Oko Człowieka

1. Oko Człowieka

2. Jak zbudowane jest oko ? • Gałka oczna znajduje się w przedniej części oczodołu i porusza się dzięki ruchom mięśni ocznych w zagłębieniu utworzonym przez tkankę tłuszczową oczodołu i liczne powięzie. Wychodzący z niej nerw wzrokowy przechodzi przez otwór kostny do wnętrza czaszki i dalej do mózgu. • Oko ma w przybliżeniu kształt kuli o średnicy 24 mm, wypełnionej w większości bezpostaciową substancją (ciałkiem szklistym), znajdującej się pod ciśnieniem pozwalającym na utrzymanie jego kształtu.  • Poniższy rysunek przedstawia przekrój oka. Twardówka (sclera) jest najbardziej zewnętrzną częścią oka. Zbudowana jest z nieprzeźroczystejbłony włóknistej łącznotkankowej. W przedniej części oka przechodzi w rogówkę. Rogówka (cornea) kształtem przypomina wypukłe szkiełko od zegarka. Zbudowana jest z przeźroczystej błony włóknistej. Między twardówką i siatkówką leży naczyniówka (choroidea), która wraz z tęczówką (iris) i ciałem rzęskowym (corpus ciliare) tworzy błonę naczyniową, w której znajdują się naczynia krwionośne. Ciało rzęskowe utrzymuje soczewkę w odpowiednim położeniu. Siatkówka (retina) jest receptorową częścią oka. Składa się z trzech warstw, przy czym najbliższa środka oka warstwa składa się z czopków i pręcików - komórek światłoczułych, a dwie pozostałe z neuronów przewodzących bodźce wzrokowe. Na siatkówce znajduje się plamka żółta, będąca miejscem o największym skupieniu czopków i z tego powodu cechuje się największą wrażliwością na barwy i światło. Nieco niżej znajduje się plamka ślepa - miejsce pozbawione komórek światłoczułych i dlatego niewrażliwe na światło. Jest miejscem zbiegu nerwów łączących komórki światłoczułe z nerwem wzrokowym. Soczewka (lens) jest zawieszona między tęczówką a ciałem szklistym na obwódce rzęskowej. Składa się z torebki (capsule), kory (cortex) i jądra (nucleus) i ma dwie wypukłe powierzchnie - przednią i tylną. Jeśli wyobrazimy sobie soczewkę jako owoc, to torebka jest jego skórką, kora jego miąższem, a jądro pestką. Tęczówka (iris) jest umięśnioną częścią błony naczyniowej otaczającej otwór nazywany źrenicą. Dzięki zawartemu w niej pigmentowi jest kolorowa. Mięśnie tęczówki pozwalają na zwiększanie lub zmniejszanie dopływu światła przez regulację wielkości źrenicy. Wnętrze oka wypełnia przeźroczysta, galaretowata substancja, nazywana ciałem szklistym (corpus vitreum). Przednia część gałki ocznej i wewnętrzna część powiek pokryte są spojówką (tunica conjuctiva).  W górno - bocznej części oczodołu znajduje się gruczoł łzowy wydzielający łzy mające za zadanie oczyszczać powierzchnię oka z zabrudzeń i nawilżać ją. Układ optyczny oka przyrównać można do aparatu fotograficznego, przy czym rolę soczewek obiektywu spełniają rogówka i soczewka oka, rolę przysłony - tęczówka, a warstwy światłoczułej kliszy - siatkówka.

3. Dlaczego człowiek ma parę oczu ? • Gdy patrzymy na przedmiot ustawiony bardzo daleko od nas osie patrzenia obu oczu ustawione są prawie równolegle. Jeżeli przedmiot ten będziemy zbliżali w naszym kierunku, to mięśnie gałek ocznych będą zmieniać położenie gałek tak by osie widzenia podążały za tym przedmiotem, a tym samym przecięły się. Zjawisko to nosi nazwę konwergencji. Im bliżej oczu znajdzie się nasz przedmiot, tym osie patrzenia przetną się pod większym kątem. Analizując ten kąt mózg człowieka wnioskuje o odległości obserwowanego przedmiotu od oczu. Gdyby zatem człowiek wyposażony był w tylko jedno oko bardzo trudno byłoby mu określać odległość obserwowanego przedmiotu od siebie.

4. Świat do góry nogami ... • Obraz przedmiotu na siatkówce jest odwrócony "do góry nogami", co wynika z fizycznej budowy oka (soczewka odwraca obraz). W pierwszych dniach życia mózg człowieka uczy się widzieć prawidłowy obraz obracając go by w późniejszym życiu robić to automatycznie. Oznacza to, że niemowlę widzi świat "postawiony na głowie" i dopiero po pewnym czasie zaczyna widzieć normalnie.

5. Jak działa oko ? • Światło wpadające do oka biegnie przez rogówkę, komorę przednią oka, soczewkę i ciało szkliste, by zakończyć swą podróż na siatkówce wywołując wrażenie wzrokowe przekazywane do mózgu za pośrednictwem nerwów łączących się w nerw wzrokowy. Rogówka, wraz z cieczą wodnistą, soczewką i ciałem szklistym, stanowią układ skupiający promienie świetlne tak, by na siatkówce pojawiał się ostry obraz obserwowanego przedmiotu i dawał jak najostrzejsze wrażenie wzrokowe. Dlatego też soczewka ma możliwość zmiany swojego kształtu, a co za tym idzie mocy optycznej. Pozwala to na ogniskowanie na siatkówce przedmiotów znajdujących się w różnych odległościach od oka. Zdolność tę nazywamy akomodacją. Ostre widzenie uzyskiwane jest wtedy, gdy ognisko obrazowe pokrywa się z siatkówką. W przypadku, gdy oko nie jest w stanie zogniskować światła dokładnie na siatkówce mówimy o wadach wzroku. Moc optyczna oka nieakomodującego wynosi około +60 dioptrii, przy czym około 2/3 tej mocy przypada na rogówkę. • Na poniższym rysunku widzimy charakterystyczne parametry oka jako układu optycznego. Nad osią symetrii oka znajdują się parametry dotyczące oka nieakomodującego (oznaczone indeksem o), natomiast pod osią - akomodującego (oznaczenie indeksem a). Powierzchnie soczewki zaznaczone są liniami przerywanymi. Parametry charakterystyczne tzw. oka teoretycznego wg Gullstranda przedstawia tabela. Są to parametry dobrane doświadczalnie na podstawie badań na większej liczbie osób i uśrednione.  Do soczewki ocznej przylega tęczówka spełniająca rolę przysłony aperturowej kurczącej się pod wpływem bodźców świetlnych co powoduje zmianę średnicy źrenicy wejściowej oka. Tęczówka ma zdolność do zmiany apertury wejściowej oka w zakresie od 8 mm w ciemności do 2 mm przy intensywnym oświetleniu. Układ optyczny z pewnym przybliżeniem uważać można za centryczny. Środki krzywizn rogówki i soczewki leżą na prostej zwanej osią optyczną oka. Występuje jednak rozbieżność osi optycznej i osi widzenia, która jest wynikiem przesunięcia dołka środkowego poza oś optyczną oka. W efekcie występuje obrót osi widzenia względem osi optycznej  średnio o około 5 stopni. Siatkówka jako odbiornik promieniowania elektromagnetycznego zbudowane jest z dwóch rodzajów komórek światłoczułych: czopków i pręcików połączonych za pomocą nerwów z mózgiem. Czopki o względnie niskiej czułości przeznaczone są do obserwacji przy świetle dziennym. Ich maksymalne zagęszczenie występuje w dołku środkowym. Jeśli zatem obraz obserwowanego przedmiotu znajdzie się dokładnie w tym obszarze uzyskujemy wtedy najlepsza zdolność rozdzielczą. Wraz ze spadkiem natężenia światła wpadającego do oka rośnie średnica źrenicy. W momencie, gdy czułość czopków jest niewystarczająca do prowadzenia obserwacji, mimo dużych wymiarów źrenicy, funkcję receptorów przejmują pręciki. Pręciki znajdują się poza dołkiem środkowym, a największe ich zagęszczenie znajduje się w odległości kątowej 15 stopni od jego środka (dlatego widzenie nocne nazywamy widzeniem peryferyjnym). Przy dużym natężeniu światła pręciki chronione są przed nadmiarem światła przy użyciu specjalnego barwnika. Jego działanie możemy zaobserwować przechodząc z ciemnego pomieszczenia do jasnego lub odwrotnie (efekt olśnienia). Proces przystosowania wzroku do warunków oświetlenia nazywamy adaptacją. W miejscu gdzie połączenia nerwowe elementów światłoczułych z mózgiem tworzą wspólny nerw wzrokowy powstaje plamka ślepa pozbawiona zupełnie czopków i pręcików. Jeśli obraz przedmiotu obserwowanego znajdzie się w tym miejscu wrażenie wzrokowe nie zostanie odebrane i obserwator nie zauważy tego przedmiotu.

6. Różne kolory świata ... • Oko odbiera tylko część promieniowania nań padającego. Związane jest to z własnościami fizyko-chemicznymi rogówki, czopków i pręcików. Odbieramy zatem tylko światło, które mieści się w zakresie tzw. okna optycznego. Okno optyczne to przedział długości fali elektromagnetycznej (światła) od ok. 400nm (co odpowiada światłu o barwie fioletowej) do ok. 700nm (co odpowiada światłu o barwie czerwonej). Powyżej długości 700nm znajduje się niewidoczna dla człowieka podczerwień, a poniżej 400nm, również niewidoczny, ultrafiolet. Do fal elektromagnetycznych zaliczamy także niewidoczne dla człowieka promienie gamma, promienie X i inne - całość przedstawia poniższy rysunek. Promieniowanie o długości fali spoza okna optycznego nie jest przepuszczane przez rogówkę oka. Promieniowanie, które wniknie do oka w różnym stopniu wywołuje reakcje elektrochemiczne w czopkach i pręcikach stając się źródłem bodźców. Ze względu na różną budowę czopków i pręcików występują różne właściwości widzenia ciemnego (przy małym oświetleniu, np. w nocy) i jasnego (przy dużym oświetleniu, np. w dzień) . Przyjmuje się maksimum czułości czopków na 550 nm, a pręcików na 510 nm. Poniższy rysunek przedstawia wykres krzywej czułości widmowej oka ludzkiego dla widzenia jasnego (przy świetle dziennym - tzw. widzenie fotopowe) i ciemnego (nocą - tzw. widzenie skotopowe). Łatwo zauważyć najwyższą czułość oka w punktach 550nm i 510nm, malejącą wraz z oddalaniem się od tych maksimów, aż do osiągnięcia wartości zero na krańcach okna optycznego - jest to jednoznaczne ze ślepotą oka na światło o danej długości fali.

7. OKO SCHEMATYCZNE WG GULLSTRANDA parametr akomodujące nie-akomodujące współczynniki załamania rogówka 1,376 1,376 ciecz wodnista 1,336 1,336 soczewka 1,386 1,386 ciałko szkliste 1,336 1,336 promienie krzywizny [mm] rogówka (pow. zewnętrzna) 7,7 7,7 rogówka (pow. wewnetrzna) 6,8 6,8 soczewka (pow. zewnętrzna) 10 5,33 soczewka (pow. wewnętrzna) -6 -5,33 ogniskowa oka [mm] obiekt -17,055 -14,169 obraz 22,785 18,930 moc optyczna [dpt] rogówka 43,053 43,053 soczewka 19,11 33,06 całe oko 58,636 70,57 Oko schematyczne wg.Gullstranda

8. Wady oka • Wady oka • AstygmatyzPrawidłowe oko człowieka zbudowane jest w ten sposób, że na siatkówce otrzymywany jest ostry obraz obserwowanego przedmiotu. Jest to możliwe dzięki takiej budowie oka, która zapewnia skupianie wszy... • DaltonizmOko ludzkie przystosowane jest do widzenia barw światła o długości fali w zakresie od około 400 nm (barwa fioletowa) do około 700 nm (barwa czerwona). Jedną z wad wzroku jest daltonizm polegają... • NadwzrocznośćNadwzroczność (hyperopia) jest drugą obok krótkowzroczności najczęściej spotykaną wadą refrakcyjną oka ludzkiego. Jest wynikiem zbyt małych rozmiarów przednio - tylnych oka lub niewystarczającą sił... • KrótkowzrocznośćKrótkowzroczność (myopia) jest jedną z najczęściej spotykanych wad refrakcyjnych oka ludzkiego. Jest wynikiem zbyt dużych rozmiarów przednio - tylnych oka lub zbyt dużą siłą łamiącą układu optyczne... • Obraz przedmiotu na siatkówce jest odwrócony "do góry nogami", co wynika z fizycznej budowy oka (soczewka odwraca obraz). W pierwszych dniach życia mózg człowieka uczy się widzieć prawidłowy obraz obracając go by w późniejszym życiu robić to automatycznie. Oznacza to, że niemowlę widzi świat "postawiony na głowie" i dopiero po pewnym czasie zaczyna widzieć normalnie.

9. Choroby oka • ChorobyoczodołuChoroby oczodołu wywołane są zaburzeniami krążenia ogólnego lub miejscowego w obrębie oczodołu, procesami zapalnymi ostrymi lub przewlekłymi, procesami rozrostowymi (nowotwory), lub zaburzeniami we... • ChorobypowiekAby móc mówić o chorobach powiek należy najpierw przedstawić w kilku słowach, czym właściwie są powieki...Są to tzw. ruchome  części miękkie twarzy pokrywające od przodu gałkę oczną. St... • Zapalenie spojówekNajczęstszą chorobą spojówek są jej stany zapalne. Rozwijają się one wskutek działania drobnoustrojów chorobotwórczych, takich jak gronkowce, paciorkowce, pneumokoki, wirusy, lub różnorodnych czynn... • Chorobynarządu łzowegoObjawy towarzyszące chorobom narządu łzowego przejawiają się zwykle w jego nieprawidłowym działaniu, a mianowicie w nadmiernym łzawieniu lub upośledzeniu wydzielania łez. ... • ChorobyrogówkiRogówka jest to przezroczysta, beznaczyniowa tkanka o elipsoidalnym kształcie. Należy do najbardziej wrażliwych tkanek, gdyż jest bogato unerwiona czuciowo. Z tego powodu jej choroby czy kontakt z... • Choroby soczewkiSOCZEWKA MAŁA Wada ta występuje w obu oczach i objawia się wnikaniem brzegu soczewki w obręb źrenicy oka. Niekiedy soczewka może być podwichnięta lub zmętniała. ... • JaskraW prawidłowym oku odbywa się stale krążenie płynu śródocznego, który ożywia przejrzyste tkanki oka i utrzymuje prawidłowe ciśnienie śródoczne. Terminem jaskra określa się wiele jednostek chorobowyc... • ChorobazezowaMianem choroba zezowa określa się nieprawidłowe ustawienie gałek ocznych oraz współistniejące zaburzenia widzenia. ...

10. Struktury osłaniające oko • Umieszczone w oczodole oko od przodu chronione jest przez parę powiek. Powieka górna (palpebra superior)[1] i powieka dolna (palpebra inferior)[2] łączą się w przyśrodkowym i bocznym kącie oka (angulus oculi medialis[3] et lateralis[4]) za pomocą spoidła powiek przyśrodkowego i bocznego (commissura palpebrarum medialis[5] et lateralis[6]). Na brzegach obu powiek widoczne są dwie krawędzie: krawędź przednia (limbus anterior palpebrae)[7] i krawędź tylna (limbus palpebrae posterior)[8]. Powieki zamykają szparę powiek (rima palpebrarum)[9].Do tylnej krawędzi powiek przyczepia się delikatna błona śluzowa - spojówka (tunica coniunctiva)[10]. Nieraz po długim siedzeniu nad anatomią widoczne są jej naczynia krwionośne. Jako spojówka powiek (tunica coniunctiva palpebrarum) pokrywa tylną powierzchnię powiek, następnie w górnym i dolnym sklepieniu spojówki (fornix coniunctivae superior et inferior) przechodzi na powierzchnię gałki ocznej (tunica coniunctiva bulbi) kończąc się na pierścieniu spojówki (anulus coniunctivae) rogówki. W ten sposób powstaje worek spojówkowy (saccus coniunctivalis). W przyśrodkowym kącie oka wyraźnie widoczne jest mięsko łzowe (caruncula lacrimalis)[11]. Bocznie od niego obserwuje się fałd półksiężycowaty (plica semilunaris)[12] spojówki. • Oko chronione jest też specjalnymi włosami. Na wysokości łuku brwiowego (arcus superciliaris) kości czołowej widać brwi (supercilia)[13]. Na brzegach powiek znajdują się rzęsy (cilia)[14].

11. Gałka oczna • Bezpośredniemu badaniu dostępna jest jedynie przednia część gałki ocznej. Przez spojówkę widoczna jest biało zabarwiona twardówka (sclera)[1]. W części środkowej twardówka przechodzi w przezroczystą rogówkę (cornea)[2] w rąbku rogówki (limbus corneae)[3]. Ponieważ rogówka uwypukla się ponad krzywiznę twardówki, na ich granicy powstaje płytka bruzda twardówki (sulcus sclerae). Patrząc z boku widać też szczyt rogówki (vertex corneae).Przez rogówkę widać tęczówkę (iris)[4] otaczającą źrenicę (pupilla)[5]. Tęczówka jest przednią częścią błony naczyniowej gałki ocznej. Charakterystyczny osobniczo rysunek tęczówki wywołany jest przez beleczki (trabeculae)[6] związane z przebiegem naczyń tęczówki oraz zatoki (cryptae)[7]. Wokół źrenicy widać pierścień mniejszy tęczówki (anulus iridis minor)[8] z brzegiem źrenicznym tęczówki (margo pupillaris)[9]. Zewnętrznie widoczny jest szerszy pierścień większy tęczówki (anulus iridis maior)[10] odgraniczony brzegiem rzęskowym, który ukryty jest za rąbkiem rogówki. • Za pomocą oftalmoskopu obejrzeć można również 'dno oka': wewnętrzną powierzchnię siatkówki i jej naczynia.

12. Narząd łzowy • Mianem narządu łzowego (apparatus lacrimalis) określa się gruczoł łzowy (glandula lacrimalis) leżący w górno-bocznej części oczodołu i leżące przyśrodkowo przewody odprowadzające łzy do przewodu nosowego dolnego. U żywego człowieka obserwujemy łzy (lacrimae) - wydzielinę gruczołu łzowego - ciągle nawilżające spojówkę i zmywające z niej zanieczyszczenia. Łzy zbierają się na granicy gałki ocznej i brzegu powiek w korytku łzowym (rivus lacrimalis)[1] oraz w przyśrodkowym kącie oka tworząc jeziorko łzowe (lacus lacrimalis)[2]. W pobliżu przyśrodkowego kąta oka na brzegach obu powiek widoczne jest niewielkie wzniesienie - brodawka łzowa (papilla lacrimalis) i na jej szczycie otworek - punkt łzowy (punctum lacrimale). Punkt łzowy prowadzi do kanalików łzowych, którymi łzy dostają się do woreczka łzowego i dalej do przewodu nosowo-łzowego.

13. Fale elektromagnetyczne rejestrowane przez oko • Oko zawiera dużą ilość biologicznych odbiorników do odbioru fal elektromagnetycznych z możliwością odbioru fal zawartych na niewielkim odcinku na osi długości fal od około 400 do 700 nanometra - mniej więcej, ponieważ jest to związane jeszcze z cechami charakterystycznymi danego człowieka. Pośród tych receptorów wyróżniają się trzy rodzaje receptorów R, G oraz B.Zbiorem surowca będziemy nazywali wszystkie fale elektromagnetyczne widzialne plus wszystkie podzbiory takich fal w rozumieniu wiązek fal i jeszcze o różnym nasileniu. • Przez zbiór wrażeń będziemy rozumieli zbiór wszystkich możliwych wyników przekształcenia elementów zbioru surowca przez punkty odbiorcze w oku na sygnały odpowiednie dla nerwów oka.

14. Nakładanie się pasm odbiorczych receptorów • Pojęcie barwy czarnej dla oka ludzkiego to inaczej brak odbioru promieniowania elektromagnetycznego. Wrażenie barwy białej lub ogólnie jakiegoś poziomu bieli na pewno jest wtedy, gdy do oka docierają fale elektromagnetyczne o wszystkich możliwych częstotliwościach z odcinka fal odbieranych przez oko i oczywiście w odpowiedniej proporcji. Oko otrzymuje pełen zbiór surowca. Pojęcie bieli jest pojęciem subiektywnym. W pewnym momencie oko może zostać przesterowane (oślepione), tak więc ustalenie gdzie się kończy lub zaczyna poziom bieli jest sprawą umowną. W obrębie jednego odbiorczego punktu oka dają się wyodrębnić co najmniej trzy elementarne receptory charakteryzujące się wyraźnymi ekstremami ze względu na dostrojenie do konkretnych częstotliwości fal i podobnie jak obwody rezonansowe mają zanikającą czułość otoczeniową na poboczach swojego rezonansu. • W wyniku doświadczeń ustalono, że te ekstrema rezonansowe są w miejscach identyfikowanych przez człowieka jako kolory o symbolach: (B) niebieski, (G) zielony i (R) czerwony. A w wyniku badań anatomicznych ustalono, że właściwie są tylko trzy rodzaje takich receptorów reagujących właśnie na takie trzy barwy.

15. Ogólny schemat działania oka • Dostarczane do oka obrazy trwające bardzo krótko mogą być formalnie niezauważalne przez człowieka. Taki obraz to bardzo nie ostre wrażenia innego obrazu na tle obrazu poprzedniego. Wielokrotne powtórzenia takich samych obrazów człowiek potrafi wychwycić. Dozna odczucia, że tak jakby widział jakiś obraz, ale formalnie obrazu nie rejestrował. I nie potrafi powiedzieć skąd zna ten obraz. Pojedynczy, krótko trwający obraz wytwarza wrażenia w elementarnych receptorach. Gdy ten stan zbiega się z cyklem odczytu przez mózg to rejestracja jest bardziej efektywna ale jeszcze niepostrzegalna formalnie (świadomie). Wielokrotne powtórzenia takich krótko trwających obrazów oraz zastosowanie dodatkowo na przykład właściwości kontrastu symultanicznego powodują szybsze wyostrzanie się obrazu i zwiększają szanse na rejestrację przez mózg. • Cały odcinek światła widzialnego jest zawarty w odcinku częstotliwości promieniowania dobrze przepuszczanego przez atmosferę ziemi. W ten sposób żyjące organizmy na ziemi mają oświetlenie, które pochodzi od słońca. Wszelkie przedmioty, wszelkie obrazy narysowane, namalowane lub wydrukowane są widziane przez człowieka za pośrednictwem światła odbitego. Część światła oświetlającego obiekt, nie jest odbijana od niego (może być pochłonięta, lub przepuszczona przez obiekt), a tylko ta część odbita, wracająca do oka wywołuje doznania widzenia. Tak człowiek widzi większość swojego otoczenia. Gdy światło oświetlające odbiega znacznie od bieli, wtedy barwy postrzegane za pośrednictwem oka będą oceniane jako ciemniejsze, szare a nawet inne. Obok postrzegania za pośrednictwem światła odbitego, oko oczywiście też może równie dobrze wytwarzać wrażenia dla światła emitowanego bezpośrednio z jakiegoś źródła.

16. Pole widzenia • W szczegółowym badaniu pola widzenia uzyskuje się obraz obszaru widzianego przez badaną gałkę oczną przy ustalonym punkcie patrzenia.W badaniu orientacyjnym badający porównuje swoje pole widzenia (z założenia prawidłowe) z polem widzenia osoby badanej. Oboje siedząc na przeciwko siebie wpatrują się jednym okiem w źrenicę osoby z przeciwka. Jednocześnie badający oddala niewielki przedmiot trzymany w ręku prosząc badanego, by powiedział, kiedy straci go z pola widzenia.

17. Plamka ślepa • Wpatrując się jednym okiem w znak x przybliżamy się do rysunku aż w pewnym momencie obserwujemy zniknięcie jednego z kwadratów.Włókna nerwu wzrokowego zbiegają się w tarczy nerwu wzrokowego (discus nervi optici) . Z tego miejsca wychodzą też naczynia krwionośne siatkówki. Miejsce to pozbawione jest fotoreceptorów i dlatego przy badaniu pola widzenia obserwuje się obecność plamki ślepej (Mariotte'a). Tarcza nerwu wzrokowego leży przyśrodkowo od plamki żółtej, więc plamka ślepa leży bocznie od punktu fiksacji wzroku (odwrócenie obrazu!). Obliczenie kątowej odległości pomiędzy nimi na podstawie prostego badania nie będzie problemem dla entuzjastów trygonometrii. • Normalnie nie jesteśmy świadomi istnienia plamki ślepej dzięki kilku mechanizmom:- przy patrzeniu dwoma oczami plamki ślepe obu oczu nie pokrywają się w polu widzenia- gałki oczne wykonują ciągle bardzo drobne ruchy tak, że plamka ślepa 'patrzy' ciągle w inne miejsce- dzięki korowym procesom analizy obrazu brakujące elementy są uzupełniane na podstawie wzorów z bezpośredniego sąsiedztwa plamki.

18. Widzenie nie jest takie proste, jak każdy widzi... • Siatka HermannaChociaż obraz jest czarno-biały, w węzłach siatki widać szare plamy, które rozchodzą się również środkiem białych linii siatki. • Złudzenie wywołane jest zjawiskiem hamowania obocznego w siatkówce. Komórki odbierające impulsy ze skrzyżowań są hamowane przez równocześnie pobudzone komórki z czterech stron. Komórki odbierające impulsy z 'międzywęźli' hamowane są przez pobudzone komórki tylko z dwóch stron.

19. Widzenie nie jest takie proste, jak każdy widzi...2 • Sześcian NeckeraPłaski rysunek sugeruje szkielet sześcianu. Problem sprawia perspektywa. Nie wiadomo, która ściana jest bliższa, a która dalsza. Przy dłuższym wpatrywaniu się w 'sześcian' obserwuje się 'przeskakiwanie' ścian: raz oglądamy bryłę od lewej i z góry, a raz od prawej i z dołu. • Podobnie jak w następnym przypadku, za złudzenie to odpowiada niejednoznaczna interpretacja obrazu zachodząca w ośrodkach korowych.

20. Widzenie nie jest takie proste, jak każdy widzi...3 • Pucharek czy twarze?Jedni najpierw zauważają twarze, inni są skłonni widzieć tylko pucharek, aż nie odkryją profili. Niekiedy trudno jest się przekonać o istnieniu innej interpretacji bardziej złożonych obrazów iluzorycznych (por. chociażby grafiki Eschera).