WODY PODZIEMNE

1. WODY PODZIEMNE • Do wód podziemnych zaliczamy wszystkie te wody, które znajdują się pod powierzchnią ziemi, wypełniając próżnie i szczeliny w skałach. • Badaniem wód podziemnych zajmuje się hydrogeologia. Emilia Lasocka, Marta Odziemczyk, Małgorzata Tymińska

2. Podział wód podziemnych wg Pazdro Emilia Lasocka, Marta Odziemczyk, Małgorzata Tymińska

3. Główne rodzaje wody w strefie aeracji Emilia Lasocka, Marta Odziemczyk, Małgorzata Tymińska

4. Wody przypowierzchniowe • Zwane zaskórnymi (hipodermicznymi) - występują płytko pod powierzchnia ziemi i są pozbawione strefy aeracji. Zwierciadło tych wód jest kilkanaście, kilkadziesiąt cm pod powierzchnią terenu lub prawie równo z nią. Są one silnie związane z opadami atmosferycznymi i klimatem- reagują na wszelkie zmiany. Emilia Lasocka, Marta Odziemczyk, Małgorzata Tymińska

5. Wody gruntowe • Występują w strefie saturacji oddzielone od powierzchni ziemi przepuszczalną strefą aeracji. Zasilane bezpośrednio z powierzchni ziemi przez infiltrację wód opadowych. Podlegają nieznacznym wpływom zmian temperatury powietrza do głębokości ok. 20m. Emilia Lasocka, Marta Odziemczyk, Małgorzata Tymińska

6. Zwierciadło wody gruntowej • Woda gruntowa ograniczona jest od dołu stropem warstwy nieprzepuszczalnej a od góry powierzchnią wyznaczoną zasięgiem próżni wypełnionych wodą wolną. Jest to zwierciadło wody gruntowej. Strefa aeracji Warstwa przepuszczalna Strefa saturacji Zwierciadło wody gruntowej Warstwa nieprzepuszczalna Emilia Lasocka, Marta Odziemczyk, Małgorzata Tymińska

7. Wody wgłębne- wody podziemne zasilane przez opady atmosferyczne lecz znajdujące się w warstwach wodonośnych pokrytych utworami nieprzepuszczalnymi. Wody artezyjskie- wody wgłębne o napiętym zwierciadle wody, którego położenie i kształt są wymuszone przez wyżej leżące utwory nieprzepuszczalne. Wody wgłębne i wody artezyjskie Emilia Lasocka, Marta Odziemczyk, Małgorzata Tymińska

8. Wody głębinowe • Zaliczamy do nich wody znajdujące się głęboko pod powierzchnią terenu, izolowane od niej wieloma kompleksami utworów nieprzepuszczalnych. Nie są zasilane ani odnawialne, często są wysoko zmineralizowane. Emilia Lasocka, Marta Odziemczyk, Małgorzata Tymińska

9. Bilans wodny • Równanie bilansowe Pencka- Oppokowa P= H + S+ DR P- opad H- odpływ S- straty DR- różnica retencji na początku i na końcu okresu bilansowego Emilia Lasocka, Marta Odziemczyk, Małgorzata Tymińska

10. Bilans wód podziemnych Badamy go rozpatrując przyrost i ubytek wód podziemnych na określonym obszarze. Przyrosty: -wody infiltrujące w podziemie (opadów i roztopy) -wody wsiąkające ze zbiorników i cieków -woda z kondensacji pary wodnej (strefa aeracji) -podziemny dopływ z sąsiednich obszarów -dopływ wód juwenilych Emilia Lasocka, Marta Odziemczyk, Małgorzata Tymińska

11. Bilans wód podziemnych Ubytki: -drenaż przez źródła i bezpośrednio do cieków powierzchniowych -pobór wody przez rośliny -parowanie do atmosfery -podziemny odpływ do innych obszarów -straty na wiązanie w procesach geochemicznych (hydratacja, wietrzenie) -ujęcia wodociągowe, studzienne; kopalnie Emilia Lasocka, Marta Odziemczyk, Małgorzata Tymińska

12. Równanie bilansowe wód podziemnych Obejmujące wody zawarte w strefie saturacji i aeracji: mh+L=P-S-H Obejmujące wody tylko w strefie saturacji: mh=P-(H+S+L) h-zmiany zwierciadła m- wsp.odsączalności L-zmiany ilości wody w strefie aeracji Emilia Lasocka, Marta Odziemczyk, Małgorzata Tymińska

13. Zasoby wód podziemnych • Podział wg aspektu przestrzennego: • zasoby punktowe (pojedyncza studnia) • zasoby lokalne (zespół studni czerpiących wodę z danego poziomu wodonośnego) • zasoby regionalne (region, zlewnia hydrograficzna lub hydrogeologiczna, jednostka podziału administracyjnego) Emilia Lasocka, Marta Odziemczyk, Małgorzata Tymińska

14. Zasoby wód podziemnych statyczne (wiekowe) –obejmują całkowitą objętość wody wolnej zawartej w porach, próżniach lub szczelinach danego hydrogeologicznego poziomu wodonośnego. Zasoby statyczne mogą być nieodnawialne i odnawialne. dynamiczne–jest to ilość wody, która w jednostce czasu przepływa przez poprzeczny przekrój określonego hydrogeologicznego poziomu wodonośnego. Zasoby dynamiczne można podzielić na stałe i zmienne. Emilia Lasocka, Marta Odziemczyk, Małgorzata Tymińska

15. Zasoby wód podziemnych- c.d. • eksploatacyjne- możliwe do pobrania z ujęcia w danej jednostce czasu w określonych warunkach. Stanowią część naturalnych zasobów dynamicznych lub statycznych, których pobór nie naruszy w sposób szkodliwy reżimu i równowagi hydrogeologicznej określonego środowiska, ani nie wyrządzi szkód innym użytkownikom lub w gospodarce kraju. • dyspozycyjne- to zasoby wód podziemnych z obszaru bilansowego, możliwe do zagospodarowania w określonych warunkach środowiskowych i hydrogeologicznych bez wskazania lokalizacji i warunków techniczno- ekonomicznych ujęć. Emilia Lasocka, Marta Odziemczyk, Małgorzata Tymińska

16. Zasoby wód podziemnych • naturalne- formują się wyłącznie pod wpływem czynników przyrodzonych - opady, infiltracja, kondensacja i inne • sztuczne- tworzą się pod ziemią dzięki świadomej działalności człowieka- sztuczna infiltracja, irygacja itp. Emilia Lasocka, Marta Odziemczyk, Małgorzata Tymińska

17. JAKOŚĆ WÓD PODZIEMNYCH • Klasyfikacja czystości wód wg PIOŚ (1995) • klasa Ia - wody najwyższej jakości • klasa Ib - wody wysokiej jakości • klasa II - wody średniej jakości • Klasa III - wody niskiej jakości • Stan jakości wód podziemnych w Polsce jest niezadowalający. Nie stwierdzono występowania wód w klasie czystości Ia.

18. Zasoby wód podziemnych Polski • Zasoby odnawialne~ 18 000 ± 3 000 hm3 • Dyspozycyjne zasoby wód podziemnych w Polsce („Agenda 21”- 1997) wynoszą rocznie ~ 12 500 hm3 • Zasoby eksploatacyjne~ 15 393, 2 hm3, w tym z utworów: • czwartorzędowych 9993,6 hm3 • trzeciorzędowych 1643,1 hm3 • kredowych 2105,8 hm3 • starszych 1650,7 hm3 Emilia Lasocka, Marta Odziemczyk, Małgorzata Tymińska

19. Regionalizacja zasobów wód podziemnych w Polsce • regiony zasobne w wody podziemne: pomorski, lubuski, jury krakowsko- wieluńskiej, niecki łódzkiej, świętokrzyskiej osłony mezozoicznej, kredy lubelskiej • regiony mało zasobne: region sudecki, zapadliska przedkarpackiego, trzebnicko- ostrzeszowski, niecki wrocławskiej, górnej Odry, górnośląski, niecki poznańskiej • regiony bezwodne: region karpacki i przedsudecki • pozostałe regiony są umiarkowanie zasobne Emilia Lasocka, Marta Odziemczyk, Małgorzata Tymińska

20. Rozmieszczenie wód podziemnych w Polsce Emilia Lasocka, Marta Odziemczyk, Małgorzata Tymińska

21. Główne problemy związane z eksploatacją wód podziemnych • Pobieranie zbyt dużych ilości zasobów naturalnych powoduje liczne ujemne skutki takie jak: • Naruszenie ustroju wód podziemnych. • Obniżenie zwierciadła lub ciśnienia piezometrycznego co powoduje spadek wydajności ujęć. • Niekorzystne oddziaływanie na produkcję rolniczą i na wegetację leśną w skrajnych wypadkach może doprowadzić do przesuszenia i wyjałowienia gleby. • Pogorszenia jakości wody wskutek przeciągnięcia do eksploatacyjnego poziomu innych, np. zasolonych wód z głębszych lub sąsiednich poziomów. Emilia Lasocka, Marta Odziemczyk, Małgorzata Tymińska

22. Zagrożenia jakości wód podziemnych • chemizacja rolnictwa i leśnictwa • niewłaściwe stosowanie nawozów naturalnych • brak systemów kanalizacyjnych i odpowiedniej liczby sprawnych oczyszczalni • nieszczelne zbiorniki ściekowe • niedostateczny nadzór nad wywozem nieczystości • brak odpowiednio przystosowanych składowisk • brak nadzoru nad składowaniem i gromadzeniem odpadów • zanieczyszczenia atmosfery Emilia Lasocka, Marta Odziemczyk, Małgorzata Tymińska

23. Ilościowa ochrona zasobów • Polega na prawidłowej ich eksploatacjiaby zachowana została równowaga między ilością wody czerpanej a zasilaniem. • Ilościowa ochrona zasobów wymaga: • ustalenia zasobów wód w poszczególnych rejonach i formacjach wodonośnych i warunków hydrogeologicznych • ustalenia naturalnych rejonów deficytowych • analizy warunków hydrogeologicznych i prognozy wpływu poboru określonej ilości wody na stosunki ilościowe zasobów • większego wykorzystania brzegowej i dennej infiltracji wód rzecznych i jeziornych • stałej rejestracji poboru wód podziemnych i kontroli ilościowego i jakościowego stanu eksploatacyjnych zasobów • wykorzystania wód kopalnianych przez przemysł Emilia Lasocka, Marta Odziemczyk, Małgorzata Tymińska

24. Jakościowa ochrona zasobów • Polega na zabezpieczeniu ich przed zanieczyszczeniem lub skażeniem oraz na niedopuszczeniu do powstawania powierzchniowych źródeł zanieczyszczenia przez: • poprawę stanu sanitarnego wokół kopalnych ujęć na wsi • odprowadzaniu do gruntu wyłącznie ścieków oczyszczonych • instalowanie w kominach fabrycznych filtrów pochłaniających szkodliwe substancje • lokalizowanie śmietnisk wyłącznie w miejscach gdzie wody podziemne są izolowane warstwami wodoszczelnymi • stosowanie w rolnictwie do nawożenia i ochrony roślin substancji szybko rozkładających się Emilia Lasocka, Marta Odziemczyk, Małgorzata Tymińska

25. KONIEC PREZENTACJI, (UFF...!!!) Zainteresowanych szczegółowymi informacjami odsyłamy do strony WWW (będącej w trakcie tworzenia). Dziękujemy.