kupnine ali ga zavrže na primeren način.

37. Accession to Internal Market (Components I and II) – AIM Project Co-funded by the European Union

38. Accession to Internal Market (Components I and II) – AIM Project Co-funded by the European Union • Električna džezva POZOR! • NEVAREN PROIZVODNazivElektrična džezvaTipProtagonist Cafe, blagovna znamka SingerProizvajalecBayiner Elektronik A.S., Bostanci Cadde No:81 Y.Dudullu-Umranie, Istanbul, Turčija • Zakaj je izdelek ocenjen kot nevaren? • Ob kontroli izpolnjevanja predpisanih zahtev z izvedbo tehničnih analiz je bilo ugotovljeno, da podstavek električne džezve, v točki standarda "odpornosti proti vlagi", ne prestane dielektričnega preskusa. Nadalje je po preskušanju t.i. "nepravilne uporabe" podstavek džezve deformiran v taki meri, da je možen dostop do delov pod napetostjo. Pri pregledu je tudi ugotovljeno, da proizvod nima predpisanih opozoril za primer, da z njim rokujejo osebe z omejenim fizičnim zaznavanjem ali omejenimi zmožnostmi ali pomanjkanjem izkušenj in znanja, vključno z otroci. Za aparat tudi ni opozorila o izstopu vrele vode iz kotlička, če je ta prenapolnjen. Manjka tudi opozorilo o zamenjavi poškodovane specialne priključne vrvice. Zaradi zgoraj naštetih neskladnosti lahko uporaba električne džezve povzroči električni udar. • Kateri so bili ukrepi Tržnega inšpektorata RS? • Inšpektorat je izdal odločbo, s katero je prepovedal promet navedenih proizvodov, odredil umik iz prometa ter odpoklic pri končnih uporabnikih, saj električna džezva ne izpolnjuje osnovnih varnostnih zahtev iz Priloge I (točka 1a in 1d, v povezavi s točko 2a) Pravilnika o električni opremi, ki je namenjena za uporabo znotraj določenih napetostnih mej (Uradni list RS, št. 27/2004). • Kaj lahko stori kupec, ki je kupil izdelek?Preneha uporabljati proizvod. Lahko ga vrne v trgovino, kjer ga je kupil ter zahteva vračilo kupnine.

39. Accession to Internal Market (Components I and II) – AIM Project Co-funded by the European Union • Kao rezultat usvajanja Novog paketa za robu na unutrašnjem tržištu je donešena Uredba (765/2008) koja je u državama članica neposredno stupila na snagu 1. 1. 2010. • Regulativom se utvrđuju zahtjevi za akreditaciju i nadzor na tržištu u vezi sa plasiranjem proizvoda. Odredbe ove Regulative, u dijelu tržišnog nadzora, zahtijevaju od država članica da izrađuju, objavljuju i sprovode programe tržišnog nadzora, a i strožiji su zahtjevi za provjere proizvoda koji ulaze na tržište EU iz trećih zemalja.

40. Uredba 765/2008 Akreditacija - na razini EU postavlja okvir i utvrđuje principe za funcionisanje i organizaciju akreditacije Nadzor nad tržištem – u 15. članu je određeno da se Uredba odnosi na sve proizvode koji stupaju na tržište EU izuzev tačno nabrojenih grupa proizvoda koji su uređeni drugim propisima npr. hrana, žive biljke i životinje, proizvodi čovječjeg porijekla itd.) Opšta pravila o CE oznaci Accession to Internal Market (Components I and II) – AIM Project Co-funded by the European Union

41. Uredba član 18. Države članice uspostavljaju odgovarajuće  mehanizme za komunikaciju i saradnju između svojih organa za tržišni nadzor. Accession to Internal Market (Components I and II) – AIM Project Co-funded by the European Union

42. Accession to Internal Market (Components I and II) – AIM Project Co-funded by the European Union Rasprava o mogućim oblicima koordinacije Koordinacija u EU Koordinacija u Sloveniji Moguća rješenja u Crnoj Gori???

43. Accession to Internal Market (Components I and II) – AIM Project Co-funded by the European Union EU • Austria-Federal Ministry of Economy, Family and Youth • Belgium-Federal Public Service ECONOMY • Spain-Ministerio de Industria Turismo y Comercio • Sweden-Swedish Board for Accreditation and Conformity Assessment (SWEDAC) • Romania-Ministry of Economy, Directorate for Quality Infrastructure Environment. itd

44. Accession to Internal Market (Components I and II) – AIM Project Co-funded by the European Union • Slovenia-Ministry of Economy, Directorate for Internal market, Division for technical legislation (Ministarstvo za privredu, Odbor za unutarnje tržište • Ko su članovi Odbora?

45. Accession to Internal Market (Components I and II) – AIM Project Co-funded by the European Union : • Tržišna inspekcija, • Zdravstvena inspekcija, • Hemijska inspekcije, • Saobraćajna inspekcija, • Energetska inspekcija, • Inspekcija za rad, • Inspekcija za životnu sredinu, • Ured za metrologiju, • Agencija za lijekove, • Carina i • Akreditacija

46. Rješenje za Crnu Goru je: TIJELO ZA KOORDINACIJU TRŽIŠNOG NADZORA CRNE GORE Accession to Internal Market (Components I and II) – AIM Project Co-funded by the European Union

47. Zašto takvo tijelo? Koordinacija među inspekcijama mora da postoji Koordinacija i saradnja mora da bude formalizovana Crna Gora je u postupcima približavanja EU i dužna je da poštuje propise EU odnosno da svoje propise prilagođava propisima EU Postupci transponovanja pojedinih direktiva su u toku Nadležnosti pojedinih inspekcijskih službi po EU direktivama još nisu konačno određene Uredba 765/2008 Accession to Internal Market (Components I and II) – AIM Project Co-funded by the European Union

48. Accession to Internal Market (Components I and II) – AIM Project Co-funded by the European Union Saradnja sa nadležnim organima trećih zemljama(UREDBA član 26)VAŽNO!!!! • Organi tržišnog nadzora mogu da sarađuju sa nadležnim organima trećih zemalja u pogledu razmene informacija i tehničke podrške, unapređenja i omogućavanja lakšeg pristupa evropskim sistemima, promovišući aktivnosti koje se odnose na ocenjivanje usaglašenosti, tržišni nadzor i akreditaciju.  •  Komisija razvija, u saradnji sa državama članicama, odgovarajuće programe za te svrhe.  

49. Accession to Internal Market (Components I and II) – AIM Project Co-funded by the European Union Nadzor na granici (UREDBA član 27.-29.) • Uredba 339/93 je prestala važiti 1.1.2010 • Specifična pravila koja se odnose na organizaciju kontrole na granici • Postupci i način rada nadležnih organa nadzora nisu se bitno promijenili

50. Accession to Internal Market (Components I and II) – AIM Project Co-funded by the European Union • Organi koji su nadležni za kontrolu granice moraju među sobom da sarađuju -izmena informacija (UREDBA član 27/1) • CARINA (organi za nadzor granica) moraju da zadrže proizvod u slučajevima navedenim u Uredbi (UREDBA član 27/3)