340 likes | 605 Views
DEMENTIE & BENADERWIJZEN HET BOS EN DE BOMEN Ronald Geelen, THEBE te Breda. Ronald Geelen ZC Oranjehaeve Breda. DEMENTIE =. Verlies mentale vermogens Meestal blijvend Vaak progressief Door uiteenlopende hersenproblemen Steeds anders / persoonlijk. STEL JE VOOR…
E N D
DEMENTIE & BENADERWIJZEN HET BOS EN DE BOMENRonald Geelen, THEBE te Breda Ronald Geelen ZC Oranjehaeve Breda
DEMENTIE = • Verlies mentale vermogens • Meestal blijvend • Vaak progressief • Door uiteenlopende hersenproblemen • Steeds anders / persoonlijk
STEL JE VOOR… • Ik ben hier….maar waar eigenlijk? Waarom? Hoe lang? Wanneer weg? • Die persoon kent mij, maar waarvan? Hoe kan het dat zij van alles van me weet, en ik niks van haar? • Mist….De weg kwijt in de vreemde stad…. • Onwerkelijk….Het lijkt alsof mijn partner steeds de meubels verplaatst, hoe ze dat doet weet ik niet… huiskamer steeds anders, onvertrouwd… • Ongecontroleerde val
BENADERWIJZEN Realiteits-oriëntatie Herinneringsactivering Reminiscentie Validation Snoezelen
HOUDING / TECHNIEKEN Herinneringsactivering / ROT • Omgevingsverrijking / prothese • Algemene / bekende feiten – herhalen • Klassikaal / Individueel (formeel-informeel) • Wie wat waar wanneer • Corrigeren / niet confronteren • Selectief bevestigen / onjuistheden negeren • Persoonlijke / onpersoonlijke geschiedenis
PERSOON & VERLEDEN …Reminiscentie • Ouderlijk huis • Geboorteplaats • Gelukkige periodes • Familie • Onderwijs, werk • Liefhebberijen • Liefdes / verliefdheden • Godsdienst • Verliezen • Huidige omstandigheden • Coping • Voor en afkeuren
VALIDATION: PROFIELSCHETS • Levensloop, lief & leed • Erkend worden • Niet corrigeren, maar bevestigen • Met uiteenlopende gesprekstechnieken
HOUDING / TECHNIEKEN Validation • Centreren • Verkennen: wie wat waar wanneer (het gaat om ervaringen / gevoelens: zonder emotie-vragen) • Oogcontact, lage/lieve stem, aanraken • Geen feiten maar gevoelens, niet corrigeren • Herhalen (intonatie/vragend-bevestigend) • Parafraseren (kernwoord, sleutelwoord) • Vaagheid / meerduidigheid (bv: het, zij, hij, iets) • Spiegelen (imiteren lichaamstaal met gevoel en respect) • Gedrag koppelen aan onvervulde behoefte (nuttig, geliefd gekoesterd) • Nabijheid accepteren / adopteren / huiselijkheid
SNOEZELEN: PROFIELSCHETS • Zien, horen, voelen, proeven, ruiken • Hier & nu ervaring, ontspannen of “uitstaan naar” • Individueel of groepsgewijs • Selectief, met verschillende middelen www.worldwidesnoezelen.com
RESULTATEN ROT: + Handvat voor begeleiding + Specifieke effecten - Mn beginnend verval + bij motivatie REM: zeer wisselende uitvoering en resultaten VAL: Incidenteel positief effect(Finnema, 2000; W. Nooren-Staal et al, Tijdschrift Gerontologie & Geriatrie, 1995) Algemeen teleurstellend effect in stemming & gedrag (Alzheimer Europe)(R. Verkaik, www.kennisarc.nl)(APA) (M. Neal, Cochrane Database Syst Rev (2000) (2): CD001394).
SNOEZELEN • Algemeen: positief effect, in stemming en gedrag (Baker, et al, 1997) (Forumdag 2003 R. Verkaik, Nivel, www.kennisarc.nl) • Effect is positief maar kortdurend (review J. van Weert, Nivel) • … en verschilt sterk tussen personen (S. Baillon, Int J Geriatr.Psychiatry, 2004 nov, 19(11): 1047-52).
OPVALLEND Introductie Nederland: Eerste bij lichte dementie Van cognitief -> welbevinden -> momenteel welbevinden Doelen en instrumenten onvergelijkbaar Bij onderzoek: context niet meegenomen / leefomgeving Interacties niet meegenomen Praktijk lessen?
OMGANG ALGEMEEN • Lichaamstaal kalm & zeker, er-zijn, laat wennen • Eerst zien, dan horen, dan voelen. Eerst aandacht vangen, dan inhoudelijke boodschap. Praat over wat je ziet. • Terughoudend met KTG vragen, niet confronteren met falen, in de week leggen. Geen welles/nietes discussies • Positieve feedback > dan correctie • Concreet, zichtbaar (of makkelijk bereikbaar voor oudere), kort, geen meerkeuze vragen, één ding tegelijk • Geen nieuwe dingen -> regelmaat, sluit aan op bekende, vermijd & camoufleer falen. Pauzes, herhalen, kleine stapjes
LEEFOMGEVING ALTIJD BEKIJKEN….. Omgevingsinvloeden • Licht en verlichting • 1,6 minuut buiten • Kleur: Mijn lijkbleke huid in de spiegel • Ruis, geluid • Enzovoort Geelen, R. De leefomgeving van opgenomen ouderen (2002). In: Handboek Huisvesting Verzorging & Ouderen, IV, 2.9 1-39, pg 73-112. Amsterdam: Elsevier.
INTERACTIEPATRONEN: KIKKER ZIET ALLÉÉN BEWEGING Waar reageren we op? Gratis aandacht telt dubbel • Zomaar (onconditioneel vs: 13 woorden) • Op onafhankelijk gedrag • Op afhankelijk gedrag • Op “storend” gedrag M Baltes et al (1987). Psychology and Aging, 2 (4), 390-403. M Baltes et al (1991). Annual Review of Gerontology and Geriatrics, 11, 311-337. R Geelen et al (2005) Tijdschrift voor Verzorgenden, 38 (7/8), 22-24.
INTERACTIEPATRONEN: NA KIKKER ÓÓK NOG STRESSKONIJN WERKRITME vs INDIVIDUELE AANDACHT BEHOEFTE AAN CONTACT Het kán anders! (Geelen en van Dongen, Eenvoud loont. Hoe een team kan ontsnappen aan de afdelingsroutine (1998). Denkbeeld, Tijdschrift voor Psychogeriatrie, 5 (10), 24-26).
EEN PRAKTISCH VERVOLG Verdieping in- en afstemming op persoon Benaderwijzen: gebruik technieken Wet van effect Consequent, als team Uitgaan van het reele, eerst de waarheid Stapsgewijs invloeden nalopen Omgevingsfactoren meenemen Vergeet het gewone niet……
ANDERS KIJKEN NAAR DE OMGANG“NET ALS THUIS” Ofwel: hoe concreter des te beter
Net als thuis ? …… Samen eten: eenvoud loont Voedingslijst- 2 weken vooraf: vergeten. Begeleidster race-eend als overbelaste huismoeder Ruim de tijd, aan tafel, dienstbaar – adoptie, keuzemogelijkheden • Kan allemaal óók in groter verpleeghuis! Geelen & Kokx, Gezellig en rustig tafelen: personeel en verpleeghuisbewoners eten ’s middags rustig samen (2005). Tijdschrift voor Verzorgenden, 38 (7/8), 22-24.
NET ALS THUIS: DOE ES WAT Geelen R & E Totté (2008). Verpleeghuisbewoners aan het werk. Ervaringen met arbeidsgerelateerde dagbesteding. Denkbeeld, Tijdschrift voor Psychogeriatrie, 5 (20), 6-8.
NET ALS THUIS…. Tieners aan de slag Zomer ontbijt Geelen, R. (2005). Gezellig en rustig tafelen: personeel en verpleeghuisbewoners eten ’s middags rustig samen. Tijdschrift voor Verzorgenden, 38 (7/8), 22-24.
KORTOM: PROBEER & EVALUEER! Ronald Geelen ZC Oranjehaeve Breda