290 likes | 763 Views
Zespół Stresu Pourazowego. PTSD. Jan Karol Cichecki. Rys historyczny. Plutarch, Cycero, Szekspir Da Costa- weterani wojny secesyjnej (tachykardia ,nudności, zaburzenia snu) Oppenheim- ofiary wypadków komunikacyjnych (XIX w) - ”nerwice traumatyczne”
E N D
Zespół Stresu Pourazowego PTSD Jan Karol Cichecki
Rys historyczny • Plutarch, Cycero, Szekspir • Da Costa- weterani wojny secesyjnej (tachykardia ,nudności, zaburzenia snu) • Oppenheim- ofiary wypadków komunikacyjnych (XIX w) - ”nerwice traumatyczne” • „szok artyleryjski” („shell shock”) - I wojna światowa-koncepcja mikrourazów • Grinker,Spiegel(1945)- amerykańscy piloci- wyparte konflikty wczesnodziecięce • Kardiner- weterani II wojny światowej- czynnik zewnętrzny! • KZ- syndrom- Antoni Kępiński, Adam Szymusik • 1980 (DSM III)- PTSD (zaburzenie powstałe po zadziałaniu czynnika zewnętrznego)
Definicja: „PTSD jest odpowiedzią organizmu na nadmiernie stresujące wydarzenie wywołujące przerażenie, szok emocjonalny (…) jest reakcją niespecyficzną, gdyż stresory różnią się rodzajem i siłą, a ludzie wystawieni na ich działanie mogą być mniej lub bardziej odporni na jej występowanie…” Horowitz(1986)
Kryteria rozpoznania A: osoba doświadczyła, bądź była świadkiem zdarzenia traumatycznego-śmierci, zagrożenia życia lub zdrowia zareagowała strachem, bezradnością, zgrozą B: uporczywe przypominanie sobie zdarzenia, natrętne reminescencje (flashback), wspomnienia, sny, koszmary C:unikanie okoliczności, miejsc, ludzi przypominających o traumie, powiązanych z nią; poczucie wyobcowania, stłumienie, pesymistyczna wizja przyszłości D:pobudzenie (dystonia, trudności z zasypianiem, wzmożona czujność, spadek koncentracji) nieobecne przed zdarzeniem lub niemożność przypomnienia sobie okresu ekspozycji
DSM IV: Objawy ze wszystkich kategorii utrzymują się>1 miesiąca Postacie: -ostra(<3 m- cy) -przewlekła(>3 m- cy) -z odroczonym początkiem (>6 m-ca od ekspozycji) ICD 10: Kryteria spełnione w ciągu 6 m- cy od zadziałania stresora Rozpoznanie
Epidemiologia: • Narażenie na zdarzenie traumatyczne (Kessler 1995): • Kobiety 51% • Mężczyźni 61% • Populacja ogólna 3-6% • KZ- syndrom -85% • Weterani wojny wietnamskiej-30% • Uczestnicy wielkich katastrof-57% • Ofiary gwałtu-14%(Norris 1992) • Wypadki drogowe-12%(Norris 1992) • Policjanci-7%(Dudek,Koniarek 2000)
Etiopatogeneza: 10 % pacjentów spełnia kryteria PTSD mimo braku uchwytnego „stresora”! Czynniki wpływające na rozwój PTSD: • Cechy stresora • Cechy jednostki przedtraumatyczne schematy zachowań
1. Cechy stresora: • Intensywność • Czas trwania • Rodzaj (stresor zadany przez człowieka> „akty nadprzyrodzone”)
2. Cechy jednostki • Płeć (Bromet 1998) kobiety : mężczyźni 2:1 • Wiek – 15-24:25-34 2:1 • Traumatyczne doświadczenia dzieciństwa • Osobowość- niejasna rola zaburzeń osobowości: -neurotyczność (Carlier ’97) -ekstrawersja (Fauerbach 2000) -borderline personality (Axelrod 2005) • Nadużywanie substancji psychoaktywnych • Brak oparcia społecznego • Urazy czaszki (Bryant 1998)
Hipotezy: • Predyspozycje genetyczne? (bliźnięta jednojajowe vs. dwujajowe- reakcje na szok wojny wietnamskiej) • Czynniki kulturowe? Ruschkin, Schwab-Stone(2005)- nie • Objętość hipokampu? Winter(2004)- nie
Wg. Wang i in., 1996 Rozwój PTSD Przewartościowanie i leczenie Próba samobójcza ( postępująca autodestrukcja ) Złożone formy PTSD i patologii towarzyszących
Współwystępowanie • Alkoholizm 73% • Depresja: 26%(Green ’94) 32%(Kilpatrick ’87) • Antyspołeczne zaburzenia osobowości 31% • OCD 27% • Fobie 18% • Schizofrenia, psychozy maniakalne, zaburzenia seksualne
Badania McForlane,Papay 1992 Grupa – 147 osób • Tylko jedno zaburzenie-17% • Co najmniej dwa-83% -PTSD 18% -depresja 10% -zespół lęku uogólnionego 8,5% -fobie 7,8% -paniczny lęk 7,3 % -zaburzenia maniakalne 4% -OCD 3%
Aspekt neurobiologiczny PTSD • Wzrost tętna • Nadreaktywność na bodźce akustyczne • Spadek czasu snu, większa liczba przebudzeń • Spadek objętości hipokampu (MRI) • Wzrost aktywacji ciała migdałowatego, układu limbicznego (PET) • Zaburzenia osi podwzgórze- przysadka- nadnercza: -wzrost NA, A -spadek kortyzolu (ASD- wzrost)- tłumienie reakcji obronnych • Wzrost stężenia endogennych opioidów (spadek poczucia bólu) • Wzrost TSH • Dysregulacja układu serotoninergicznego (nastrój, wybuchowość, agresja) • Wyczerpanie możliwości odpornościowych (wzrost st. Cytokin-IL1,6)
Skutki PTSD Opinie policjantów na temat wpływu traumy na funkcjonowanie: • Nie ma wpływu- 4,8% • Ma- 95,2 Chęć rezygnacji z pracy: • Tak- 5,9% • Raczej tak- 7,5% Nasilenie stresu potraumatycznego w ujęciu ekonomicznym: • Korzystał(a) ze zwolnienia lekarskiego- 33% • Przyjmowała środki uspokajające- 41% za: Dudek 2003
Skutki PTSD-badania: U PACJENTÓW Z PTSD UTRZUMUJE SIĘ WZROST AKTYWNOŚCI OUN: • „startle reaction”- wzrost reakcji przestrachu u szczurów w odpowiedzi na bodziec dźwiękowy (Morgan 1996) • Aktywacja układu NA po johimbinie wzmaga reakcje przestrachu u osób z PTSD [przy braku u zdrowych] (McPerson 1997)
Rokowanie • Zanik objawów- 30% • Utrzymywanie się łagodnej postaci PTSD- 60% • Zaostrzenie-10% -ryzyko samobójstwa -nadużywanie substancji psychoaktywnych -zaburzenia towarzyszące PTSD -czynniki ryzyka terapii (BZD)
Leczenie niefarmakologiczne • Psychoterapia - edukacyjna - kanfrontująca (desentysyzacja) - behawioralna • Przezczaszkowa stymulacja magnetyczna: grzbietowo-boczna część kory przedczołowej prawej półkuli wynik: 80%-spadek unikania, lęku, powtórnego przeżywania • EMDR- eye movement desensitization and reprocessing 34 badania potwierdzona skuteczność leczenia non-combat PTSD skuteczność podobna do innych modeli leczenia
Leczenie farmakologiczne • Wspomnienia, natłok myśli, wzrost impulsywności, wrogość: -karbamazepina -walproiniany -węglan litu -propranolol • Lęk: -alprazolam -buspiron • Depresja: -TLPD (imipramina, amitryptylina) -SSRI (fluwoksamina, fluoksetyna) -SNRI (wenlafaksyna, milnacipram) -SARI (trazodon, nefazodon)- dodatkowo blok rec.5HT2 -MAO-A (moklobemid) • Zaburzenia psychotyczne: -neuroleptyki • Zaburzenia snu: -BZD -zopiklon
Orzecznictwo • Symulacja? • Dyssymulacja? (negowanie objawów) • Metasymulacja? (deklaratywne podtrzymywanie objawów wcześniej występujących) Na co zwracamy szczególną uwagę: • Częściej wyolbrzymianie objawów niż symulacja • Dowody potwierdzające/obalające tezę badanego co do zdarzenia • Wcześniejsze konflikty z prawem?
Orzecznictwo- c.d. 5 ważnych zagadnień: • Spełnienie kryteriów PTSD • Czy stresor ma odpowiedni ciężar gatunkowy? • Psychiatryczna historia badanego • Jego subiektywizm • Obecne funkcjonowanie Czynności odszkodowawcze: • Po ustąpieniu objawów • Nie wcześniej niż po roku leczenia