1 / 77

Phylum Mollusca mekušci

Phylum Mollusca mekušci. Phylum Mollusca. Oko 100.000 - 13 0 . 000 recentnih vrsta (+ 35.000 do 45.000 fosilnih). Većina su vodene; morske ili slatkovodne i terestrične životinje. Karakteristike Mollusca. 1) Bilateralna simetrija

lilika
Download Presentation

Phylum Mollusca mekušci

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. Phylum Mollusca mekušci

  2. Phylum Mollusca • Oko 100.000 - 130.000 recentnih vrsta (+35.000 do 45.000 fosilnih). • Većina su vodene; morske ili slatkovodne i terestrične životinje.

  3. KarakteristikeMollusca • 1) Bilateralna simetrija • 2) Telo ima više od dva ćelijska sloja, tkiva i organe (Triploblastica) • 3) Telesna duplja – Celom redukovan na oblast oko srca, mada je telo bez šupljina. • 4) Telo sadrži pravo crevo sa ustima i anusom • 5) Telo monomerno sa visoko varijabilnim formama, mnoge poseduju dorzalne ili bočne ljušture građene od proteina i kacijumskih materija

  4. KarakteristikeMollusca 6) Nervni sistem sa okolojednjačkim prstenom, ganglijama i parnim nervnim trakama. 7) Otvoreni cirkulatorni sistem sa srcem. 8) Organi za razmenu gasova su tzv. Ktenidijalne škrge, kod kopnenih “pluća” 9) Parni bubrezi. 10) Razmnožavanje polno, gonohoristi, hermafroditi.Larve: trochophora, veliger, glohidija 11) Razviće determinisano.

  5. Phylum Mollusca 12) Hrane se različitom vrstom hrane, struganjem sa podloge, filtracijom, predatori... 13) Žive u skoro svim životnim sredinama. 14) Evolutivna veza sa drugim protostomijama je još uvek nejasna.

  6. Razviće Mollusca Celomske protostomia: 1. Determinisano razviće. 2. Spiralno ili superficijelno brazdanje 3. Usni otvor nastaje od blastoporusa. Podsetimo se – Celomske deuterostomia: 1. Nedeterminisano razviće 2. Totalno brazdanje. 3. Usni otvor nastaje na suprotnoj strani od blastoporusa.

  7. Poreklo Mollusca • Spiralno razviće ukazuje na zajedničko poreklo sa Platyhelminthes, Nemertina, Sipunculida i Annelida • Sa Annelida ih povezuju: 1. larva trohofora • 2. metanefridije • Problem – metamerija! Ne postoji kod mekušaca!!!

  8. Filogenija Mollusca

  9. Mollusca - telesna organizacija • Glaveni region (sa radulom) • Trup: • plašt • visceralnamasa • stopalo

  10. Mollusca - hipotetički model

  11. Mollusca – građa ljušture Periostracum Prizmatični sloj Spoljašnji (sekretorni) Lobus plašta Sedefasti sloj Ekstrapalijalna šupljina Srednji (senzorni) Lobus plašta Epitel plašta Palialni mišić Unutrašnji (mišićni) lobus plašta

  12. Mollusca - Stopalo • Kožno - mišićni organ prvenstveno za kretanje (puzanje, plivanje, zarivanje...) • Redukovan kod sesilnih formi • Kod Cephalopoda transformisan u tentakule i levak • Razvoj stopala uticao je na redukciju celoma

  13. Mollusca – prednji deo usne duplje jednjak radulina kesa odontofor (jezik) retractor radulae radula retractor odontofora pljuvačna žlezda protractor radulae protractor odontofora usta

  14. Mollusca – radula sa zubićima

  15. Mollusca-respiratorni sistem • Škrge (ktenidije), u plaštanoj duplji • Mogu biti Bipektine ili Monopektine -samo jedna zbog torzije tela (gubi se desna škrga) • Cephalopoda -najviši stepen razvoja škrga • Najčešće parne škrge (osim Tetrabranchia 2 para ili Monoplacophora sa 5 pari, odnosno Polyplacophora i do 80 pari • Uloga u respiraciji, primanju hemijskihdraži i u filtriranju hrane

  16. Mollusca - krvni sistem • Otvorenog tipa, sa srcem u celomskoj duplji (pericardium) • jedna komora i dve pretkomore. • U krvi su amebocitne ćelije čija je funkcija transportna

  17. Mollusca-ekskretorni sistem • Metanefridije (parne kod većine). • Nefrostomi su trepljasti i u vezi sa perikardijumom tj, celomom • Kanali metanefridija su žlezdanog porekla i kompaktni tako da se često one zovu i bubrezi. • Kod nekih školjki (Lamellibranchia) postoje Keberovi organi –perikardijalne žlezde.

  18. Mollusca – nervni sistem • Difuzno -vrpčast ili ganglioneran • Cerebralne (inervišu glaveni region) • Pedalne (stopalo i delove stopala) • Pleuralne (plašt) • Parijetalne (deo plašta, škrge, prednje crevo i gonade • Visceralne (srednje i zadnje crevo) • Ganglije su povezane međusobno konektivima • Razvoj nervog sistema od vrpčastog do centralizovanog se može pratiti kod Mollusca.

  19. Mollusca – čulni sistem • Grupe sa slabo razvijenim nervnim sitemom imaju slabije razvijena čula. • Osfradije – za hemijske draži, u osnovama ktenidija. • Olfaktorne jamice – čulo mirisa kod Glavonožaca. • Estete – taktilna čula, na pipcima. • Statocisti – čula ravnoteže, nalaze se na stopalu. • Oči – od prostih do složenih. • Fotofori – organi koji proizvode svetlost (luminiscencija).

  20. Bioluminiscencija kod Mollusca Hromatofore kod glavonožaca

  21. Mollusca – polni sistem • Većina su Gonohoristi (dvopolni). • Neki puževi i Aplacophora su hermafroditi, najsloženiji način kod puževa “plućaša” Pulmonata. • Gonade – parne ili neparne. • Oplođenje – spoljašnje ili unutrašnje. • Brazdanje po spiralnom tipu • Larva trohofora. • Larva veliger razvija se iz trohofore. • Larva glohidija kod školjaka (fam. Unionidae i Margaritiferidae).

  22. Larva Veliger Plašt i ljuštura anus anus anteriorna plaštana duplja posteriorna plaštana duplja glava Velum stopalo usta Larva Trochophora

  23. Mollusca – klasifikacija Na osnovu morfološke građe, tipa ljušture i načina života dele se na 7 klasa

  24. Classis Aplacophora • Oko 300 vrstacrvolikih marinskih mekušaca bez ljušture; veličina oko 5mm. • Dubinske forme: 200-3000m, a neke do 7000m. • Većina vrsta se zariva u dno, manji broj puzećih vrsta. • Hrane se dupljarima.

  25. Classis Aplacophora • Plašt pokriven pojedinačnim skeletnim elementima. • Ventralni plaštani žleb homolog stopalu ostalih mekušaca. • Radula često nerazvijena. • Većinom hermafroditi – razviće direktno ili preko trohofora larve.

  26. Classis Aplacophora Caudofoveata sp.

  27. Classis Aplacophora Solenogastres sp.

  28. Classis Polyplacophora • Oko 800 vrsta hitona; isključivo marinski, ovalni, dorzoventralno spljošteni sa 8 preklapajućih kapaka. • Veličina 3-12cm. • Većina pričvršćena za stene u priobalju gde stružu alge sa podloge izduženom radulom.

  29. Classis Polyplacophora • Ljuštura dvoslojna, prožeta vertikalnim citoplazmatskim kanalima – estete. • Glava u manjoj meri redukovana. • Plašt vidljiv spolja, a kod nekih obrasta ljušturu. • Stopalo – mišićni lokomotorni organ kojim se pričvršćuju za podlogu. • Odvojenih polova – larva trohofora.

  30. Classis Polyplacophora

  31. Classis Polyplacophora

  32. Classis Polyplacophora

  33. Classis Monoplacophora • Samo 14 vrsta otkrivenih sredinom 20. veka. • Žive u morskim dubinama od 2-7000m; veličina 3mm-3cm. • Jednodelna simetrična ljuštura – vrh usmeren napred. • Fosili poznati iz Kambrijuma; opstanak omogućen životom u dubinskim staništima.

  34. Classis Monoplacophora • 3-8 pari pedalnih retraktora; 5 ili 6 pari škrga, 6 pari metanefridija u plaštanom žlebu. • Čula slabo razvijena. • Ishrana protozoama, sunđerima. • Odvojenih polova. • Razviće slabo poznato. • Neopilina galatheae

  35. Classis Monoplacophora Neopilina galathea

  36. Classis Gastropoda - puževi • 80 000 recentnih i oko 15 000 fosilnih vrsta puževa • Veliki diverzitet staništa: marinski (pelaški, planktonski, bentosni, intersticijelni), slatkovodni i terestrični(5000 slatkovodnih, 30 000 terestričnih, ostale morske) • Jedini uspešni terestrični mekušci • Naseljavaju plićake i velike dubine (8.000 m) • Torzija i spiralno uvijanje – većina asimetrična • Morski i kopneni golaći (ljuštura je redukovana) • Oko 400 vrsta poznato za faunu Srbije i Crne Gore

  37. Classis Gastropoda - morfologija

  38. Classis Gastropoda - značaj • U lancima ishrane kao herbivori, karnivori i omnivori • Prelazni domaćini za mnoge vrste patogenih metilja • Poljoprivredne štetočine • Vinogradarski puž (Helix pomatia) jestiv; farme • Komercijalna vrednost ljušturi • Neke vrste se gaje u tropskim akvarijumima (Pomacea canaliculata).

  39. Classis Gastropoda • Unutar ljušture visceralna masa, spolja glava i stopalo. • Ljuštura je kod većine spiralno uvijena oko kolumele (columella) . • Neki puževi imaju simetričnu (bilateralnu) ljušturu, većina asimetrične – dekstralne i sinistralne ili su redukovane. • Apexnajstariji zavoj ljušture; poslednji zavoj najveći – (apertura) grotlo. • Spolja organski sloj (periostrakum), unutra 3-6 mineralnih slojeva; boja, oblik, ornamentacija

  40. Classis Gastropoda (različiti tipovi ljuštura)

  41. Anatomija Gastropoda gonoduct škrge Plaštana duplja

  42. Gastropoda - anatomija

  43. Classis Gastropoda - stopalo • Stopalo – spljošteno, snabdeveno sluznim žlezdama ili cilijatno • Sluz za olakšano kretanje na kopnu, obeležavanje teritorije i pronalaženje skrovišta • Kontrakcijama mišića stopala kreću se krupnije forme i one sa čvrstih podloga • Kod morskih golaća za plivanje • Zarivajuće forme – zašiljeno stopalo • Sesilni puževi – redukovano stopalo

  44. Ishrana Gastropoda • Tipovi ishrane veoma raznovrsni • radula 16 – 1000 zubića • Mikofagne, karnivore, herbivorne • Mikrofagne – čvrste podloge (Archaeogastropoda) Zubići na raduli

  45. Ishrana Gastropoda • Herbivore – alge, vodeno bilje, kopnena vegetacija... (Prosobranchia, neke Opistobranchia i većina Pulmonata) • Česte simbioze sa bakterijama i jednoćelijskim algama • Ekstremno, neke vrste ugrađuju plastide u svoje telo i hrane se autotrofno

  46. Ishrana Gastropoda • Karnivorni puževi – neke Prosobranchia i Opistobranchia i većina Pulmonata hrane se glistama, puževima, bodljokošcima. • Proboscis; nazubljena radula; opijati pljuvačnih žlezda, žlezde za razgradnju ljuštura (Murex spp.) • Conidae imobilišu plen radularnim zubićima – otrovne žlezde.

  47. Ishrana Gastropoda • Čistači – uginule biljke i životinje • Filtriranje – sesilni puževi, njihove tentakule (pipci) su u nivou stopala • Parazitizam – ektoparaziti; hitinski zubići kojima se drže za domaćina i pumpno ždrelo za isisavanje telesnih tečnosti: Pyramidellidaena školjki Tridacna sp. • i endoparaziti; imaju crvoliko telo, parazitiraju bodljokošce

  48. Classis Gastropoda • Ekskrecija; metanefridije; kopnene forme – mokraćna kiselina; Helix preživljava gubitak vode i do 50%, Limax do 80%. • Respiracija: vodeni dve škrge (ktenidije) kod reda Archaeogastropoda, ili samo leva škrga kod Mesogastropoda i Neogastropoda. • Kopneni; Pulmonata – pluća • Hemocijanin respiratorni pigment (Planorbidaehemoglobin) • Slatkovodni puževi žive 1-2 godine, pulmonatni 5-6

  49. Classis Gastropoda • Nervni sistem; ganglioneran, 6 pari ganglija • Zbog torzije dolazi do premeštanja ganglija • Prosobranchia su odvojenih polova, bez kopulacije • Pulmonata i Opisthobranchia hermafroditi – kopulacija i unutrašnje oplođenje • Trohofora (a) i veliger larva (b) a b

More Related