5510 sayılı SS ve Genel Sağlık Sigortası Yasası( 5754 sayılı Yasa ile değişik) ile

2. 5510 sayılı SS ve Genel Sağlık Sigortası Yasası( 5754 sayılı Yasa ile değişik) ile • 5763 sayılı Yasa ile 4857 sayılı İş Yasası’nda yapılan Değişiklikler Yener GÜVEN Çalışma Ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Baş İş Müfettişi

3. – TEMEL TANIMLAR DEĞİŞTİ • 5510 sayılı Kanun ile 506, 1479, 5434 sayılı • Kanunlar büyük ölçüde, 2926 ve 2928 sayılı kanunlar ise bütünüyle yürürlükten kaldırılmakta… Böyle olunca, sigortalı tanımları da değişti… Artık sigortalı denildiğinde sadece hizmet akdi ile çalışan SSK sigortalıları anlaşılmayacak…

4. 5510 sayılı Kanunun 4.maddesinde düzenlendiğinden; • 1 – Hizmet akdi ile çalışanlara 4/a’lılar, • 2 – Bağımsız olarak çalışanlara 4/b’liler, • 3 – Kamu görevlisi/devlet memuru olanlara 4/c maddesinde tanımlanmıştır. • Yani, sırasıyla 4/a’lılar eski SSK sigortalıları, 4/b’liler eski BAĞKUR sigortalıları ve 4/c’liler de eski EMEKLİ SANDIĞI sigortalılarıdır…

5. TABİ OLUNAN SİGORTA KOLLARI • 5510 sayılı Kanunun sistematiğine göre, 4/a ve 4/b’liler tüm sosyal sigorta kollarına tabi olmakla birlikte, 4/c’liler hakkında “kısa vadeli sigorta kolları” yani iş kazası ve meslek hastalığı, analık ve hastalık sigortası kolları uygulanmayacak….

6. IV – SİGORTALI TÜRLERİ • 5510 sayılı Kanunun sistematiğinde artık üç tür sigortalıdan söz edebiliriz… • 1-Genel sağlık sigortalıları • 2-Sosyal sigortalılar(sigortalılar) • 3-İsteğe bağlı sigortalılar • Bunlardan genel sağlık sigortalıları daha çatı bir kavram olup, diğerlerini de kapsamaktadır.

7. Genel sağlık sigortası • 1-Genel sağlık sigortalısı sayılanların da artık “genel sağlık sigortası giriş bildirgesi” ile bildirilmeleri gerekecek. Bu belgede verilmeyince İPC uygulanacak…Ancak, zorunlu sosyal sigortalılar ile isteğe bağlı sigortalılar için ayrıca bu bildirim yapılmayacak

8. 2-5510/60.maddesinde sayılan zorunlu genel sağlık sigortalısı sayılanların dışında kalanlar da 60/g bendi kapsamında genel sağlık sigortalısı sayılacak ve kendileri 1 ay içinde “genel sağlık sigortası giriş bildirgesi”ni Kuruma verecekler… Ancak, bunlar için 2 yıllık bir geçiş süresi tanınmıştır

9. 3- Kurumca finansmanı sağlanacak sağlık hizmetleri önceki dönemdeki gibi devam edecek.. • 4- Yurtdışı sağlık yardımından geçici görevle yurtdışında bulunan 4/a ve 4/c’liler, sürekli yurtdışı görevinde olan yine 4/a ve 4/c’liler yararlanabilecek. 4/b’liler de dahil olmak üzere tüm genel sağlık sigortalıları yurt içinde tedavileri yapılamadığında bu yardımı alabilecek…

10. Sağlık hizmetinden yararlanılabilmesi için aranan gün sayıları artık şu şekilde olacaktır: • a) Primleri devletçe ödenenler ve sosyal yardım ve hizmet alanlarınki hariç, diyelim 4/a ve 4/c’liler ile bakmakla yükümlü olanların sağlık tesisine başvurduğu tarihten önceki son bir yıl içinde toplam 30 gün genel sağlık sigortası prim ödeme gün sayısının olması. Yani, bunlar için vizite kağıdı düzenlemek gerektiğinde 1 Temmuz 2008’den itibaren 30 sigorta günü ve kazancının yazılması yeterli olacak…

11. b) Bağımsız çalışan(vergi mükellefi, şirket ortağı gibi) sigortalılar ile primini kendisi ödemek durumundaki(60/g) genel sağlık sigortalısı ve bakmakla yükümlü olduğu kişilerin, sağlık hizmeti sunucusuna başvurduğu tarihte 60 günden fazla prim ve prime ilişkin her türlü borcunun bulunmaması. Yani, bunların 60 güne kadar prim borçları olsa bile sağlık yardımı alabilecekler..

12. c) Belirtelim ki; 4/a, 4/b ve 4/c’liler zorunlu sigortalıklarının sona erdiği tarihten itibaren 10 gün süreyle genel sağlık sigortasından yararlanırlar. Dahası, sigortalılık niteliğini yitirdikleri tarihten geriye doğru bir yıl içinde 90 günlük zorunlu sigortalılıkları varsa, sigortalılık niteliğini yitirdikleri tarihten itibaren 90 gün süreyle zorunlu sigortalılıklarından sonraki genel sağlık sigortalılıklarından dolayı prim borcu olup olmadığına bakılmaksızın bakmakla yükümlü olduğu kişiler dahil sağlık hizmetlerinden yararlandırılırlar.

13. Sağlık hizmetlerinde katılım payı a) Ayakta tedavide hekim ve diş hekimi muayenesinde 2 YTL, • b) Ortez, protez, iyileştirme araç ve gereçleri ile ayakta tedavide sağlanan ilaçlar için % 10 ilâ % 20 oranları arasında olmak üzere Kurumca belirlenen tutarda.

14. Ancak, Ortez, protez, iyileştirme araç ve gereçleri için ödenecek katılım payı tutarı sağlık hizmetinin alındığı tarihteki asgarî ücretin % 75'ini geçemeyecek. • Öte yandan, aile hekimleri tarafından başlatılan sevk zincirine uygun olarak alınan sağlık hizmetlerinde yukarıda belirtilen katılım payları, üç yıl süreyle % 50 oranında azaltılarak uygulanabilir….

15. 7-Sağlık hizmeti giderlerini Kurum ödeyecek…. Ancak, kamu idaresi sağlık hizmeti sunucuları dışındaki vakıf üniversiteleri dahil sözleşmeli sağlık hizmeti sunucularınca tavanı Bakanlar Kurulunca belirlenecek olan ilave ücret alınabilecek….

16. Kamu idaresi sağlık tesisleri ise otelcilik hizmeti ile istisnai sağlık hizmetleri dışında, sağladıkları sağlık hizmetleri için genel sağlık sigortalısı ve bakmakla yükümlü olduğu kişilerden ilave ücret talep edemeyecek… Ancak öğretim üyesi için fark ücret alınabilecek.. • Acil haller dışında sözleşmesiz sağlık hizmeti sunucularından kişilerce satın alınan sağlık hizmeti bedelleri Kurumca ödenmeyecek.

17. SİGORTALI SAYILANLAR • 1-Geçmişte sigortalı sayılmayanlardan, meslek liselerinde okumakta iken veya yüksek öğrenimleri sırasında zorunlu staja tabi tutulan öğrenciler hakkında ise iş kazası ve meslek hastalığı sigortası uygulanacak ve 4/a statüsünde sigortalı sayılacaklar.

18. 2- Geçmiş dönemden farklı olarak, ülkemiz ile sosyal güvenlik sözleşmesi olmayan ülkelerde iş üstlenen işverenlerce yurt dışındaki işyerlerinde çalıştırılmak üzere götürülen Türk işçileri 4/a kapsamında sigortalı sayılır ve bunlar hakkında kısa vadeli sigorta kolları ile genel sağlık sigortası hükümleri uygulanır.

19. Bu sigortalıların uzun vadeli sigorta kollarına tabi olmak istemeleri halinde, isteğe bağlı sigortada aranan “Türkiye’de yasal olarak ikamet etme” şartı aranmaksızın haklarında isteğe bağlı sigorta hükümleri uygulanır. Bu kapsamda, isteğe bağlı sigorta hükümlerinden yararlananlardan ayrıca genel sağlık sigortası primi alınmaz.

20. SİGORTALI SAYILMAYANLAR • 1- Tarımda kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlardan; tarımsal faaliyette bulunan ve yıllık tarımsal faaliyet gelirlerinden, bu faaliyete ilişkin masraflar düşüldükten sonra kalan tutarın aylık ortalamasının, SPEK alt sınırının otuz katından az olduğunu belgeleyenler.

21. 2- Kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlardan gelir vergisinden muaf olup, esnaf ve sanatkâr siciline kayıtlı olanlardan, aylık faaliyet gelirlerinden bu faaliyetine ilişkin masraflar düşüldükten sonra kalan tutarı, SPEK günlük kazancın alt sınırının otuz katından az olduğunu belgeleyenler.

22. 3- Artık AŞ kurucu ortakları sigortalı sayılmıyor….Öteden beri Bağ-Kur sigortalısı olan AŞ kurucu ortaklarının sigortalılıklarını devam ettirmek istemeleri halinde 1 Ekim 2008’den itibaren 6 Ay içinde yazılı talepte bulunmaları halinde sigortalılıkları aynen devam ettirilecek. Bu süre içerisinde talepte bulunmayanların sigortalılıkları ise sona erecek…

23. SİGORTALI BİLDİRİMLERİ • Sigortalı bildirimleri yine “işe giriş bildirgesi” ile yapılacak

24. 1-4/a’lılar için ; a) Genel kural çalışmaya başladığı tarihten önce, b)İnşaat, balıkçılık ve tarım işyerlerinde işe başlatılacak sigortalılar için, en geç çalışmaya başlatıldığı gün, • c) Yabancı ülkelere sefer yapan ulaştırma araçlarına sefer esnasında alınarak çalıştırılanlar ile Kuruma ilk defa işyeri bildirgesi verilecek işyerlerinde; ilk defa sigortalı çalıştırmaya başlanılan tarihten itibaren bir ay içinde çalışmaya başlayan sigortalılar için, çalışmaya başladıkları tarihten itibaren en geç söz konusu bir aylık sürenin dolduğu tarihe kadar, Kuruma verilmesi gerekmektedir.

25. 2- 4/b’liler için; • kendi mevzuatına göre kayıt veya tescili yapan ilgili kurum, kuruluş ve birlikler, vergi daireleri ve esnaf sicil memurluğu sigortalı işe giriş bildirgesi düzenleyerek Kuruma vermekle yükümlüdür. Bunlardan vergi mükellefiyeti ve şirket ortaklığı sebebiyle 4/b’li olanların bildirimleri en geç 15 gün, tarımsal faaliyetleri sebebiyle 4/b’li sayılanların bildirimleri ise en geç bir ay içinde yapılır.

26. Artık, hem eski sigortalılar için hem de yeni işe başlayacaklar için tescil ve diğer tüm işlemlerinde sosyal güvenlik sicil numarası olarak Türk vatandaşları için T.C. kimlik numarası, yabancı uyruklu kişiler için ise İçişleri Bakanlığınca verilen kimlik  numarası kullanılacak…

27. İŞYERİ BİLDİRİMLERİ • 1- İşveren, örneği Kurumca hazırlanacak işyeri bildirgesini en geç sigortalı çalıştırmaya başladığı tarihte, Kuruma vermekle yükümlüdür. Şirket kuruluşu aşamasında, çalıştıracağı sigortalı sayısını ve bunların işe başlama tarihini, ticaret sicili memurluklarına bildiren işverenlerin, bu bildirimleri Kuruma yapılmış sayılır. Ticaret sicili memurlukları, kendilerine yapılan bu bildirimi en geç on gün içinde Kuruma bildirmek zorundadır.

28. 2- Şirketlerin nevilerinin değişmesi, birleşmesi veya diğer bir şirkete katılması durumunda on gün içinde, işyeri bildirgesi ile Kuruma bildirilmesi zorundadır. • 3- İşyerinin faaliyette bulunduğu adresten başka bir ildeki adrese nakledilmesi, sigortalı çalıştırılan bir işin veya işyerinin başka bir işverene devredilmesi veya intikal etmesi halinde, on gün içinde, işyerinin miras yoluyla intikali halinde ise mirasçıları, ölüm tarihinden itibaren en geç üç ay içinde, işyeri bildirgesini Kuruma vermekle yükümlüdür

29. İŞ KAZASI VE MESLEK HASTALIĞI BİLDİRİMLERİ • Artık iş kazası ve meslek hastalığı şekle tabi olarak ve “iş kazası ve meslek hastalığı bildirgesi” ile Kuruma bildirilecek… Dahası bundan böyle bağımsız çalışanlar hakkında da iş kazası ve meslek hastalığı sigortası uygulanacak

30. 1-İş kazasının; •              a) 4/a kapsamında bulunan sigortalılar bakımından bunları çalıştıran işveren tarafından, o yer yetkili kolluk kuvvetlerine derhal ve Kuruma da en geç kazadan sonraki üç işgünü içinde, •              b) 4/b bendi kapsamında bulunan sigortalı bakımından kendisi tarafından, bir ayı geçmemek şartıyla rahatsızlığının bildirim yapmaya engel olmadığı günden sonra üç işgünü içinde, • “iş kazası ve meslek hastalığı bildirgesi” ile doğrudan ya da taahhütlü posta ile Kuruma bildirilmesi zorunludur

31. 2- Meslek hastalığının; •              a) 4/a kapsamında bulunan sigortalılar bakımından, sigortalının meslek hastalığına tutulduğunu öğrenen veya bu durum kendisine bildirilen işveren tarafından,   • b) 4/b kapsamındaki sigortalı bakımından ise kendisi tarafından, •   bu durumun öğrenildiği günden başlayarak üç işgünü içinde, “iş kazası ve meslek hastalığı bildirgesi” ile Kuruma bildirilmesi zorunludur.

32. KISA VADALİ SİGORTA KOLARINDAN SAĞLANACAK YARDIMLAR • 1- iş kazası ve meslek hastalığı halinde bu sigorta kolundan, • a) Geçici iş göremezlik ödeneği verilmesi. • b) Sürekli iş göremezlik geliri bağlanması. • c) İş kazası veya meslek hastalığı sonucu ölen sigortalının hak sahiplerine, gelir bağlanması. • d) Gelir bağlanmış olan kız çocuklarına evlenme ödeneği verilmesi. • e) İş kazası ve meslek hastalığı sonucu ölen sigortalı için cenaze ödeneği verilmesi.

33. Hastalık ve analık sigortasından • sigortalıya hastalık veya analık hallerine bağlı olarak ortaya çıkan iş göremezlik süresince, günlük geçici iş göremezlik ödeneği verilir.

34. Analık halinde ödenek verilebilmesi için; • a)4/a kapsamımda olanlar içindoğumdan önceki bir yıl içinde en az 120 gün kısa vadeli sigorta kolları primi bildirilmiş olması, • b) 4/b kapsamında olanlar için doğumdan önceki bir yıl içinde en az 120 gün kısa vadeli sigorta kolları primi yatırılmış ve genel sağlık sigortası primi dahil prim ve prime ilişkin her türlü borçlarının ödenmiş olması şarttır.

35. Hastalık sigortasından geçici iş göremezlik ödeneği; sadece 4/a kapsamında olanlara iş göremezliğin başladığı tarihten önceki bir yıl içinde en az 90 gün kısa vadeli sigorta primi bildirilmiş olması halinde verilecektir.

36. Analık sigortasından geçici iş göremezlik ödeneği; • a) 4/a’lılar ile • b) 4/b kapsamındaki muhtar, ticari ve serbest meslek kazancı sebebiyle gelir vergisi mükellefi, vergiden muaf olanlardan esnaf sanatkar sicile kayıtlı olanlar ve tarımsal faaliyette bulunan sigortalı kadının analığı halinde, • doğumdan önceki bir yıl içinde en az 90 gün kısa vadeli sigorta primi bildirilmiş olması şartıyla, doğumdan önceki ve sonraki sekizer haftalık sürede, çoğul gebelik halinde ise doğumdan önceki sekiz haftalık süreye iki haftalık süre ilâve edilerek çalışmadığı her gün için verilir.

37. 4/b kapsamında sigortalı sayılanlara iş kazası veya meslek hastalığı ya da analık halinde geçici iş göremezlik ödeneği, genel sağlık sigortası dahil prim ve prime ilişkin her türlü borçlarının ödenmiş olması şartıyla yatarak tedavi süresince veya yatarak tedavi sonrası bu tedavinin gereği olarak istirahat raporu aldıkları sürede ödenir. Ancak doğum öncesi ve doğum sonrası çalışmadığı sürelerde geçici iş göremezlik ödeneğinin ödenebilmesi için yatarak tedavi şartı aranmaz.

38. Anlaşılacağı üzere geçici iş göremezlik ödeneği tüm 4/b’lire sadece iş kazası ve meslek hastalığı halinde verilmekte. Hastalık sigortasından ödenek ise hiçbir 4/b’li sigortalıya verilmemekte. Analık halinde ödenek ise şirket ortakları dışındaki 4/b’lilere verilmektedir.

39. geçici iş göremezlik ödeneğitutarı • İş kazası, meslek hastalığı, hastalık ve sigortalı kadının analığı halinde verilecek geçici iş göremezlik ödeneği, yatarak tedavilerde günlük kazancının ½’si,ayaktan tedavilerde ise 2/3’sidir.

40. UZUN VADALİ SİGORTA KOLARINDAN • SAĞLANACAK YARDIMLAR

41. Malülük sigortası • Malül sayılma şartı; • a) 4/a ve 4/b kapsamındaki sigortalılar için, çalışma gücünün veya iş kazası veya meslek hastalığı sonucu meslekte kazanma gücünün en az % 60'ını, • b) 4/c kapsamındaki sigortalılar için çalışma gücünün en az % 60’ını veya vazifelerini yapamayacak şekilde meslekte kazanma gücünü kaybettiği Kurum Sağlık Kurulunca tespit edilen sigortalı, malûl sayılır.

42. Malüllük aylığı malül sayılan sigortalılara; en az 10 yıldan beri sigortalı bulunup, toplam olarak 1800 gün veya başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malûl olan sigortalılar için ise sigortalılık süresi aranmaksızın 1800 gün malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olması halinde bağlanacaktır….

43. Malüllük aylığı alanların çalışması halinde aylıkları kesilir… • SGDP ödemek suretiyle çalışmaları mümkün değildir….

44. Yaşlılık Aylığı • 4-İlk defa 5510 sayılı Kanuna göre sigortalı sayılanlara yaşlılık aylığı; • a) Kadın ise 58, erkek ise 60 yaşını doldurmuş olmaları ve en az 9000 gün malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olması şartıyla bağlanır. Ancak, 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılanlar için prim gün sayısı şartı 7200 gün olarak uygulanır.

45. b) (a) bendinde belirtilen yaş şartı; • 1) 1/1/2036 ilâ 31/12/2037 tarihleri arasında kadın için 59, erkek için 61, • 2) 1/1/2038 ilâ 31/12/2039 tarihleri arasında kadın için 60, erkek için 62, • 3) 1/1/2040 ilâ 31/12/2041 tarihleri arasında kadın için 61, erkek için 63, • 4) 1/1/2042 ilâ 31/12/2043 tarihleri arasında kadın için 62, erkek için 64, • 5) 1/1/2044 ilâ 31/12/2045 tarihleri arasında kadın için 63, erkek için 65, • 6) 1/1/2046 ilâ 31/12/2047 tarihleri arasında kadın için 64, erkek için 65, • 7) 1/1/2048 tarihinden itibaren ise kadın ve erkek için 65, • olarak uygulanır. Ancak yaş hadlerinin uygulanmasında (a) bendinde belirtilen prim gün sayısı şartının doldurulduğu tarihte geçerli olan yaş hadleri esas alınır.

46. Evvelden beri sigortalılığı olanlar için kademeli geçiş hükümleri devam ediyor…. Kanunda ayrıca kolaylaştırılmış bazı emeklilik seçenekleri varlığını sürdürüyor….

47. Ölüm sigortası Ölüm sigortasından sağlanan haklar şunlardır:          a) Ölüm aylığı bağlanması.          b) Ölüm toptan ödemesi yapılması.          c) Aylık almakta olan kız çocuklarına evlenme ödeneği verilmesi.    d) Cenaze ödeneği verilmesi.

48. Ölüm aylığı • a) En az 1800 gün malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş veya • b) 4/b kapsamında sigortalı sayılanlar için, her türlü borçlanma süreleri hariç en az 5 yıldan beri sigortalı bulunup, toplam 900 gün malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş durumda iken ölen sigortalının hak sahiplerine bağlanacak…. • Hizmet akdi ile çalışıp da ölen sigortalının hak sahipleri kanun hükmünün yürürlüğe girmesi ile artık askerlik yada yurtdışı borçlanması yapıp gün sayısını 900’e çıkaramayacak…..

49. EMEKLİLERİN ÇALIŞMASI 1- Emeklilerin özel sektörde çalışması • A) 5510 sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra ilk defa sigortalı olan kişilerden yaşlılık aylığı bağlandıktan sonra; • a) Tarımsal faaliyette bulunan 4/b kapsamındaki sigortalılar hariç yaşlılık aylığı alanların çalışmaya başlaması halinde kural olarak aylıkları kesilecek…. • b) Tarımsal faaliyette bulunan 4/b kapsamındaki sigortalılar hariç olmak üzere diğer 4/b kapsamındaki statülere tabi çalışmaya başlayanlardan aylıklarının kesilmemesi için yazılı istekte bulunanların yaşlılık aylıklarının ödenmesine devam edilir. Bunlardan, almakta oldukları aylıklarının % 15’i oranında sosyal güvenlik destek primi kesilir. Sosyal güvenlik destek primine tabi olanların primleri, aylıklarından kesilmek suretiyle tahsil edilir.

50. 5510 sayılı Yasa Öncesi Emekliler • B) 5510 sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce iştirakçi veya sigortalı olanlar, vazife malûllüğü, malûllük ve yaşlılık veya emekli aylığı bağlananlar ve bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte sosyal güvenlik destek primi ödeyerek çalışmaya devam edenler hakkında sosyal güvenlik destek primine tabi olma bakımından bu Kanunla yürürlükten kaldırılan ilgili kanun hükümlerinin uygulanmasına devam edilir. Ancak;