NTS

4. CZĘŚĆ PRZYWSPÓŁCZULNA CZĘŚĆ WSPÓŁCZULNA NTS Na zasadzie hamowania wzajemnie zwrot-nego wzmożenie aktywności neuronów jednej części układu autonomicznego regulujących czynność danego narządu zmniejsza aktywność antagonistycznych neuro-nów jego drugiej części

5. Połączenie zwrotne Połączenie do NTS NTS Połączenie z NTS wyspa LH PVN PAG Am PBN A5 AP NTS RVLM Amb DVC CVLM IML

6. Amb, DVC NTS POBUDZENIE CVLM Regulacja częstości skurczów serca i szybkości przewodzenia HAMOWANIE RVLM BARORECEPTORY HEMORECEPTORY REC. SERCOWO-PŁUCNE CO  BP  TPR  Kurczliwość mięśnia sercowego 

7.  HETERORECEPTORY W AUTONOMICZNYM UKŁADZIE NERWOWYM  zakończenie przywspółczulne zakończenie współczulne α2 M2 ACh NA M1 β α1 • Transmitery i neuromodulatory wydzielane w pobliskich zakończe-niach nerwowych docierają do receptorów na drodze dyfuzji (działanie parakrynne) lub przez krążenie krwi • W miejscach, gdzie cholinergiczne zakończenia przywspółczulne splecione są z zakończeniami współczulnymi (np. w sercu) aktywność nerwu błędnego skutecznie ogranicza wpływ układu współczulnego

8.  CZĘŚĆ WSPÓŁCZULNA UKŁADU AUTONOMICZNEGO RECEPTORY ADRENERGICZNE TYPU β1 Serce: - Przyśpieszenie rytmu (efekt chronotropowy) - Wzrost kurczliwości (efekt inotropowy) - Wzrost szybkości przewodzenia pobudzenia (efekt dromotropowy) Nerki: - Wzrost wydzielania reniny

9.  CZĘŚĆ WSPÓŁCZULNA UKŁADU AUTONOMICZNEGO RECEPTORY ADRENERGICZNE TYPU β2 HAMUJĄCO Tętnice i żyły: - Rozszerzenie na skutek rozkurczu mięśni gładkich Oskrzela: - Rozkurcz mięśni gładkich i rozszerzenie oskrzeli. Wzrost wydzielania śluzu Macica i pęcherz moczowy - Rozluźnienie mięśniówki POBUDZAJĄCO glikogenoliza; lipoliza; uwalnianie insuliny; presynaptycznie uwalnianie noradrenaliny (np. podczas stresu, ligand adrenalina)

10.  CZĘŚĆ WSPÓŁCZULNA UKŁADU AUTONOMICZNEGO RECEPTORY ADRENERGICZNE TYPU β2 • Receptory adrenergiczne typu β2 znajdujące się na błonie presynaptycznej należą do grupy auto-receptorów. Noradrenalina (NA) uwalniania z zakończeń synaptycznych jest w stosunku do nich nieaktywna, ale silnym ich agonistą jest adrena-lina, która w dużych ilościach jest wydzielana przez rdzeń nadnercza w sytuacjach emocjonalno - stre-sowych. działając na receptor presynaptyczny β2 adrenalina zwiększa wydzielanie noradrenaliny i wzmaga efekty aktywności współczulnej podczas stresu lub wysiłku

11.  CZĘŚĆ WSPÓŁCZULNA UKŁADU AUTONOMICZNEGO RECEPTORY ADRENERGICZNE TYPU α1 Oko: - Skurcz mięśnia zwieracza źrenicy i rozszerzenie źrenicy Naczynia krwionośne: • - Skurcz mięśni gładkich i zwężenie światłą naczyń • Oskrzela: • Zmniejszenie wydzielania śluzu • Narządy wewnętrzne: • - Skurcz mięśni gładkich macicy, zwieraczy przewodu pokarmo-wego i pęcherza moczowego • - Zahamowanie wydzielania w gruczołach trawiennych, zmniejszenie wydzielania insuliny

12.  CZĘŚĆ WSPÓŁCZULNA UKŁADU AUTONOMICZNEGO RECEPTORY ADRENERGICZNE TYPU α2 Mięsień komór serca: • Przerost mięśnia • Receptory adrenergiczne typu α2 to są głownie autoreceptory znajdujące się na błonie presy-naptycznej. Noradrenalina (NA) uwalniania z zakończeń synaptycznych działa pobudzająco na komórkę docelową przez receptory α1na błonie postsynaptycznej, działając natomiast na autore-ceptor α2 umiejscowiony na błonie presynaptycznej hamuje swoje własne uwalnianie

13.  UNERWIENIE UKŁADU KRĄŻENIA • UNERWIENIE SERCA • Unerwienie współczulne • Lewy pień współczulny - komory • Prawy pień współczulny - przedsionki i węzeł zatokowo-przedsionkowy • 2. Unerwienie przywspółczulne (nerwy błędne) • Węzły zatokowo - przedsionkowe, przedsionkowo - komorowe oraz mięś-niówka robocza przedsionków

14.  UNERWIENIE UKŁADU KRĄŻENIA WSPÓŁCZULNE • RECEPTORY ADRENERGICZNE SERCA • Receptory β1 i β2 – oba sprzężone z CA przez białko Gs • w przedsionkach znajduje się ok. 70% receptorów β1, w komorach – ok. 80% • Noradrenalina (NA) ma powinowactwo zarówno do receptorów β1 jak β2 • Andrenalina wiąże się z receptorem β2 • Efekt pobudzenia:dodatni efekt ino-, dromo- i chronotropowy • Receptory α1 – szlak PLC (DAG i IP3) • Efekt pobudzenia: słaby efekt inotro-powy dodatni

15.  UNERWIENIE UKŁADU KRĄŻENIA PRZYWSPÓŁCZULNE • RECEPTORY CHOLINERCICZNE SERCA • Receptory M2– sprzężone z CA przez białko Gi • Efekt pobudzenia:ujemny efekt chrono- i dromotropowy, w przedsionkach słaby ujemny efekt inotropowy

16.  NEUROGENNE NAPIĘCIE NACZYŃ KRWIONOŚNYCH • Unerwienie przez zwojowe włókna współczulne zwężające naczynia dotyczy wszystkich naczyń za wyjątkiem mikrokrążenia i naczyń łożyska • Obficie są unerwione zespolenia tętniczo-żylne w skórze. Bardzo słabo unerwione są naczynia mózgu i naczynia wieńcowe • Najlepiej unerwione są tętniczki, słabiej tętnice i żyłki. Żyły są słabo unerwione • Neurogenne rozszerzenie naczyń krwionośnych odbywa się głównie przez zahamowanie tonicznej aktywności współczulnej. Rzadko naczynia rozszerzane są w sposób czynny przez współczulne lub przywspółczulne włókna rozszerzające i nie jest to wpływ toniczny

17.  UNERWIENIE NACZYŃ KRWIONOŚNYCH • Współczulne włókna naczynioroz-szerzające nieadrenerciczne uwal-niają: • - ACh • - Histaminę • - Dopaminę • Przywspółczulne włókna naczynio-rozszerzające uwalniają: • - ACh (naczynia opon mózgowych i mózgu) • -VIP (naczynia ślinianek) • - ATP za pośrednictwem NO (naczynia narządów płciowych zewnętrznych)

18.  UNERWIENIE PRZYWSPÓŁCZULNE DRÓG ODDECHOWYCH Cholinergiczne pozazwojowe zakoń-czenia nerwu błędnego wywierają toniczny wpływ kurczący mięsnie gładkie dróg oddechowych • Zakończenia nerwu błędnego w oskrzelach uwalniają acetylocholinę, która silnie kur-czy mięsnie gładkie i zwęża oskrzela za pośred-nictwem receptora muskarynowego M3. Pobudzenie włókien cholinergicznych nerwu błędnego powoduje również wydzielanie śluzu i rozszerzenie naczyń krwionośnych oskrzeli

19. UNERWIENIE PRZYWSPÓŁCZULNE (n X) DRÓG ODDECHOWYCH WŁÓKNA TRZEWNO-CZUCIOWE typu C WŁÓKNA NANC e i WŁÓKNA CHOLINERGICZNE Acetylocholina (Ach) wpływ toniczny Substancja P Tlenek azotu (NO) NKA autakoidy VIP Histamina M3 cGMPKATP NK2 NK1 H1 • Skurcz mięśni gład-kie oskrzeli • Zwiększenie wydzie-lania śluzu • 3. Rozszerzenie naczyń oskrzeli Rozkurcz mięśni gładkich oskrzeli 1.Skurcz mięśni gład-kich oskrzeli 2. Zwiększenie wydzie-lania śluzu 3. Rozszerzenie naczyń oskrzeli 4. Wzrost filtracji Skurcz mięsni gładkich oskrzeli, obrzęk

20.  UNERWIENIE WSPÓŁCZULNE DRÓG ODDECHOWYCH • Unerwieniewspółczulneobejmuje tylko naczynia krwionośne górnych i dolnych dróg oddechowych. Wydzielana z zakończeń nor-adrenalina kurczy mięsnie gładkie naczyń za pośrednictwem receptorów α1 • Miocyty oskrzeli posiadają receptory β2 w swojej błonie komórkowej. Noradrena-lina i adrenalina docierają do nich z krwią na drodze humoralnej i rozsze-rzają oskrzela, rozkurczając mięsnie gładkie

21.  UKŁAD AUTONOMICZNY: WSPÓŁCZULNY I PRZYWSPÓŁCZULNY  UKŁAD WSPÓŁCZULNY • Toniczne współczylne unerwienie mięśni gładkich dróg oddecho-wych u człowieka jest bardzo słabo zaznaczone. Znajdują się tu jednak receptory dla NA krążącej we krwi a produkowanej w nadnerczach • Strukturami mającymi znaczną przewagę unerwienia współczul-nego nad przywspółczulnym są naczynia krwionośne UKŁAD PRZYWSPÓŁCZULNY • Toniczne przywspółczylne uner-wienie mięśni gładkich dróg odde-chowych u człowieka jest bardzo dobrze rozwinięte. Nerw błędny uczestniczy w regulacji oporów dróg oddechowych • Przywspółczulne unerwienie na-czyń jest bardzo słabo rozwinięte. Przywspółczulne unerwienie mają naczynia gruczołów ślinowych i potowych, ciała jamiste, naczynia oponowe mózgu, ale nie jest to wpływ toniczny

22. Białko CREB seryna C C Regulacja transkrypcji określonych genów Zmiana aktywności enzymów wewnątrzkomórkowych RECEPTORY METABOTROPOWE A LIGAND Receptor związany z heterotrimerycznym białkiem G Receptor związany z heterotrimerycznym białkiem G - γ GαS γ AC GαI β β GDP GDP GDP - ATP cAMP HAMOWANIE

23. RECEPTORY METABOTROPOWE A LIGAND Receptor związany z heterotrimerycznym białkiem G Receptor związany z heterotrimerycznym białkiem G + γ GαS γ AC GαI β β GDP GDP + ATP cAMP a fosfodiesteraza Białko CREB + seryna + + AMP C C Regulacja transkrypcji określonych genów Zmiana aktywności enzymów wewnątrzkomórkowych

24. Gαq Gαq GTP GDP SER RECEPTORY METABOTROPOWE A LIGAND Ca2+ Ca2+ Ca2+ Receptor związany z heterotrimerycznym białkiem G Ca2+ Ca2+ Ca2+ Gαq PLCβ1 GDP Difosforan fosfatydyloinozytolu PIP2 PKC IP4 DAG IP3 Ca2+ Ca2+ Ca2+ Ca2+ Ca2+ Białko seryna treonina KALMODULINA Zmiana aktywności enzymów wewnątrzkomórkowych Aktywacja kinaz