140 likes | 287 Views
«Οι κατηγορίες αρμοδιοτήτων της πρωτοβάθμιας Τ.Α. και η άσκησή τους κατά τις διατάξεις του νέου ΔΚΚ». A ναπλ. Καθηγητής Νικόλαος-Κομνηνός Χλέπας Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών nhlepas@otenet.gr. Τι σημαίνει «αρμοδιότητα» ;.
E N D
«Οι κατηγορίες αρμοδιοτήτων της πρωτοβάθμιας Τ.Α. και η άσκησή τους κατά τις διατάξεις του νέου ΔΚΚ» Aναπλ. Καθηγητής Νικόλαος-Κομνηνός Χλέπας Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών nhlepas@otenet.gr
Τι σημαίνει «αρμοδιότητα»; • Η ικανότητα που «απονέμει το δίκαιο στο όργανο για την επιτέλεση ορισμένου έργου» Δ. Τσάτσος, δηλ. • «είτε να θεσπίζει με πράξεις του κανόνες δικαίου (ατομικούς ή απρόσωπους) μονομερώς ή με συμβάσεις είτε να συμβάλλει στη θέσπιση τέτοιων κανόνων είτε να προβαίνει σε υλικές ενέργειες» Επ. Σπηλιωτόπουλος • «Η αρμοδιότητα είναι η υποκειμενική όψη της λειτουργίας και η εξειδίκευσή της» Δ. Τσάτσος ΣΤΟΙΧΕΙΑ : • Ικανότητα που απονέμει το δίκαιο (αρχή της νομιμότητας) • Συγκεκριμενοποίηση του έργου και του οργάνου • Θέσπιση κανόνων δικαίου (ατομικών ή απρόσωπων, μονομερώς ή συμβατικά) ή διενέργεια υλικών πράξεων
Η αρμοδιότητα ως εξουσία και ευθύνη • Η αρμοδιότητα έχει, μεταξύ άλλων, σημασία: • για την ισχύ της πράξης, • για τη νομιμότητα δαπανών • για την ευθύνη (ποινική, πειθαρχική, αστική) και τη λογοδοσία • Το αρμόδιο (δηλ. και υπόχρεο) όργανο ασκεί δημόσια εξουσία που εκφράζει και δεσμεύει το δήμο • Η μεταφορά αρμοδιότητας σε άλλο όργανο επιτρέπεται μόνον όταν αυτό προβλέπεται ρητά από το νόμο: • Με εξουσιοδότηση αρμοδιότητας αυτή ασκείται αποκλειστικά από το εξουσιοδοτηθέν όργανο (λ.χ. τοπικό συμβούλιο), • ενώ με εξουσιοδότηση υπογραφής (λ.χ. από το δήμαρχο σε δημοτικό υπάλληλο) το αρχικά αρμόδιο όργανο μπορεί να ασκεί την αρμοδιότητά του εκ παραλλήλου
Κατηγορίες Αρμοδιοτήτων (1) Με κριτήριο τη δεσμευτικότητα: • Γνωμοδοτικές ή Συμβουλευτικές (λ.χ. ως προς τον καθορισμό χώρων αποτέφρωσης νεκρών, αποφάσεις χωροθέτησης εγκαταστάσεων κ.ά. – άρθρ. 77 ΔΚΚ) • Αποφασιστικές (λ.χ. ο καθορισμός χώρων στάθμευσης, η ονομασία οδών κ.ά.) – • Από τις λεγόμενες «προγραμματικές» αρμοδιότητες ορισμένες εντάσσονται στις αποφασιστικές εφόσον είναι νομικά δεσμευτικές (λ.χ. για το προϋπολογισμό), ενώ άλλες έχουν κατευθυντήριο χαρακτήρα (λ.χ. ορισμένα κοινωνικά ή πολιτιστικά προγράμματα)
Κατηγορίες Αρμοδιοτήτων (2) Οι αποφασιστικές που συνεπάγονται την έκδοση διοικητικής πράξης, με κριτήριο τον χαρακτήρα του κανόνα που τίθεται διακρίνονται σε: Κανονιστικές αρμοδιότητες όταν εκδίδονται πράξεις που περιέχουν απρόσωπο κανόνα δικαίου (με γενικό και αφηρημένο χαρακτήρα), λ.χ. καθορισμός όρων λειτουργίας λαϊκών αγορών ή λειτουργίας μουσικής σε καταστήματα κ.ά. Αρμοδιότητες προς έκδοση ατομικών πράξεων (περιέχουν απολύτως εξατομικευμένη ρύθμιση), λ.χ. αδειοδοτήσεις ΠΡΟΣΟΧΗ: Σύμφωνα με την αντίληψη που έχει υιοθετήσει το ΣτΕ, το Σύνταγμα κατοχυρώνει στο άρθρο 102 παρ. 1 την αρμοδιότητα των ΟΤΑ μόνον ως προς την έκδοση ατομικών διοικητικών πράξεων για «τοπικές υποθέσεις», ενώ ως προς την έκδοση κανονιστικών πράξεων εφαρμόζεται το άρθρο 43 παρ. 2 Συντ. (ΣτΕ 3661/2005 για τροποποίηση πολεοδ/ρυμ.σχεδίου). Επιπλέον το ΣτΕ είναι ιδιαίτερα αυστηρό ως προς τη παραχώρηση διακριτικής ευχέρειας με νόμο ή κανονιστική πράξη (λ.χ. για τις «λειτουργίες της πόλης», άρθρ. 79 παρ. 1 ε) ΔΚΚ) κατά την έκδοση ατομικών διοικητικών πράξεων (ΣτΕ 2194/2006)
Κατηγορίες Αρμοδιοτήτων (3) Με κριτήριο τη φύση της υπόθεσης: • «Οικείες» αρμοδιότητες: για τοπικές υποθέσεις (άρθρ. 102 παρ. 1 Συντ., 75 Ι ΔΚΚ) : λ.χ. δημοτική οδοποιία, καθαριότητα κοινόχρηστων χώρων κ.ά. • εξασφάλιση «αναγκαίων» πόρων (άρθρ. 102 παρ. 5 εδ. α΄ Συντ. )που πρέπει να είναι «ανάλογοι» προς τις αρμοδιότητες (άρθρ. 9 παρ. 2 Ε.Χ.Τ.Α. “connexite”) • «Δοτές» αρμοδιότητες: για κρατικές υποθέσεις (άρθρ. 102 παρ. 1 εδ. δ΄ Συντ., 75 ΙΙ ΔΚΚ): λ.χ. μητρώα αρρένων, δημοτολόγιο, τέλεση γάμων κ.ά. • «λειτουργικός διπλασιασμός» (ΣτΕ ΠΕ 654-8 και 662-3/1986) • υποχρέωση μεταφοράς «αντίστοιχων πόρων» (άρθρ. 102 παρ. 5 εδ. γ΄ Συντ., 9 παρ. 2 Ε.Χ.Τ.Α.)
Κατηγορίες Αρμοδιοτήτων (4) Με κριτήριο την υποχρεωτικότητα άσκησης: Υποχρεωτικές αρμοδιότητες: Κατ΄ αρχήν όλες και ιδίως όταν προβλέπονται υπηρεσίες που είναι απαραίτητες για την αξιοπρεπή, υγιεινή και ασφαλή διαβίωση των κατοίκων στη σύγχρονη εποχή(λ.χ. ύδρευση – ΣτΕ 295/1979, αποκομιδή απορριμμάτων- ΣτΕ 4152/1996, συντήρηση νεκροταφείων – ΣτΕ 2559/1996, συντήρηση δημοτικών οδών, περισυλλογή αδέσποτων ζώων κ.ά.) Προαιρετικές αρμοδιότητες: Κατ’ εξαίρεση και εφόσον υπάρχει αντίστοιχη διατύπωση στο νόμο ή προκύπτει από το περιεχόμενο της αρμοδιότητας(λ.χ. δημιουργία θερέτρων, κέντρων ψυχικής υγείας, πάρκων κυκλοφοριακής αγωγής, η διοργάνωση συναυλιών κ.ά.) • Η εν λόγω διάκριση μπορεί να έχει σημασία για την ιεράρχηση προτεραιοτήτων και δαπανών • Η μη άσκηση υποχρεωτικής αρμοδιότητας αποτελεί παράλειψη οφειλόμενης ενέργειας εφόσον και σε περίπτωση αντικειμενικής αδυναμίας προσφέρονται λύσεις από τη νομοθεσία (σύνδεσμοι, συμβάσεις, μεταβίβαση) • Σε περίπτωση αδικαιολόγητης αποχής ο νέος ΔΚΚ (άρθρ. 76 παρ. 5) προβλέπει την υποκατάσταση ως μέσο άσκησης εποπτείας
Τομείς αρμοδιοτήτων του Δήμου κατά το νέο ΔΚΚ (άρθρο 75) • Ανάπτυξης (23) • Περιβάλλοντος (16) • Ποιότητας ζωής των πολιτών και εύρυθμης λειτουργίας των πόλεων (40) • Απασχόλησης (4) • Κοινωνικής προστασίας και αλληλεγγύης (15) • Παιδείας, πολιτισμού και αθλητισμού (31) • Πολιτικής προστασίας (6) • Κρατικών Υποθέσεων (57)
Αρχές που διέπουν την άσκηση αρμοδιοτήτων (76-77 ΔΚΚ) • Επικουρικότητα και εγγύτητα. • Να λαμβάνονται υπόψη οι εθνικές, περιφερειακές και ευρωπαϊκές πολιτικές. • Συνεργασία και συντονισμός με άλλες αρχές και οργανισμούς. • Αποτελεσματική χρήση και η ισόρροπη κατανομή των διαθέσιμων πόρων – ωστόσο δυνατότητα άσκησης υπέρ τμήματος της περιφέρειας ή μέρους των κατοίκων • Υπηρεσίες με διασφάλιση της επάρκειας, ποιότητας και αποτελεσματικότητας, καθώς και της καλύτερης εξυπηρέτησης των κατοίκων . • Υψηλής ποιότητας περιβαλλοντική προστασία και προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς, καθώς και προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης.
Όργανα που ασκούν τις δημοτικές αρμοδιότητες • Γενική αρμοδιότητα: Δημοτικό Συμβούλιο(άρθρ. 93 παρ. 1 ΔΚΚ) -περιορίζεται 1 μήνα πριν τις εκλογές και έως την εγκατάσταση νεοεκλεγέντων (93 παρ. 6). Όχι μεταβίβαση σε επιτροπές (101, 103). Λήψη αποφάσεων με απόλυτη πλειοψηφία παρόντων (96 παρ. 4) • Οικονομικές, διαχειριστικές, νομικές αρμοδιότητες: Δημαρχιακή Επιτροπή –μπορούν να αναληφθούν από το δημοτικό συμβούλιο ή να παραπεμφθούν σε αυτό λόγω σοβαρότητας του θέματος • Εκτελεί αποφάσεις, εκπροσωπεί, προΐσταται: Δήμαρχος –μέτρα για θέματα αρμοδιότητας της δημαρχιακής επιτροπής όταν κίνδυνος ή απειλή ζημίας από την αναβολή
Τρόποι άσκησης αρμοδιοτήτων • Πράξη, απόφαση (και δημοσίευση), υλική ενέργεια δημοτικού οργάνου • Συμβάσεις διαδημοτικής συνεργασίας (222 ΔΚΚ) • Συμβάσεις συνεργασίας φορέων ΤΑ ειδικά για εκτέλεση έργων, προμηθειών και υπηρεσιών, επίσης για βεβαίωση και είσπραξη τελών, δικαιωμάτων, εισφορών και προστίμων (223 ΔΚΚ) • Συμπράξεις με τον ιδιωτικό τομέα για την εκτέλεση έργων και την παροχή υπηρεσιών (224 ΔΚΚ) • Προγραμματικές Συμβάσεις για τη μελέτη και εκτέλεση προγραμμάτων ανάπτυξης και την παροχή υπηρεσιών κάθε είδους (225 ΔΚΚ) • Σύσταση δημοτικού συνδέσμου (245 ΔΚΚ) • Σύσταση δημοτικού νπδδ (239 ΔΚΚ) κ.ά.
Παράδειγμα 1: Υπηρεσία άμεσης αποκατάστασης φθορών οδοποιίας • Διαβουλεύσεις,( άρθρο 214 του Δημοτικού Κώδικα). • Οργάνωση συστήματος πληροφόρησης του Δήμου. Χρήση όλων των μέσων ώστε να πληροφορείται ο Δήμος άμεσα κάθε ζημιά στους δρόμους και τα πεζοδρόμια. • Οργάνωση συστήματος αποκατάστασης. Διάφοροι τρόποι άμεσης επέμβασης, όπως σύμβαση με εργολήπτη, συγκρότηση υπηρεσίας, αυτεπιστασία, διαδημοτική συνεργασία (άρθρα 222 - 223), προγραμματική σύμβαση (άρθρο 225). Απευθείας ανάθεση σε περίπτωση απρόβλεπτης ζημιάς (άρθρο 158 παρ. 4β). • Πόροι. καταβολή της δαπάνης από τους παροδίους, ή από Οργανισμούς Κοινής Ωφελείας. (Απόφ. ΥΠΕΧΩΔΕ 3046/304/89, άρ. 24 και ν. 1080/80, άρ. 30). • Έλεγχος. Για την αξιολόγηση καθιερώνεται αντίστροφη επικοινωνία του Δήμου με τους πολίτες που ανέφεραν τη φθορά. Πρόβλεψη στο Χάρτη Υποχρεώσεων του Δήμου (άρθρο δεύτερο του ν. 2690/99).
Παράδειγμα 2: Δημιουργία Κέντρου Νεολαίας • Διαβούλευση: Το θέμα τίθεται για συζήτησηστο Τοπικό Συμβούλιο Πρόληψης Παραβατικότητας (άρθρο 84 του ΔΚΚ), στο Τοπικό Συμβούλιο Νέων (Ν. 3443/2006), σε αρμόδιους φορείς, όπως συλλόγους καθηγητών και γονέων, (άρθρο 214 του ΔΚΚ), στην αρμόδια Επιτροπή του Δημοτικού Συμβουλίου και στις δημοτικές παρατάξεις (άρθρο 101 του ΔΚΚ). • Σχεδιασμός: Το Δημοτικό Συμβούλιο αποφασίζει την ίδρυση του Κέντρου ως ιδιαίτερου Νομικού Προσώπου (άρθρο 239 ΔΚΚ). Εκπονείται σχετική μελέτη ή κανονισμός λειτουργίας (άρθρο 240 παρ. 2 του ΔΚΚ) και εγγράφονται στον προϋπολογισμό οι αναγκαίες πιστώσεις. Λαμβάνεται υπόψη το Επιχειρησιακό πρόγραμμα του Δήμου (άρθρα 203 – 207 ΔΚΚ). • Εφαρμογή Ακολουθούν οι τυπικές διαδικασίες (Συστατική Πράξη, μισθώσεις χώρων, προμήθεια εξοπλισμού, πρόσληψη κατάλληλου προσωπικού κλπ.) • Έλεγχος – Αξιολόγηση Αξιολογείται η δράση (κόστος, ποιότητα, αποτελέσματα) και λαμβάνονται οι αποφάσεις προσαρμογής αν απαιτείται
Παράδειγμα 3 : Ίδρυση κοινωφελούς επιχείρησης • 1. Εκπόνηση οικονομοτεχνικής μελέτης βιωσιμότητας (άρθρο 253 παρ. 2) • 2. Εκτίμηση των εισφερομένων από το Δήμο περιουσιακών στοιχείων και δημοσίευση της έκθεσης εκτίμησης στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως (άρθρο 253 παρ. 3) • 3. Απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου για ίδρυση με την οποία θα καθορίζονται η επωνυμία, η κατηγορία, ο σκοπός, η διάρκεια, η έδρα της επιχείρησης, το κεφάλαιο, η διοίκηση, οι πόροι και κάθε άλλο στοιχείο αναγκαίο κατά την κρίση του δημοτικού ή κοινοτικού συμβουλίου (άρθρο 253 παρ. 1) • 4. Έκδοση απόφασης από το Γ.Γ. της Περιφέρειας και δημοσίευση στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως (άρθρο 254 παρ. 4)