Winkeloefening

1. Winkeloefening Dranken en tussendoortjes

2. Doel van deze les? • Info op een voedingsetiket: terugvinden en interpreteren. • Energiegehalte van voedingsmiddelen aflezen of berekenen per portie. • Bewust worden van de voedingswaarde van dranken en tussendoortjes: energiegehalte, gehalte aan vetten, suiker, vezels, zout. • Een kritische keuze maken uit verschillende dranken en tussendoortjes op basis van de informatie op het etiket.

3. Inleiding: Het etiket onder de loep

4. Het etiket onder de loep • Waar let je op als je een voedingsmiddel koopt of gebruikt? • Lees je wat er op etiket staat? • Welke informatie vind je op een voedingsetiket?

5. Gegevens op het etiket • Ingrediëntenlijst • Voedingswaarde (of nutritionele samenstelling) • Energie • Koolhydraten • Vetten • Alcohol • GDA of dagelijkse voedingsrichtlijn • Nettogewicht • Houdbaarheidsdatum • Voorschriften voor bewaring en gebruik • Andere

6. Voorbeeld drank: Fanta Orange

7. Fanta orange • 1. Ingrediënten: Sprankelend water;suiker; sinaasappelsap uit sapconcentraat (6%); voedingszuren: citroenzuur (E330) en natriumcitraat (E331); conserveermiddel: kaliumsorbaat (E202); natuurlijke sinaasappelaroma’s met andere natuurlijke aroma’s; antioxidant: ascorbinezuur (E300); wortelconcentraat; stabiliseermiddel: guargom (E412). • 3. GDA: een flesje van 250 ml bevat: • % van de Dagelijkse Voedingsrichtlijn (GDA) Op basis van 2000 kcal • 4. Inhoud: 0,25 cl ℮ 5. Ten minste houdbaar tot: 10/10/2012 • 6. Bewaarvoorschrift: Uit de zon, bij gematigde temperatuur, in een droge en schone omgeving bewaren.

8. Voorbeeld drank: Fanta Orange Zero

9. Fanta orange zero • 1. Ingrediënten: Sprankelend water; sinaasappelsap uit sapconcentraat (6%); voedingszuren: citroenzuur (E330) en natriumcitraat (E331); zoetstoffen: aspartaam (E951), natrium-sacharine (E954) conserveermiddel: kaliumsorbaat (E202); antioxidant: ascorbinezuur (E300); natuurlijke sinaasappelaroma’s met andere natuurlijke aroma’s; wortelconcentraat; stabiliseermiddel: guargom (E412). (Bevat een bron van fenylalanine) • 3. GDA: per blikje van 330 ml • 4. Inhoud: 0,25 cl ℮ • 5. Ten minste houdbaar tot: 10/10/2011 • 6. Bewaarvoorschrift: Uit de zon, bij gematigde temperatuur, in een droge en schone omgeving bewaren.

10. Voorbeeld tussendoortje: Snickers

11. Snickers • Gevulde melkchocolade met luchtige vulling (14%), karamel (27%) en geroosterde pinda’s (24%). • Ingrediënten: Suiker, pinda’s, glucosesiroop, magere melkpoeder, plantaardig vet, cacaoboter, cacaomassa, lactose, botervet, weipoeder, zout, emulgator (soja lecithine), kippenei-eiwitpoeder, natuurlijke vanille-extract, gehydroliseerd melkeiwit. • 3. Inhoud: 12 x 50 g ℮ (600g) • 4. Ten minste houdbaar tot: : 08/08/2012

12. Voorbeeld tussendoortje: Prince koek (granenbiscuit met vanillevulling)

14. 1. Ingrediëntenlijst • Wat? Opsomming van alle ingrediënten aanwezig in het product. • Verplicht voor voorverpakte voedingsmiddelen • Weetje: Steeds in dalende volgorde: wat het meest voorkomt in het product staat het eerst. • Aandacht! Let op voor andere benamingen voor bijvoorbeeld suiker (sacharose, sucrose, glucosestroop, …).

15. 2. Voedingswaarde • Wat? Hoeveelheid energie en voedingstoffen die het product bevat per 100 g (voor vaste stoffen) of per 100 ml (voor vloeistoffen). • Energie: uitgedrukt in kilocalorieën (kcal) of kilojoule (kJ). • Koolhydraten: je hebt enkelvoudige koolhydraten (suikers) en meervoudige koolhydraten (zetmeel). • Vetten kan je onderverdelen in verzadigde (de slechte) en onverzadigde (de goede) vetten. • Aandacht! Soms wordt in een extra kolom ook de voedingswaarde per portie weergegeven.

16. 2. Voedingswaarde 1 kcal = 4,186 kJ Vetten, koolhydraten, eiwitten en alcohol zijn de enige nutriënten die energie leveren. Hoeveelheid energie in de verschillende nutriënten: • 1 gram vet = 9 kcal • 1 gram koolhydraten = 4 kcal • 1 gram eiwit = 4 kcal • 1 gram alcohol = 7 kcal

17. 3. GDA of dagelijkse voedingsrichtlijn • Wat? weergave van de voedingswaarde per portieen in verhouding tot wat je dagelijks nodig hebt. • Aandacht! De GDA is maar een schatting, de behoefte verschilt van persoon tot persoon.

18. 4. Nettogewicht • Wat? gewicht van het voedingsmiddel zonder de verpakking. Soms wordt ook het gewicht per portie vermeld. • Weetje: ℮ komt van het engels ‘estimate’ wat ‘ongeveer’ betekent. Bv: een product waarop staat 33cl ℮, mag binnen een zekere marge meer of minder dan 33cl bevatten.

19. 5. Houdbaarheidsdatum • Wat? Geeft aan tot wanneer je het product kan bewaren en consumeren • Weetje: op erg bederfelijke waren wordt de uiterste consumptiedatum weergegeven: ‘Te gebruiken tot …. ‘ • Aandacht! Na het openen van de verpakking is de houdbaarheidsdatum niet meer geldig.

20. 6. Voorschriften voor bewaring & gebruik • Wat? Geeft aan hoe je het product moet bewaren en gebruiken vb. koel en droog bewaren, schudden voor gebruik, verwarmen in de oven gedurende 20 minuten op 180° C. • Verplicht? Ja, indien dit invloed heeft op de houdbaarheid vb. koel bewaren op yoghurt

21. 7. Andere (1) • Claims: boodschappen over de voedingswaarde of gezondheidseigenschappen van het product vb. light, rijk aan omega-3, verlaagt de cholesterol … • Labels vb. bio, fairtrade • Info over allergenen: belangrijk voor mensen die allergisch zijn aan bepaalde voedingsstoffen of toevoegingen.

22. 7. Andere (2) • Gegevens van herkomst (producent of invoerder): vb. geproduceerd door…, made in Belgium • Streepjescode of barcode: wordt aan de kassa gebruikt voor het automatisch inscannen van gegevens. • Lotnummer: cijfers voorafgegaan door een ‘L’: kan gebruikt worden om te achterhalen waar of wanneer een product gemaakt werd.

23. Opdrachten

24. Opdracht 1: Dranken • Zet de beschikbare drankverpakkingen van laag naar hoog energiegehalte (hoeveelheid kcal per 100 ml) zonder de voedingswaarde af te lezen op de verpakking. • Lees het energiegehalte (= hoeveelheid kcal per 100ml) af en verplaats de producten indien nodig naar de juiste volgorde • Schrijf het energiegehalte per 100ml op een post-it en kleef dit op of bij de verpakking

25. Opdracht 1: Bespreking • Is de volgorde zoals verwacht? • Verrast door de hoeveelheid energie die bepaalde dranken leveren? • De energiewaarde van melk, fruitsap en frisdrank ligt dicht bij elkaar. Wat is de beste keuze en waarom? • De energiewaarde van water, koffie en light frisdranken is zeer laag. Wat is de beste keuze en waarom? • Welke dranken bevatten toegevoegde suiker?

26. Opdracht 1: Bijkomende oefeningen • Plaats de producten van laag naar hoog energiegehalte per portie (1 portie is de inhoud van een verpakking, bv: 1 blikje cola, 1 flesje water) • Gok hoeveel suikerklontjes de dranken bevatten zonder op de verpakking te kijken. Schrijf jouw gok op een post-it en kleef deze bij het product. • Ga na op de verpakking hoeveel suiker de producten werkelijk bevatten en reken deze hoeveelheid om naar suikerklontjes • Ter info: • 1 suikerklontje = 5 g suiker = 5 g koolhydraten = 20 kcal.

27. Opdracht 2 : Tussendoortjes • Zet de tussendoortjes van laag naar hoog energiegehalte per portie of verpakking vanhet voedingsmiddel zonder op de verpakking te kijken. • Lees het energiegehalte per portie af op de verpakking of bereken het zelf. Schrijf dit op een post-it en kleef deze op het product. • Ga na of de tussendoortjes in de goede volgorde staan. Maak een scheiding tussen de tussendoortjes van minder en die van meer dan 150 kcal per portie.

28. Opdracht 2 : Bespreking • Bespreek de voedingswaarde van de verschillende tussendoortjes, welke vullen de voeding aan en bevatten veel vitaminen, mineralen en vezels?

29. Bijkomende oefening: • Plaats de verpakkingen of producten in of bij de juiste groep van de actieve voedingsdriehoek.