Performantiemeting SHM’s: Het Project

1. Performantiemeting SHM’s: Het Project Gerard van Bortel, Steunpunt Ruimte en Wonen / TU-DELFT

2. Structuur presentatie • Aanleiding, organisatie en fasering • Ontwikkelproces: stap voor stap naar een prestatiebeoordelingssysteem • Pilootvisitaties • Structuur prestatiebeoordeling - beoordelingssystematiek - visitatieproces en tijdsbesteding - samenstelling visitatiecommissie - structuur visitatierapport • Relatie prestatiebeoordeling en erkenning • Uitdagingen Woonforum • 20 maart 2009

3. 1.1 Aanleiding Beleidsbrief minister Keulen 2007-2008: verschuiving bevoegdheid tot erkenning SHM’s VHM -> Vlaamse regering voorbereiding nieuwe erkenningsronde Adhoc opdracht aan Steunpunt Ruimte en Wonen tot het ontwikkelen van goed onderbouwde criteria voor prestatiemeting en erkenning Woonforum • 20 maart 2009

4. 1.2 Organisatie Onderzoekers KULeuven (Sien Winters, projectleider), Universiteit Antwerpen (Wouter van Dooren), TU-Delft (Gerard van Bortel, Mariëtta Haffner) Begeleidingsgroep met vertegenwoordigers Kabinet minister Keulen, Departement RWO, VMSW, VLEM, VVH en IVA Inspectie Werkgroep om te ondersteunen bij het ontwikkelen van performatie-indicatoren ... Te beginnen bij de al beschikbare indicatoren uit Onderlinge Positionering. Woonforum • 20 maart 2009

5. 1.3 Fasering Fase 1 Verkenning van theorie, beleid en praktijk oktober- december 2007 Fase 2Concretiseren indicatoren januari – juni 2008 Fase 3 Ontwikkelen en testen prestatiebeoordelingssysteem juli 2008 – december 2008 Fase 4 Aanpassen en opleveren prestatiebeoordelingssysteem januari – maart 2009 Aangevuld met efficiency-analyses in het najaar van 2009 Woonforum • 20 maart 2009

6. 2.1 Ontwikkelproces: stap voor stap naar een beoordelingssysteem Wat is het Vlaamse Woonbeleid? Welke bijdrage wordt van SHM’s verwacht? Hoe ziet dat er concreet uit? Met welke indicatoren kunnen we dat meten? Op welke indicatoren hebben SHM’s invloed? Zijn gegevens over indicatoren beschikbaar? Hoe normeer je prestaties: wat is goed, wat is onvoldoende? Hoe koppel je prestatiemeting aan erkenning van SHM’s door de minister? Woonforum • 20 maart 2009

7. 2.2 Van prestatiemeting naar prestatiebeoordeling Dit is geen rekenkundige bewerking maar vergt menselijk oordeel en dialoog. Context Prestatie-indicatoren Effectindicatoren Doelen Prestatie oordeel Omgevingkenmerken Bevraging klanten Bevraging woonactoren Woonforum • 20 maart 2009

8. 2.3 Beoordeling door visitatiecommissie Visitatiecommissie Context Prestatie-indicatoren Effectindicatoren Doelen Prestatie oordeel Omgevingkenmerken Bevraging klanten Bevraging woonactoren Woonforum • 20 maart 2009

9. 3.1 Aanpak pilootvisitaties Concept systeem voor performantiebeoordeling vastgelegd in draaiboek met bijlagen Visitatiecommissie van 8 personen (onderzoekers, vertegenwoordigers kabinet, departement, VMSW, VLEM en VVH) Deelnemers pilootvisitaties: 2 koopmaatschappijen (KLE Turnhout; Landwaarts, Genk) 2 huurmaatschappijen (Dijledal, Leuven; De Mandelbeek, Ingelmunster) 1 “gemengde” maatschappij (Het Volk/Volkshaard, Gent) Woonforum • 20 maart 2009

10. 3.2 Ervaringen pilootvisitaties (1) Aanpak werkt: de methodiek laat toe een goed beeld te krijgen van de prestaties van de SHM. Aanpak ondersteunt de SHM ook in het verbeteren van de eigen prestaties. De kracht zit vooral in de combinatie van cijfermateriaal met de mogelijkheid tot interpretatie van die cijfers, rekening houdend met lokale omstandigheden. 360-graden-perspectief op de werking van de SHM door gesprekken met bestuur, directie, medewerkers en woonactoren. Woonforum • 20 maart 2009

11. 3.3 Ervaringen pilootvisitaties (2) Soms nog iets te veel ambtelijke vragen en normen / te detaillistisch. Nog tekortkomingen in databank (gegevens onjuist of niet actueel). Visitatiemethodiek is veel minder belastend voor SHM’s dan vergelijkbare systemen in Engeland en Nederland. Korte doorlooptijd (enkele weken). Woonforum • 20 maart 2009

12. 4.1 Opbouw prestatiebeoordeling (1) Operationele doelen Indicatoren OD 1.1Huurwoningen ter beschikking stellen tegen sociale voorwaarden Prestatie-indicator OD 1.1.a Gemiddeld jaarlijks aantal gerealiseerde aantal huurwoningen in % van het woning patrimonium 2005-2007 .... Vereisten … Strategische doelen SD 1. Beschikbaarheid SD 2. Kwaliteit SD 3. Betaalbaarheid SD 4. Sociaal beleid SD 5. Financiële leefbaarheid en interne werking SD 6. Klantgerichtheid SD 7. Wettelijkheid Woonforum • 20 maart 2009

13. 4.2 Opbouw prestatiebeoordeling (2) De SHM levertuitzonderlijkeprestaties. De SHM vervulteenvoorbeeldfunctievoorandere SHM’s. De prestaties van de SHM voldoen aan alle vereisten. De prestaties van de SHM voldoen niet aan alle vereisten; de SHM wordt gevraagd voorstellen te formuleren om haar prestaties waar nodig te verbeteren. De prestaties van de SHM voldoennietaanallevereisten; de SHM werd op basis van eeneerdereprestatiebeoordelingaangezet tot verbetering, maar die is nietgerealiseerd. Voorbeeld: OD. 5.3 Huurachterstal in % van de totale huur en huurlasten < 2% + een Voorbeeldige werkwijze < 2% > 2% >2% bij herhalingsvisitatie Voorbeeld: Zonder specifieke normen 4e kwartiel + een voorbeeldige werkwijze 2e, 3e en 4e kwartiel 1e kwartiel 1e kwartiel bij herhalings- visitatie Uitstekend Goed Voor verbetering vatbaar Onvoldoende Woonforum • 20 maart 2009

14. 4.3 Samenstelling visitatiecommissie Drie onafhankelijke personen: • Een deskundige met kennis van de vastgoedsector • Een financieel analist met ervaring in het bedrijfsleven • Een deskundige met goede kennis van de organisatie en financiering van de sociale huisvesting • De visitatoren wijzen uit hun midden zelf een voorzitter aan. • Commissie wordt eventueel bijgestaan door een secretaris voor de praktische organisatie en verslaggeving (geen stemrecht) • Visitatoren krijgen een grondige introductie in de sociale huisvesting.

15. 4.4 Proces en tijdsbesteding • Voorbereiding • Produceren output databank • Gelegenheid tot controleren output door SHM • Visitatiegesprekken • Opstellen visitatierapport • Gelegenheid tot reactie op rapport door SHM • Toelichting rapport voor Raad van Bestuur SHM • Publicatie rapport + eventuele reactie SHM • Tijdsbesteding: • - SHM: circa 5 dagen • - Visitatiecommissie: circa 13 dagen

16. 4.5 Visitatiegesprekken • Dag 1 • Gesprek met directeur en voorzitter Raad van Bestuur • Gesprek met financieel-technische medewerkers SHM • Gesprek met medewerkers sociale dienst / dienst klantrelaties • Opmaken eerste tussentijdse balans • Dag 2 • Gesprek met ambtenaren gemeente en provincie • Gesprek met sociale woonactoren (OCMW,SVK, CAW) • Gesprek met bewoners, opbouwwerk en buurtwerk • Gesprek met lokale beleidsverantwoordelijken (burgemeesters, schepen) • Afsluitend gesprek met directeur • Eindevaluatie

17. 4.6 Opbouw visitatierapport(circa 25 pagina’s) I Introductie II Samenvatting III Beschrijving SHM en omgeving IV Effect- en prestatie-indicatoren V Aanbevelingen: voor de SHM voor de te nemen maatregelen door de Vlaamse overheid voor het Vlaamse Woonbeleid Bijlagen 1. Bestudeerde documenten 2. Overzicht gevoerde gesprekken Woonforum • 20 maart 2009

18. 4.7 Beoordelingstabel Woonforum • 20 maart 2009

19. 5.1 Relatie tussen prestatiebeoordeling en erkenning Erkenning (of de intrekking daarvan) moet gebaseerd zijn op de beoordeling van alle prestaties, niet op een selectie van enkele prestatie-indicatoren. Naast prestaties wordt ook gekeken naar de door de SHM bereikte effecten. Prestatiebeoordeling moet een wettelijke basis krijgen maar ook een flexibel instrument blijven om veranderende maatschappelijke context en nieuwe beleidsaccenten te kunnen volgen. Procedure prestatiebeoordeling en erkenning wordt vastgelegd in een Besluit van de Vlaamse Regering (BVR). Woonforum • 20 maart 2009

20. 5.2 Mogelijke maatregelen n.a.v. prestatiebeoordeling Dit onderdeel is nog in ontwikkeling Verplichting tot het opstellen en uitvoeren van een verbeterplan Vervroeging van de eerstvolgende prestatiebeoordeling Verplichting tot zoeken van externe ondersteuning Verplichting tot samenwerking met een andere SHM Gehele of gedeeltelijke overname van het bestuur van de SHM Ontzeggen of verruimen toegang tot subsidies en leningen Verruimen of verkleinen werkgebied Verplichting tot fusie met een andere SHM Verlenen of intrekken van de erkenning Woonforum • 20 maart 2009

21. 6. Uitdagingen Korte termijn: Verhelderen van de vereisten, met nadruk op wat van een SHM wordt verwacht, niet hoe een maatschappij moet functioneren. Op het spoor krijgen van het visitatiesysteem: - Aanstellen visitatoren van hoog niveau; Ontwikkelen tools om gegevens uit te wisselen en te presenteren (liefst via het web) Lange termijn: Uitbreiden aantal prestatie-indicatoren: Woningkwaliteit; Klanttevredenheid. Bijdragen aan het doorlopend verbeteren van prestaties en verhogen autonomie SHM’s. Woonforum • 20 maart 2009

22. Dank u!