دستورالعمل آمپول تركيبي پيشگيري از بارداري

1. دستورالعمل آمپول تركيبي پيشگيري از بارداري مرکز بهداشت شماره یک شهرستان مشهد

2. عناوین • توضیح روش • مکانیسم عمل • اثربخشي • مزیت • معایب • موارد منع مصرف مطلق • موارد منع مصرف نسبي • زمان شروع استفاده از آمپول • عوارض شایع • عوارض ناشایع • نحوه برخورد عوارض • هشدار ها • آزمایش ومعاینه های لازم • مراجعه های بعدي • تذکرات هنگام مصرف • برگشت باروري پس از قطع روش

3. توضیح روش • آمپول روشي هورموني تركيبي و تزريقي • حاوي 25 میلی گرم دپومدروكسي پروژسترون استات و 5 میلی گرم استراديول سيپيونات • فاصله تزريق يك ماه • تجويز توسط كاركنان بهداشتي تعليم ديده يا پزشك

4. مکانیسم عمل • جلوگيري از تخمك گذاري • تاثير بر مخاط داخلي رحم و پروليفراسيون آندومتر • ايجاد اشكال در ورود اسپرم به داخل رحم به دليل افزايش ضخامت موكوس سرويكس

5. اثربخشی • اثربخشی آمپول هاي تركيبي درسال اول استفاده 99.8 درصداست.

6. مزیت ها • آساني استفاده و آساني قطع روش • برگشت نسبتا سريع باروري پس از قطع روش • بي تاثير بودن روي ميل جنسي • بهبود ديسمنوره شديد • عدم نياز به استفاده مداوم هر روزه • کاهش خونریزی قاعدگی • مناسب براي سابقه EP • تاثير كم بر سيستم انعقادي 10) پايين بودن عوارض افزايش وزن و خونريزي نامنظم (در مقايسه با قرص هاي تركيبي) 11) پايين بودن عوارض ناشي از استروژن (در مقايسه با قرص هاي تركيبي) 12) كم نشدن اثر بخشي در صورت اسهال و استفراغ (در مقايسه با قرص هاي تركيبي) 13) قابل استفاده هم زمان با آنتي بيوتيك ها (بجز ريفامپين و گريزوفولوين)

7. عیب ها • پیشگیری نکردن ازبیماری های منتقله از راه تماس جنسی ((STIs • عدم امكان قطع روش يا تغيير آن پس از تزريق آمپول تا از بين رفتن اثر آن (اتمام دوره) • مناسب نبودن برای مادران شیرده در 6 ماه اول بعد از زایمان

8. منع مصرف مطلق • شك يا اطمينان به وجود حاملگي • فاصله زماني كمتر از سه هفته پس از زايمان در زنان غير شيرده • شك به سرطان پستان، ابتلا و يا سابقه آن • هر بدخيمي مشكوك يا شناخته شده وابسته به استروژن • كارسينوم اندومتر • خونريزي هاي رحمي بدون علت مشخص • مصرف سيگار در افراد 35 ساله و بالاتر • بيماري فعال يا مزمن كبدي: اختلال كار واضح كبدي و يا هپاتيت ويرال؛ سابقه يرقان هم زمان با مصرف قرص يا امپول تركيبي؛ آدنوم يا كارسينوم كبد، سيروز كبدي؛ تومورهاي خوش خيم و بد خيم كبد؛ شيستوزوميازيس با فيبروز شديد كبدي

9. منع مصرف مطلق 9) ابتلا فعلي يا سابقه ترومبوفلبيت وريد هاي عمقي، اختلالات ترومبوآمبوليك و يا شرايط مستعد كننده اين بيماري ها 10) بيماري هاي دريچه اي قلب با عوارضي مثل افزايش فشار ريوي؛ خطر فيبريلاسيون دهليزي؛ سابقه اندوكارديت تحت حاد باكتريال و يا مصرف داروهاي ضد انعقادي 11) بيماري عروق كرونر قلب، آنژين قلبي (هر نوع درد جلوي قلب و پشت استرنوم)، سابقه اين بيماري ها يا شرايط مستعد كننده آنها 12) بيماري سيانوتيك قلبي 13) سكته مغزي 14) بيماري عروق مغزي، سابقه اين بيماري ها يا شرايط مستعد كننده آن ها 15) ديابت با بيماري هاي عروقي، رتينوپاتي، نفروپاتي يا نوروپاتي يا ابتلاي بيش از 20سال به ديابت

10. منع مصرف مطلق 16) فشار خون بالا (100/160 و بالاتر) 17) سردرد راجعه شامل میگرن باعلائم عصبی موضعی (كاهش ميدان ديد چشم بطور مشابه، ديدن خطوط زيگزاگي روشن، احساس سوزن سوزن شدن در يك بازو، يك طرف صورت يا زبان) 18) ميگرن بدون علايم فوكال عصبي و سن <35 19)افزايش چربي هاي خون (دیس لیپیدمی بخصوص هيپرليپيدمي پروتييني نوع (II 20) شرایط نیازمند به بی حرکتی کامل)قطع روش از يك ماه قبل تا پايان دوره بي حركتي-ضرورت هشدار قبل و بعد از عمل جراحي بزرگ 21)سابقه هربیماری مرتبط بامصرف قرص يا آمپول تركيبي مثل کرهو فشار خون بالا،پانكراتيت حاد، پمفيگوييدحاملگي،سندرم استيون-جانسون،HUS,TTP 22)ابتلای به :Serious trauma , Cancer, Leukemia , Vascular diseases

11. منع مصرف نسبی • فشارخون كنترل شده بین 160/100تا 140/90 • نئوپلازی داخل اپیتلیومی تا شدید سرویکس • بيماري فعال كيسه صفرا • يرقان انسدادي در حاملگي • خانمهای سیگاری کمتر از 35 سال • توده پستاني تشخيص داده نشده • ترومبوفلبيت سطحي • بيماري هاي دريچه اي بدون عارضه قلبي • مادران شيردهي كه از زايمان آن ها كمتر از 6 ماه مي گذرد. • ميگرن بدون علايم عصبي • بيماري سلول داسي شكل • بيماري هاي دريچه اي بدون عارضه قلبي • مصرف داروي اپي لپسي (بجز والپروييك اسيد)/مصرف ريفامپين يا گريزوفولين • افسردگي بسيار شديد

12. زمان شروع استفاده 1- دوران قاعدگي: در يكي از پنج روز اول قاعدگی 2- غير از دوران قاعدگي: و اطمينان از باردارنبودن + استفاده از كاندوم در 7 روز اول 3- مصرف پس از زايمان و شيردهي: زنان شیرده: منع مصرف نسبي تا 6 ماه؛ اصرار مادر + عدم قاعدگي----تزريق بعد از BHCG، عدم شيردهي: 21 تا 28 روز پس از زايمان 4-پس از سقط: در پنج روز اول بلافاصله بعد ازسقط سه ماهه 1 و 2 (بيش از 5 روز از سقط= بند 2)

13. تغییر روش • از قرص: فاصله 7 روزه بين 2 بسته • از آمپول سه ماهه: زمان تزريق آمپول بعدي • از آي يو دي: پنج روز اول قاعدگی+ ارجاع برای خروج آي يو دي غير از پنج روز اول قاعدگی: تزريق + ارجاع برای خروج آي يو دي قاعدگي بعدي

14. عوارض شایع • سردرد و سرگيجه • حساسیت پستانها • افزایش وزن خفيف • آكنه • افزايش بروز افسردگي و اضطراب • كاهش HDLو كم شدن نسبت HDLبه LDL • كم شدن مقدار و تعداد روزهاي خونريزي قاعدگي

15. عوارض ناشایع • خونريزي نامنظم رحمي • آمنوره

16. چگونگی برخورد با عوارض • حساسيت پستان ها: توصيه بهداشتي، مسكن معمولي، كمپرس سرد يا گرم، درصورت برطرف نشدن: ارجاع • افزايش وزن: ورزش منظم، رعايت رژيم غذايي • آكنه: تغيير رژيم غذايي، تميز نگهداشتن پوست • تغييرات خلق و خوي (افسردگي) ادامه استفاده از آمپول، درصورت پایداری بيش از سه ماه: ارجاع

17. چگونگی برخورد با عوارض • خونريزي نامنظم رحمي: (غير شايع؛ برطرف شدن طي 2تا 3 ماه و حداكثر 1 سال)، داروي ضد التهاب غير استروئيدي (ايبوبروفن روزي 3 بار تا 5 روز)، درصورت برطرف نشدن: ارجاع به متخصص زنان • خونريزي شديد و طولاني رحمي: (برطرف شدن طي 2تا 3 ماه)، داروي ضد التهاب غير استروئيدي با شروع خونريزي شديد (ايبوبروفن روزي 3 بار تا 5 روز)، درصورت برطرف نشدن: ارجاع به متخصص زنان • آمنوره (غير شايع): آزمايش حاملگي، آموزش و مشاوره لازم

18. هشدارها 1) درد شدید در قسمت بالای شکم 2) درد قفسه سینه و یا تنگی نفس یا سرفه با خلط خونی 3) تورم یا درد شدید در یک پا 4) مشکلات چشمی (تاري ديد، دوبيني؛ از دست دادن قدرت ديد) 5) سردرد غیرمعمول (سردرد شدید و یا ضربانی و یا سردرد در یک طرف سر) 6) زردي اسكلرا و پوست

19. آزمایش ها و معاینه های لازم مراجعه اول: • معاينه از نظر زردي • اندازه گیری فشارخون • اندازه گیری قد و وزن (برای BMI( • معاینه پستان • آزمایش پاپ اسمیر (6-4 هفته پس از زايمان و مطابق دستور العمل كشوري) • بررسی مشکلات انعقادی و چربیهای خون (در صورت سابقه ترومبوز و یا بیماریهای قلبی دربستگان درجه یک زیر 50سال) • اندازه گیری تری گلیسرید: اگر از 250 میلی گرم در 100 سانتیمتر مکعب بیشتر باشد، آزمایش مجدد 4-2 هفته پس از مصرف، اگر از 500 میلی گرم در 100 سانتمتر مکعب بیشتر باشد، قطع استفاده از آمپول بدلیل احتمال پانکراتیت. • درصورت حضور پزشك در مركز: ضرورت ويزيت همزمان با ارائه خدمت، در غیر اینصورت ویزیت پزشک تا حداكثر 3 ماه از اولين مراجعه درصورت BMI<30 ويزيت قبل از تزريق آمپول • عدم ضرورت انجام آزمايشها در ویزیت اول فرصت تا حداكثر 3 ماه از اولين ويزيت

20. مراجعه های بعدی • اولین بررسی پس از سه ماه • سپس هر 6 ماه یکبار تا دو سال • درصورت نبود مشکل هر سال • -فشارخون • - وزن • -پیگیری بروز علایم هشدار و عوارض • -بررسی دقیق تر خانم های بابیماری مزمن و اثرنامشخص آمپول روي آن • درصورت وجود مشکل ارجاع به متخصص • بررسی سالانه قند، چربی و لیپوپروتئینبرای: • افراد 35سال به بالا • سابقه فامیلی قوی بیماری قلبی، یا فشارخون بالا • دیابتی ها • باسابقه دیابت حاملگی • چاق

21. تذکرهای حین مصرف • تزريق هر 30 روز (3+ روز) • تكان دادن ويال و هماهنگ نمودن با دماي بدن • تزريق عميق بدون ماساژ • تاخير (تا 33 روز): تزریق درصورت اطمينان از نداشتن تماس جنسي • تاخير (بيش از 33 روز): بررسي بارداري و استفاده از روش ديگر تا تزريق بعدي

22. برگشت باروری پس از قطع روش بازگشت تخمك گذاري 3-2 ماه پس از آخرين تزریق