H06 HASTALARIN KEMOTERAPİ TEDAVİLERİ SIRASINDA BULANTI-KUSMAYA İLİŞKİN YAPTIKLARI UYGULAMALAR

1. H06 HASTALARIN KEMOTERAPİ TEDAVİLERİ SIRASINDA BULANTI-KUSMAYA İLİŞKİN YAPTIKLARI UYGULAMALAR Sevinç Kutlutürkan1, Fatma Gündoğdu2, Figen Bay3, Kıymet Akgedik2 1 Gazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Bölümü,  2 Özel Internatıonal Ankara Medicana Hastanesi,  3 Gazi Üniversitesi Sağlık Araştırma ve Uygulama Merkezi Gazi Hastanesi

2. GİRİŞ • Kemoterapi ilaçları çok geniş oranda yan etkilere neden olmaktadır. • Hastaların yaşadıkları sorunlardan birisi olan bulantı-kusma bireyin günlük yaşam aktivitelerine olan olumsuz etkisi nedeniyle giderek artan oranda dikkat çekilmektedir.

3. Yüksek Risk (> % 90 sıklık) • Altretamin • AC ve EC kombinasyonları • Carmustin >250 mg/m (BCNU) • Cisplatin >50 mg/m • Siklofosfamid >1500 mg/m • Dacarbazin • Prokarbazin • Streptozosin • Mekloretamin

4. Amifostin >300 mg/m (Ethyol) Aldesleukin Carboplatin Carmustin< 250 mg/m Sisplatin < 50 mg/m Siklofosfamid <1500 mg/m Daunurobisin Doxorubisin Etoposid İdarubisin İfosfamid ………… ……….. Orta Risk (30-90 % Sıklık)

5. Düşük Risk (10-30 % Sıklık) • Capesitabin • Sitarabin • Docetaxel • Lipozomal • Doksorubisin • 5-Fu • Gemistabin • Paklitaksel • …………… • …………..

6. Akupunktur Akupresur Hayal/düş kurma Müzik terapisi Progresif kas gevşetme Egzersiz Hipnoz Masaj ve aromaterapi Kol bandı ve elektriksel uyarım Zencefil Etkinliği Henüz Kanıtlanmamış Non-Farmakolojik Girişimler Etkili Olabilecek Non-Farmakolojik Girişimler

7. Çalışmanın Amacı • Hastaların kemoterapiye bağlı gelişen bulantı-kusmanın kontrolünde kendi yaptıkları uygulama ve yaklaşımları incelemek • Kemoterapi tedavisi ile ilişkili bulantı-kusmanın kontrolünde yararlı olabilecek stratejileri belirlemek

8. Materyal ve Yöntem • Araştırmanın tipi: Tanımlayıcı • Evren ve Örneklem: Araştırmanın evrenini Ocak-Şubat 2010 tarihleri arasında bir özel hastane ve üniversite hastanesinin hematoloji-onkoloji klinikleri ve ayaktan kemoterapi tedavi ünitesinde kemoterapi tedavisi alan hastalar oluşturmuştur. • Araştırmanın örneklemini; 18 yaş ve üstü , • Kemoterapi tedavisi alan, • Bulantı-kusma deneyimi olan, • İletişim kurulabilen hastalar oluşturmuştur. • İzin:Araştırma ile ilgili kurumdan yazılı ve gerekli bilgilendirme yapılarak hastalardan sözel/yazılı izin alınmıştır.

9. Materyal • Araştırmada veri toplama aracı olarak “anket formu” kullanılmıştır. • Anket formu iki bölümden oluşmaktadır. I.Tanıtıcı Özellikler • Yaş • Cinsiyet • Medeni durumu • Eğitim durumu • Çalışma durumu ve statüsü • Tanı • Hastalığına yönelik aldıkları tedaviler II. Hastaların aldıkları kemoterapi tedavisi sırasında bulantı-kusmaya ilişkin kendi kendilerine yaptıkları uygulamalar

10. Uygulama • Araştırma ile ilgili açıklama yapıldıktan sonra, anket formu araştırmacılar tarafından hasta odasında yüz yüze görüşme yöntemi kullanılarak doldurulmuştur. • Görüşme süresi 15-20 dak’dır

11. Verilerin Değerlendirilmesi • Araştırmadan elde edilen veriler SPSS 11.0 programında yüzdelik hesaplaması yapılarak değerlendirilmiştir. 11

12. Demografik ve Tanı Özellikleri

13. Hastaların Bulantı-Kusma ile Baş etmede Yaptıkları Uygulamalar I Az az bol su içme Meyve ve Sebze Yeme 43.75 25 21.9 34.4 Bitki Çayları Süt ve süt ürünleri n 32

14. Hastaların Bulantı-Kusma ile Başetmede Yaptıkları Uygulamalar II Tuzlu Gıdalar Diğer Uygulamalar Acısız, baharatsız,yağlı gıdalar 21.9 37.6 9.4 9.4 9.4 9.4 9.4 9.4 Acılı,sarmısaklı, kimyonlu gıdalar Sıvı Gıdalar Ekmek Kızartması Az ve sık beslenme Açık Havada Dolaşma n 32

15. Diğer Uygulamalar • Akupunktur • Patates haşlaması • Buz, sade sakız, ızgara et, sarı leblebi, sırtüstü yatma, mutfaktan uzak durma, hiçbir şey yememe, sigarayı bırakma

16. Sonuç ve Öneriler • Hastalarımız bulantı-kusma ile baş etmede daha çok ekşimsi meyve, süt, peynir, tuzlu ayran, bitkisel çay tükettiklerini ve bunların faydalı olduğunu ifade etmişlerdir. • Uygulamaların çok çeşitli olması nedeniyle daha fazla hasta ile çalışmaya devam edilmesi planlanmıştır.