ULUSLARARASI MEVZUATTA PLANLAMA ve KENT YÖNETİMİNE ETKİSİ http://web.deu.edu.tr/gundem21/index.html Prof. Dr. Zerrin TOP

1. ULUSLARARASI MEVZUATTA PLANLAMA ve KENT YÖNETİMİNE ETKİSİ http://web.deu.edu.tr/gundem21/index.html Prof. Dr. Zerrin TOPRAK Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi

2. 21.YÜZYILA GİRERKEN KENTİN ÖNCELİKLİ KONULARI HABİTAT 1992&1996 v GÜVENLİK VE SUÇLARIN ÖNLENMESİ v KİRLETİLMEMİŞ SAĞLIKLI BİR ÇEVRE v İSTİHDAM v KONUT v ULAŞIM VE DOLAŞIM v SAĞLIK v KENTSEL ALANLARDA SPOR VE BOŞ ZAMAN v KENTLERDE KÜLTÜR v KÜLTÜRLER ARASI KAYNAŞMA v KALİTELİ BİR MİMARİ VE FİZİKSEL ÇEVRE

3. v İŞLEVLERİN UYUMU v HEMŞEHRİ KATILIM, KENT YÖNETİMİ VE KENT PLANLAMASI v KENTLERDE EKONOMİK GELİŞME v SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMA v ERİŞİLEBİLİR, KAPSAMLI, KALİTELİ MAL VE HİZMET SUNUMU v DOĞAL ZENGİNLİKLER VE KAYNAKLAR v KİŞİSEL BÜTÜNLÜK v BELEDİYELER ARASI İŞBİRLİĞİ v FİNANSAL YAPI VE MEKANİZMALAR v EŞİTLİK

4. KENTİN EN ÖNEMLİ SORUNU NEDİR? KENT GÜVENLİĞİ

5. GÜVENLİK NEDİR? GÜVENLİK TOPLULUK VE BİREYLERİN ÇEŞİTLİ ETKENLERDEN ZARAR GÖRMEDEN YAŞAYABİLMESİDİR...

6. BİRLEŞMİŞ MİLLETLERE GÖRE (1994)

7. GÜVENLİĞİ TEHDİT EDEN İKİ BOYUT BULUNMAKTADIR. v AÇLIK, HASTALIK VE BASKI GİBİ KRONİK TEHDİTLER v GÜNLÜK YAŞAMIN AKIŞINA MÜDAHALE EDECEK ANİ VE ZARARLI TEHDİTLER SORUNLAR ANİ VEYA YAVAŞ GELEBİLİR NEDENİ DE v POLİTİK SEÇİMLER v DOĞAL NEDENLER v POLİTİK SEÇİMLER&DOĞAL NEDENLER HAYATIN SÜRDÜRÜLEBİLİRLİĞİ GİDEREK ZORLAŞMAKTADIR

9. GÖÇ VE NORMLARA İTAATSİZLİK

10. AVRUPA KONSEYİ YEREL VE BÖLGESEL YÖNETİMLER KONGRESİ ANLAŞMALARI (ŞART VE SÖZLEŞMELER) http://conventions.coe.int/Treaty/EN/CadreListeTraites.htm http://www.yerelnet.org.tr/uluslararasi/avrupakonseyi3.php

11. Kongre Anlaşmaları İmzaya Açılma Yürürlüğe Giriş Türkiye’nin İmza Tarihi Resmi Gazete Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartı European Charter of Local Self-Government 1985 1988 21 Kasım 1988 3 Ekim 1992, 21364 Avrupa Bölgesel Yönetimler Özerklik Şartı European Charter of Regional Self-Government 1997 - - - Sınır Ötesi İşbirliği Çerçeve Sözleşmesi The European Convention on Transfrontier Co-between Territorial Communities or Authorities 1980 - 4 Şubat 1998 10 Mayıs 2000, 24045 (Mükerrer) Avrupa Peyzaj Sözleşmesi European Convention for Landscape Protection 2000 - 20 Ekim 2000 - Avrupa Ulusal Azınlıkların Korunması İçin Çerçeve SözleşmeFramework Convention for the Protection of National Minorities 1995 1998 - - Avrupa Bölgesel ve Azınlık Diller Şartı European Charter for Regional or Minority Languages 1992 1998 - - Avrupa Kentsel Şartı European Urban Charter 1992 - - - Gençlerin Yerel ve Bölgesel Yaşama Katılmalarına İlişkin Avrupa Şartı European Charter on the Participation of Young People in Municipal and Regional Life 1992 - - - Avrupa Dağlık Bölgeler Şartı European Charter of Mountain Regions 1995 - - -

12. AVRUPA KONSEYİ YEREL VE BÖLGESEL YÖNETİMLER KONGRESİ ANLAŞMALARI (ŞART VE SÖZLEŞMELER) AVRUPA KENTSEL ŞARTI(1992)Yerel yönetimlerin imzasına açılmıştır. Bu nedenle Türkiye imzalamamıştır. AVRUPA PEYZAJ SÖZLEŞMESİ(2000)Türkiye imzalamıştır. Yürürlüğe girmemiştir. AVRUPA DAĞLIK BÖLGELER ŞARTI(1995TASLAK) AVRUPA SINIR ÖTESİ İŞBİRLİĞİ SÖZLEŞMESİ(2001)Çekinceler

13. ORTAK HEDEF VE STRATEJİLER Ekonomik, kültürel, sosyal hakları geliştirici, Çevreyi koruyup yönetici çözümler içeren, Kapsamlı, bölgesel, alansal Planlama politikası Kırsal ve kentsel alanda, tüm sektörlerde yüksek kalitede peyzajı sağlamak. Fiziki kentsel çevrenin iyileştirilmesi Mevcut konut stokunun iyileştirilmesi Yerleşmelerde sosyal ve kültürel olanakların yaratılması Toplumsal kalkınma ve halk katılımının Özendirilmesi Konsey üyesi olmayan devletlere çağrı

14. AVRUPA PEYZAJ SÖZLEŞMESİ’NDE ÖZELLİKLE ATIFTA BULUNULAN ULUSLARARASI METİNLER Avrupa Yaban Hayatı ve Yaşam Ortamlarının Korunması Sözleşmesi (Bern, 19 Eylül 1979),TR/RG, 1984 Avrupa Mimari Mirasını Koruma Sözleşmesi (Granada, 3 Ekim 1985), TR/RG, 1989, Avrupa Arkeolojik Mirasının Korunması Sözleşmesi (gözden geçirilmiş) (Valetta, 16 Ocak 1992), Avrupa Sınır Ötesi İşbirliği Sözleşmesi (Madrid, 21 Mayıs 1980) ve ek protokolleri, TR/RG, 2000, Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartı (Strasbourg 15 Ekim 1985), TR/RG, 1992 Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesi (Rio, 5 Haziran 1992), TR/RG, 1996 Çevresel Konularda Bilgiye Erişim, Karar Verme Sürecinde Halkın Katılımı ve Yargıya Başvuru Sözleşmesi (Aarhus, 25 Haziran 1998).

15. Dobris (1991), Lucerne (1993), Sofya (1995) ve AARHUS (1998) Avrupa İçin Çevre Bakanlar Konferansları • * 39 ülke ve Avrupa Topluluğu Aarhus Sözleşmesini • imzalamıştır. • Sözleşmenin Özellikleri: • •BİLGİYE ULAŞMA • •HALKIN KARARLARA KATILIMI • •DAVA YOLUNA BAŞVURU • * İmzalama süreci devam etmektedir. • * Türkiye, Sözleşmeyi imzalamamıştır.

16. ANLAŞMALAR HUKUKİ DÜZENLEMELERLE BAĞLANTILI OLDUĞU İÇİN, KABUL VE YÜRÜRLÜĞE GİREBİLMESİ: İDARİ, HUKUKİ, SİYASİ VE EKONOMİK KRİTERLERİN GELİŞTİRİLMESİNE BAĞLIDIR. BU KRİTERLER, AB’NİN TÜRKİYE’NİN ÖNÜNE KOYDUĞU ÖNCELİKLİ KONULARDIR.

17. TEMEL ÇIKIŞ NOKTASI; • YERELLİĞİN GÜÇLENDİRİLMESİDİR. • BU AŞAMADA ÜÇ TEMEL HAREKET NOKTASI • BULUNMAKTADIR: • ULUS ÖLÇEĞİNDE MERKEZ-YEREL GERİLİMİNİN • AŞILMASI • 2.ULUSLARARASI İLİŞKİLERİN GELİŞTİRİLMESİ • ULUSAL HAZIR OLMA VE KABUL İLE • ULUSLARARASI NORMLARLA BÜTÜNLEŞME

18. PLANLAMA BUGÜN VE GELECEKTEKİ DOĞAL, KÜLTÜREL, İKTİSADİ VE SOSYAL ŞARTLARLA BİR BÜTÜN İÇİNDE BAĞDAŞTIRILMASI GEREKEN, YAŞANABİLİR KENTLERİ OLUŞTURACAK SİYASİ & YÖNETSEL KARARLAR BÜTÜNÜDÜR PLANLAMA BİR KAMU HİZMETİDİR

19. AVRUPA BİRLİĞİ • PARLAMENTOSU(1992) • KAMU HİZMETİ; • KAMU OTORİTELERİNCE YARATILAN, • BU OTORİTELERİN SORUMLULUĞUNDA YERİNE GETİRİLEN, • GENEL EKONOMİK ÇIKARA İLİŞKİN • BİR AKTİVİTEDİR.

20. KAMU HİZMETİ NEDİR? • SÜREKLİ • DÜZENLİ • EŞİTLİKÇİ & GENELLİK • ADİL & HAKÇALI • KENDİ KENDİNİ YENİLEYİCİ

21. KAMU HİZMETİ UNSURLARI *KAMU KURUMU *KAMU YARARI *KAMU HUKUKU • KAMU HUKUKU & • İDARİ MAHKEMELER • ÖZEL HUKUK & • ADLİ MAHKEMELER

22. KAMU HİZMETİNİN AYIRICI ÖZELLİĞİ NEDİR? *GÜVENLİK *DENETİM

23. KAMU YÖNETİMİNİN TEMEL SORUNLARI

24. GÜÇLÜMERKEZİYETÇİ YAPI • YÖNETİMDE DIŞA KAPALILIK & GİZLİLİK *HANTAL YAPI VE KIRTASİYECİLİK *DEMOKRATİK KATILIMCI PRATİKLERDEKİ EKSİKLİKLER

25. 18 EKİM 1983 AVRUPA KONSEYİ YEREL VE BÖLGESEL YÖNETİMLER KONFERANSI YEREL VE BÖLGESEL SEÇİLMİŞ TEMSİLCİLERİN STATÜSÜ • ÖZEL ÇIKAR GÖZETMEME • GÖREV VE SORUMLULUKLARLA ÇATIŞAN HİÇBİR GİRİŞİMDE BULUNULMAMA • KAMU YA DA ÖZEL HİÇBİR KURUMUN ÇIKARININ GÖZETİLMEMESİ

26. GÜÇLÜ MERKEZİYETÇİ SİSTEM = RANT KOLLAMA&POLİTİK YOZLAŞMA  YEREL ÖRGÜTSEL YAPI (TEMSİL SORUNU) • GÜÇLÜ BAŞKAN-GÜÇSÜZ MECLİS • ENCÜMEN YAPILANMASI • KOMİSYONLARIN OLUŞUMU  YÖNETİME SİYASET ETKİSİ • HEMŞEHRİLİĞİN ORTADAN KALKMASI (SEÇENLER&SEÇİLENLER) (2972, MD.9/1, DEĞİŞİK 1993, 3950) • BELEDİYE İLE TİCARİ İLİŞKİLERİN KORUNMASI (SEÇİLENLER) (1580, MD.24, DEĞİŞİK 1984, 2972)

27. AVRUPA YEREL YÖNETİMLER ÖZERKLİK ŞARTI (6 AĞUSTOS 1992 TARİHLİ BAKANLAR KURULU ONAYI) ŞART; MADDE 4/6 “YEREL MAKAMLARI DOĞRUDAN İLGİLENDİREN TÜM KONULARA İLİŞKİN PLANLAMA VE KARAR ALMA SÜREÇLERİ İÇİNDE, KENDİLERİNE OLANAKLAR ÖLÇÜSÜNDE, ZAMANINDA VE EN UYGUN BİÇİMDE DANIŞILACAKTIR” TÜRKİYE BU MADDEYE ÇEKİNCE KOYMUŞTUR.

28. KATILIMCILIK HALKIN, BELEDİYENİN GÖREV ALANINA GİREN KONULARDA KENTSEL HİZMETLERİN, YÜRÜTÜLMESİNDE VE DENETLENMESİNDE Ø DESTEKLEYİCİ Ø TAMAMLAYICI Ø ROL ALMAKTIR

29. PLANLAMADA KATILIMCILIĞA • BİR ÖRNEK OLARAK ÇED • (2872 sayılı Çevre Kanunu md. 10) • Gerçekleştirmeyi planladıkları faaliyetleri • sonucu çevre sorunlarına yol açabilecek • kurum, kuruluş ve işletmeler bir “Çevresel Etki • Değerlendirme Raporu” hazırlar.

30. ÇED’E SİYASET ETKİSİ • ÇED Yönetmeliği’nin Resmi Gazete’de yayımlandığı • tarihte (7 Şubat 1993) yürürlüğe girmesi ile birlikte • 7 Şubat 1993 tarihinden önceki kuruluşları ÇED kapsamı • dışında bırakmaktadır. 1983’ten 1993’e ortalama 10 yıllık • bir gecikme çevre koruma açısından bir talihsizliktir. • 23 Haziran 1997, tarihli ÇED yönetmeliği değişikliğinden • sonraki • 13 Ağustos 1999, • 14 Nisan 2000, • 29 Eylül 2000, • 26 Ekim 2000 değişiklikleriyle • KAMU YARARI DAHA İLERİYE • GÖTÜRÜLEBİLMİŞ MİDİR?

31. GÖÇ HAREKETLERİ=GÜVENLİK DÜZENSİZ KENTLEŞME=TOPLUMA(DEVLET) KARŞI İŞLENMİŞ SUÇLAR=TOPLULUK MAĞDURİYETLERİ YASADIŞI GÖÇ=ÇETE SUÇU (Tasarı)

32. v KENTLER KALABALIKLAŞTIKÇA, SOSYAL KONTROL AZALMAKTADIR. v TOPLUMA VE KENTE KARŞI İŞLENEN SUÇLARDAKİ ARTIŞ DİKKATİ ÇEKMEKTEDİR. v SOSYO-EKONOMİK VE KÜLTÜREL NEDENLERLE FARKEDİLEN "YOKSUNLUK DUYGUSU" SUÇLARIN ARTMASINDA ETKİLİDİR. v GENEL VE ÖZEL ZABITA HİZMETLERİNİN ÖNEMİ ARTMAKTADIR.

33. GÜVENLİĞİN SAĞLANMASI TEMELDE DEVLETİN GÖREVİDİR. DENETİM YALNIZCA POLİSİYE TEDBİRLER DEĞİLDİR vKAMU OYU DENETİMİ DE ÖNEMLİDİR OMBUDSMAN GİBİ DENETİM BİÇİMLERİNİ DE HAREKETE GEÇİRMEK GEREKMEKTEDİR v SİVİL TOPLUM KURULUŞLARININ KAMU OYUNUN OLUŞUMUNDA ETKİSİ ARTMALIDIR

34. KENT YAŞAMI YASAKLAR GETİRİR SÜRDÜRÜLEBİLİR KENTLER NORMLAR BÜTÜNÜDÜR

35. Ø PLANLAMAYI İLGİLENDİREN KONULARA GEREK YÖNETENLER GEREKSE YÖNETİLENLER YÖNÜYLE ÖZEN GÖSTERİLMEMEKTEDİR ØYÖNETSEL İŞLEVSİZLİK “KENT SUÇLARI” ANLATIMIYLA ÖZETLENEN TOPLUMU CİDDİ OLARAK ETKİLEYEN OLUMSUZLUKLARIN NEDENİDİR

36. NEDEN BU KURALLARI ÖĞRENEMEDİK YA DA YURTTAŞ & HEMŞEHRİ OLAMADIK?

37. 1580 SAYILI BELEDİYE KANUNU’NDA, “HEMŞEHRİ” İLE “BELDEDE OTURANLAR” AYRI TANIMLANMIŞTIR HEMŞEHRİ; YÜKÜMLÜLÜKLERİ “HER TÜRK, NÜFUS KÜTÜĞÜNE YERLİ OLARAK YAZILDIĞI BELDENİN HEMŞEHRİSİDİR. HEMŞEHRİLERİN BELEDİYE İŞLERİNDE OY VERMEYE, SEÇMEYE, BELEDİYE YÖNETİMİNE KATILMAYA VE BELDE YÖNETİMİNİN YARDIMLARINDAN SÜREKLİ OLARAK YARARLANMAYA HAKKI VARDIR” (1580, MD.13)

38. BELDEDE OTURANLAR, YÜKÜMLÜLÜKLERİ “BELEDİYE SINIRI İÇİNDE OTURAN, BULUNAN, İLİŞİĞİ OLAN HER KİŞİ BELEDİYENİN YASALARA DAYALI EMİRLERİNİ, HÜKÜMLERİNİ TUTMAK, YAPMAK, RESİM, HARÇ, ÜCRET VE AİDATLARINI VERMEKLE YÜKÜMLÜDÜR” (1580, MD.14).

39. ***ANCAK ZAMAN İÇİNDE, HEMŞEHRİ YÖNÜYLE HAK VE SORUMLULUKLARI, OTURAN YÖNÜYLE DE BORÇLARI ÖNE ÇIKARILAN “FARKLI KILMA”, SÜRELER ÖNCE KISALTILARAK SONRA DA KALDIRILARAK YOK EDİLMİŞTİR.

40. NÜFUS TESPİTLERİ DOĞRUDAN GÜVENLİKLE İLGİLİDİR VE PLANLAMAYI ETKİLER NÜFUS SAYIMININ GEREKTİRDİĞİ KURALLAR YALNIZCA BELEDİYELERİN ÖZEL SORUNU DEĞİLDİR SAYIM NEDENİYLE YER DEĞİŞTİRMEYE KAYITSIZ KALMA MÜLKİ AMİRLER AÇISINDAN HİZMET KUSURUDUR

41. BELEDİYE KANUNU MD.104’DE YER ALAN HUDUT SÖZCÜĞÜ YENİDEN TANIMLANMALIDIR NEDEN? vNORMLARA UYMAMA v GÖÇ VE YERLEŞİM SORUNLARI v GECEKONDU & KAÇAK YAPILAŞMA

42. 1982 ANAYASASI'NIN “YERLEŞME VE SEYAHAT HÜRRİYETİ”Nİ DÜZENLEYEN MD.23 GEREĞİNCE “ SAĞLIKLI VE DÜZENLİ KENTLEŞMEYİ GERÇEKLEŞTİRMEK, SOSYAL VE EKONOMİK GELİŞMEYİ SAĞLAMAK” AMAÇLARI İÇİN YERLEŞME VE SEYAHAT HÜRRİYETİNİN SINIRLANDIRILABİLMESİ MÜMKÜNDÜR.

43. “KENTLERE GELMEYİN”, “YASAK” TARZINDA KATI, HATTA TOTALİTER BİR YAKLAŞIM, “DEMOKRATİK DEĞİLDİR”, BU NEDENLE DE KABUL EDİLEBİLİR OLAMAZ.

44. 21. YÜZYILA GİRERKEN SANAYİ TOPLUMUNDA “HANGİ” KENTSEL HİZMETLERİN, “NASIL” YERİNE GETİRİLECEĞİ “KİM TARAFINDAN” KORUNACAĞI/KONTROLÜNÜN SAĞLANACAĞI TARTIŞILMAKTADIR

45. PLANLAMAYI ETKİLEYEN KENT GÜVENLİĞİ İLKELERİ q YEREL DÜZEYDE SEÇİLMİŞLERİN TEMSİLCİLERİ, RESMİ GÖREVLİLER, POLİS KUVVETLERİNİN İŞBİRLİĞİ q SOSYAL DANIŞMANLAR VE ÖZEL SEKTÖR ORTAKLIĞININ KOLAYLAŞTIRILMASI VE GÜÇLENDİRİLMESİ q YEREL GÜVENLİK POLİTİKASININ, SÜREKLİ GÜNCELLEŞTİRİLEN, YEREL ÖZELLİKLERİN SOSYAL,EKONOMİK VE POLİTİK OLDUĞU KADAR FİZİKİ YAPISINI TANIMLAYAN KAPSAMLI İSTATİSTİK VE BİLGİLERE(CBS) DAYANDIRILMASI q YEREL GÜVENLİK POLİTİKASINI OLUŞTURMAK VE SUÇLA KARŞILAŞAN MAĞDURLARA TOPLUMSAL DESTEK SAĞLANMASI q GENÇLERE SAĞLIK, EĞLENCE, EĞİTİM VE İSTİHDAM KONULARINDA OLANAKLAR YARATILARAK, KENTSEL ÇEVREYİ İYİLEŞTİRİCİ ÖNLEMLER ALINMASI, KESİNLİKLE SUÇU ÖNLEYİCİ TEDBİRLERDENDİR

46. SÜRDÜRÜLEBİLİR KENTLER = YEREL & ULUSAL SORUMLULUK HEMŞEHRİLEŞME & VATANDAŞLIK EVRENSEL SORUMLULUK SINIRÖTESİ İŞBİRLİĞİ

48. SONUÇ Ø 20'İNCİ YÜZYILDA, GELİŞMENİN ÖLÇÜTÜ, “İNSAN HAKLARI” KAPSAMI İÇİNDEKİ “KENTLİ HAKLARI” DIR. Ø      KENT YAŞAMI, DÜZENLİ KENTLER YARATMAK AMACIYLA, YASAKLAR ÜZERİNE KURULMUŞTUR. Ø      KENT YAŞANTISI NORMLAR SAYESİNDE “ÖZGÜRCE” SÜRDÜRÜLEBİLMEKTE VE YAŞANABİLİR MEKANLAR OLUŞTURULABİLMEKTEDİR. Ø      21 İNCİ YÜZYILA GİRERKEN KENTLERİN EN ÖNEMLİ SORUNU, GEÇMİŞİNDE DE GÖRÜLDÜĞÜ GİBİ, GÜVENLİĞİN SAĞLANMASIDIR. Ø     GÜVENLİK KONUSUNDA DENETİMİ, BUGÜNÜN MODERNTOPLUMLARINDA YALNIZCA POLİSİYE TEDBİRLER BÜTÜNÜ OLARAK DEĞERLENDİRMEK MÜMKÜN DEĞİLDİR.

49. Ø GÜVENLİK DOĞRUDAN NÜFUS HAREKETLERİ İLE İLİŞKİLİDİR. YERLEŞİME İLİŞKİN KAYITLARIN DOĞRU VE GÜVENİLİR OLMASI GEREKİR. Ø       TÜRK KAMU YÖNETİMİNDE, KENT SUÇLARINA YÖNELİK KONTROL VE ÖNLEME MEKANİZMALARININ İŞLEYİŞİNİ HİZMET FARKLILAŞMASINA GÖRE BİÇİMLENDİREN İŞ TANIMI BUGÜNE KADAR YAPILABİLMİŞ DEĞİLDİR. Ø GÜNÜMÜZÜN GÜVENLİK HİZMETLERİ, GÜÇLÜ MERKEZİYETÇİ ANLAYIŞ YAPILANMASI İÇİNDE SÜRDÜRÜLMEYE ÇALIŞILSA DA, BÖYLE BİR TERCİH GÜNÜMÜZÜN GEREKLERİNE CEVAP VEREMEMEKTEDİR.

50. Ø    KAMU YÖNETİMİNİN GENEL YAPISAL SORUNLARI, MERKEZDE VE YERELDE HİZMETLERİN AKIŞINI OLUMSUZ ETKİLEMEKTEDİR. Ø      POLİTİK YOZLAŞMA VE RANT KOLLAMA ORTAMININ TÜRKİYE'NİN GÜNDEMİNİ MEŞGUL ETTİĞİ BU DÖNEMDE, TÜM KURUMLARI İLE SEKTÖRLERİ ÖRGÜTSEL VE YÖNETSEL YAPILANMA BOZUKLUĞUNDAN BİR BİÇİMDE ETKİLENMEKTEDİR.