610 likes | 1k Views
Kruiwerken. Dinsdagavond 16 november ’10 André Koopal / Ranko Veuger. Lesprogramma. Kruiwerken – exameneis 24. Kan werken met het kruiwerk: Smering controleren Smeren Kruien Kent van het kruiwerk: De werking Het onderhoud De bediening. Kruiwerken – exameneis 24.
E N D
Kruiwerken Dinsdagavond 16 november ’10 André Koopal / Ranko Veuger
Kruiwerken – exameneis 24 • Kan werken met het kruiwerk: • Smering controleren • Smeren • Kruien • Kent van het kruiwerk: • De werking • Het onderhoud • De bediening
Kruiwerken – exameneis 24 • Weet waarom onnodig zwaar kruien zoveel mogelijk moet worden vermeden
Kruiwerken – exameneis 25 • Kan storingen in het kruiwerk signaleren en eventueel verhelpen • Kent mogelijke oorzaken van zwaar kruien bij verschillende molentypes en kruisystemen • Weet waarom onnodig zwaar kruien zoveel mogelijk moet worden voorkomen
Kruiwerken - algemeen • Waarom: molen op de wind zetten • Waar: boven-midden-onder • Waar: binnen of buiten • Hoe: schuiven of rollen
Kruiwerken - indeling • Schuifkruiwerken • Zetelkruiers • Neutenkruiwerk • Voeghoutenkruiwerk • Rolkruiwerken • Houten of ijzeren rollen • Engels kruiwerk
Kruiwerken - zetelkruiers • Zetelkruiers • Standerdmolen • Wipmolen • Bovenkruierkap met zetel (België) • Paltrok
Voeghoutenkruiwerk Neutenkruiwerk Rollenkruiwerk Engelskruiwerk Kruiwerken – typen bovenkruier
Voeghoutenkruiwerken • Geen overring • Geen kuip • Voeghouten gekeept over kruiring • Klossen onder voeghouten tegen overkruien (kan uit 1 stuk) • Kruivloer moet zuiver rond zijn en wordt kruiring genoemd • Smeren: bovenkant/binnenkant kruiring
Neutenkruiwerk • In de kruivloer neuten waarover de overring glijdt • Kuip voorkomt overkruien, om daar licht langs te kruien, kuipneuten • Kunnen ook in de overring, hoeven dan alleen van linksvoor tot rechtsvoor • Er zijn ook rollen in de kuip toegepast • Smeren: onderkant overing, en buitenkant overring (bij kuipneuten) of kuip (bij overringneuten)
Neutenkruiwerk Smeren: Paardenvet Reuzel Frituurvet Groene zeep
Neutenkruiwerk • Diverse neutvormen
Neutenkruiwerk • Nieuwe kuip • Nieuwe neuten
Rollenkruiwerk • Rollen van hout of ijzer • Houten rol van iepenhout • Gietijzeren rol kan massief • Meestal met een soort spaken • Rollen zitten in rollenwagen van hout • Binnenrolring, buitenrolring • Verbonden door dammen • Stukken verbonden met ijzeren strips
Rollenkruiwerk • Rollen op een asje, asje geborgd tegen draaien • Rol conisch, verlengde loopvlakken komen samen in het midden van de molen • Kruivloer en overring dus ook • Kan eventueel tonvormig • Smeren: asjes, buitenkant overring/rollenwagen
Rol en rollenkruiwerk IJzeren asjes uitnemen om te smeren
Problemen met rollen • Hartscheuren • Ringscheuren
Rollenkruiwerk IJzeren platen Rollensluis
Rollensluis • Rollensluis om gebroken rol te verwijderen • Vaak in kruivloer, uitneembaar stuk om vloer vlak te houden • Kan in overring, dan altijd bij pen. Waarom? • Rol zal meestal breken bij hals. Waarom? • Gebroken rol altijd meteen brokken verwijderen, groot stuk eventueel borgen met spijker of verder weghakken. Maar vloer schoonhouden • 2x zoveel kruien als afstand rol/sluis
Problemen met rollen • Samengestelde rollen
Problemen met rollen • Ook gietijzer kan breken • Maar wat mist?
Rollenkruiwerk • Gietijzeren rollen
Rolvloer Rollenkruiwerk Kardoes
Rolvloer Rollenkruiwerk Oplossing met kruizen
Engels kruiwerk • Rol met flenzen • Klein, dus conisch niet nodig • Flenzen voorkomen overkruien • Kuip kan licht, wel nodig voor afdichten • Smeren: niet • (heel misschien asjes)
Vragen? • Vragen tot nog toe? • Welk kruiwerk is het oudst? • Torenmolen? • Schuifkruiwerken kunnen op kleinere molens • Zijn goedkoper
Binnenkruier - kruireep • Enkelschijfsblok • Natuurtouw • Pal
Binnenkruier – bezetketting • Bezetketting • Doodketting