Улттык тарбие. Лекция 5

1. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ҒЫЛЫМ ЖӘНЕ ЖОҒАРЫ БІЛІМ МИНИСТРЛІГІ   • АБАЙ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ ПЕДАГОГИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ • ПЕДАГОГИКА ЖӘНЕ ПСИХОЛОГИЯ ИНСТИТУТЫ • ПЕДАГОГИКА КАФЕДРАСЫ философия докторы (PhD), аға оқытушы Ибраева Магрипа Курманбековна Алматы, 2023

2. № 5 ДӘРІС Этникалық әлеуметтену мен этникалық идентификация

3. Әлеуметтендіру адамның әлеуметтік ортаға енуі және мәдени, психологиялық, әлеуметтік факторларға бейімделуі, оның бүкіл өмірі барысына созылатын үздіксіз үдеріс. Этникалық әлеуметтендіру индивидтің әлеуметтенуінің өзіндік типі болып табылады, оның мәні индивидтің этникалық мәдениетті, этностың нормаларын, құндылықтарын және мінез-құлық үлгілерін белсенді меңгеруімен, тиістілігін терең түсінуімен сипатталады. Этнос адамға өзінің халқымен, басқадан ажыратып отыратын тарихымен, мәдениетімен, тілімен және ділімен бірегейлену, әлемді жағымды қабылдауға, тұрақтылықты және өмірдің құндылығын сезінуге көмектеседі.

4. Этнос қана әрбір адам үшін маңызды қызметті табысты атқаруға қабілетті:

6. Ғалымдар этникалық әлеуметтендірудің сол немесе басқа этностағы ерекшелігін мойындайды, оларды екі топқа біріктіреді – витальды және ментальды (негізгі рухани қасиеттер). Этностың витальды ерекшелігі (өмірлік, бұл жағдайда биологиялық-физикалық) баланы физикалық дамыту тәсілдері (баланы емізу, тамақтандыру сипаты, спорттық сабақтар, баланың денсаулығын қорғау және т.б.) деп түсініледі. Этникалық әлеуметтендіру өзіне этностың әлеуметтенуін енгізетін көпдеңгейлі әлеуметтік құбылыс, яғни этникалық топтың ұрпақ аралық әлеуметтенуі, сонымен бірге этномәдени фактордың ықпалымен тұлғаны жеке әлеуметтендіру. Жастар этникалық мәдениетті алып жүруші және топтық қауымды ары қарай өндіруді қамтамасыз етуші. Ал этникалық мәдениет жалпыдамзаттық мәдениеттің бөлігі болып табылады.

7. Этникалық әлеуметтендіру – бұл үздіксіз үдеріс. Оның кезеңдері тұлғаның жас ерекшелік және психологиялық дамуымен тікелей байланысты емес,

8. Ұлттық таным мен өзін-өзі танудың нәтижесі ұлттық өзін-өзі анықтау және бірегейлік болып табылады. Этникалық бірегейліктің қалыптасуына және адамның өзінің этникалық тиістілігін жете ұғынуына олардың көпэтникалық немесе моноэтникалық ортада өмір сүру фактісі әсер етеді.

10. Психологтар этникалық бірегейлікті қалыптастыруға ықпал ететін факторлардың ішінен:

11. Ұлттық сезім – өзінің ұлттық өкілділігін мойындай отырып ұлтына деген сүйіспеншілік, жанашырлық, халық мұраларын бағалай білу. Әрбір адам өз Отанына деген мақтаныш сезімі, өз ұлтын терең сүюі арқылы басқа ұлттарды танып, құрметтеуге тиіс.

12. Практикалық сабақ 5 № 5 дәріске семинар 1. Тұлғаның этникалық әлеуметтенуінің ерекшеліктері. 2. Әлеуметтену факторлары. Әлеуметтену үдерісіндегі мемлекет пен этностың ролі. 3. Адамның әлеуметтенуінің негізгі міндеттері. Әлеуметтену барысында туындайтын қауіп-қатерлер. 3. Әлеуметтену механизмдері. Әлеуметтенудің дәстүрлі және тұлғааралық механизмдерінің ерекшеліктері. 4. Түрлі халықтардағы этникалық әлеуметтену ерекшеліктері.

13. ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ: Джакупов С. М. Теоретические и прикладные проблемы социализации личности: межвуз. сб. науч. Трудов / С. М.  Джакупов. - Алматы: КазНУ им. Аль-Фараби, 2002 - Ч. 5. – c.182. Воворода А.И. Национальные и общечеловеческие интересы: социально-психологические проблемы. –М., 2006.

14. НАЗАРЛАРЫҢЫЗҒА РАҚМЕТ!