KONJUGE LİNOLEİK ASİT(CLA)

1. KONJUGE LİNOLEİK ASİT(CLA)

2. Özet olarak; • Konjuge linoleik asitler (CLA), başta süt ürünleri olmak üzere besinlerde doğal olarak bulunan konjuge oktadekadionik asit isomerlerinin bir grubudur. • İnsanlarda önemli miktarda sentezlenmediği için esas kaynakları diyetteki geviş getiren hayvanların eti ile süt ve sit ürünleridir. • Yapılan çalışmalarda çoklu doymamış yağ asitlerinin (ÇDYA) bir grubu olan CLA’nın metabolik ve antiobezite aktivitesine dikkat çekilmiştir. • Vücut yağını azaltıcı, immüniteyi arttrıcı ve antikanser, antidiyabetik ve antiaterojenik özellikleri gibi insan sağlığı üzerine faydalı etkileri olduğu bildirilmiştir.

3. Giriş • Konjuge linoleik asit 18 karbon atomuna sahip, iki çift bağ içeren linoleik asidin konjuge olmuş, pozisyonel ve geometrik izomerlerinin bir karışımıdır(c-18:2, cis-9, trans-12) • CLA’da bulunan iki çift bağ, karbon zincirindeki 9 ve 10, 11 ve 12 veya 11 ve 13. pozisyonlarda değişik cis-trans konfigürasyonlarından farklı izomerler halinde sıralanmıştır

4. CLA izomerleri içinde biyolojik aktivite yönünden önemli bulunan cis-9, trans-11 oktadekadionikasittir • Laboratuvar hayvanlarında saf linoleik asitten ya da ayçiçeği, aspur ve mısırözü yağlarından basit koşullarda ısı uygulamasıyla elde edilmektedir • CLA mandıra ve sığır işkembelerinde endojen olarak bulunan ‘Butyrivibro fibrosolvens’ bakterisinin linoleik asit isomeraz enzim aktivasyonu ile linoleik asidin biohidrojenasyonu aşamasında oluşmaktadır

5. CLA miktarı;mera ve otlaklarda beslenenlerde yüksek, çimle beslenenlerde düşüktür • Gereksinmenin %60’ı süt ürünlerinden, %37’si et ürünlerinden çoğunlukla cis-9, trans-11 CLA izomeri olarak sağlanmaktadır • Ticari preparatları ise linoleik asidin isomerizasyonu ile ve cis-9, trans-11 ve trans-10, cis-12 oktadeenoik asitten 1:1 oranında üretilmektedir • Tablo I’de Bazı besinlerin konjuge linoleik asit içerikleri gösterilmiştir.

7. Konjuge linoleik asidin sağlıkta faydalı etkileri ise şu şekilde sınıflandırılabilir: • Anti-Kanser • Hayvanlarda tümor büyüme/metastaz inhibisyonu • Hücrelerde kanser hücre proliferasyonunun inhibisyonu • Hayvanlarda anjiogenezis inhibisyonu • Anti-Aterosklerozis • Hücrelerde molekül adezyon ekspresyonunda azalma • Hayvanlarda sitokin formasyonunun inhibisyonu • Hayvanlarda anjiogenezis inhibisyonu • Hayvanlarda plak formasyonunda azalma

8. Anti-Obezite • Hayvan/insan yağ depolarında azalma • Hayvanlarda diabette azalma • İmmünitenin Modulasyonu • Hayvan/insan inflamatuvar sitokin üretiminin inhibisyonu • Hayvan/insan antikor formasyonunu artırma

9. Yapılan çalışmalarda; • CLA verilmesiyle iskelet kas hücreleri ve adipositlerde yağ asidi oksidasyonunu ve lipoliziste artış olmuştur • CLA’nın 3T3-L1 adipositlerde intrasellüler triaçilgliserol ile gliserol konsantrasyonunda ve heparin salınımlı lipoprotein lipaz aktivitesinde azalmaya neden olduğu tespit edilmiştir • İnsan ve sıçanlarda kas dokusundaki lipit içeriğini ortaya koyan çalışma olmamasına karşın, CLA ile beslenen domuzlarda intramuskuler yağda ve insülin konsantrasyonunda artışa bir eğilim olduğu vurgulanmıştır • CLA ‘nın tavşanlarda HDL kolesterolde anlamlı artışa neden olduğu saptanmıştır

10. CLA egzersiz direnci yatıştırıcıdır. Yapılan bir çapraz çalışmada 5 g/gün CLA alımı için rasgele bireyler seçildi ve toplamda 7 hafta haftalık haftada 3 günlük antrenmandayken egzersiz direncine yatıştırıcı olduğu gözlendi.Sonuç olarak CLA takviyesi süresince, egzersiz dönemi sırasında; standartize ederek ve denetleyerek, yağsız vücut kitle artışı ve vücut yağı azalması ile ilişkilidir • Atletlerde fazla eğitimden ve çok düşük yağlı diyetten, balık yağı ve CLA takviyelerinden dolayı testosteron konsantrasyonunda bir düşüş tecrübelenmiştir ki uzun ve yoğun antrenman süreleri ile uyarılmış serum testosteronu değişikliğini karşılamak için takviye önerilebilir. Ayrıca bu takviyeler fazla antrenmanın yapım ortamını destekleyebilir

11. CLA’nın Enerji Metabolizması Üzerine Olan Etkisi • Gelişmekte olan rat, sıçan ve domuz gibi hayvanlarda CLA’nın 0.5-2 gr/100 gr diyet ile alımının vücudun yağ içeriğini azalttığı belirtilmiştir. CLA’dan zengin diyetin ratlarda yağ hücresi sayısından ziyade boyutunda azalma yaptığı kaydedilmiştir • Yine,CLA’nın in vitro adiposit proliferasyonu ve farklılaşmasını inhibe ettiği gösterilmiştir • Sıçanlarda %0.5 CLA içeren diyetin vücut ağırlığını değiştirmeksizin yağ dokusunda erkekde %57, dişide %60 azalmaya sebep olduğu gösterilmiştir.Bu bulgu %1 CLA içeren diyetin sıçanlarda yağ dokusunda azalmaya sebep olduğu benzer bir çalışma ile de doğrulanmıştır • Sıçan ve hamsterlerde vücut yağını azaltmada 10-trans,12-cis izomerinin 9-cis, 11-trans izomerinden çok daha etkili olduğu bildirilmiştir

12. Tüm vücuttaki etkilerine bakarak CLA’nın lipid metabolizmasındaki anahtar enzimlerin aktivitesini değiştirdiği tahmin edilebilir • CLA verilen deney hayvanlarında adipositlere lipid girişini sağlayan lipoprotein lipaz aktivitesinin azaldığı, değişik dokularda ise palmitoil karnitin açil transferaz aktivitesinin arttığı gösterilmiştir • Böylece, lipolizin hızlandığı, yağ mobilizasyonun arttığı ve CLA’nın etki mekanizmasının da buna dayandığı sonucuna varılmıştır • Bunu enerji kaybındaki artma da destekleyebilir

13. CLA asıl etkisini direk veya peroksizom proliferatör aktive eden reseptörleri (PPARs) gibi hücre içi regülasyon yollarını değiştirerek gösterir • PPARs genlerin ekspresyonunu düzenleyen yağ asidi reseptörleridir • CLA, PPAR-α için bir ligand ve aktivatördür ve bu transkripsiyon faktörünün lipoprotein lipaz, yağ asidi bağlayıcı protein ve açil Koenzim A oksidaz gibi pek çok enzimin gen ekspresyonunu düzenliyor olması CLA’nın lipid ve glukoz metabolizması, enerji dengesi ve termogenezdeki etkilerini açıklayan bir diğer mekanizmadır

14. Konjuge Linoleik Asidin Immün Sisteme Etkisi • Yağ asidi seviyesindeki değişikliklerin hem fizyolojik hem de patolojik durumlarda immün fonksiyonlar üzerinde etkili olduğu bilinmektedir • CLA’nın makrofajlardan TNF-α ve IL-1 gibi inflamatuar sitokinlerin üretimini azalttığı gösterilmiştir • In vivo ve hücre kültürlerinde CLA’nın eikozanoidlerin özellikle de ağrı, ödem ve ateş gibi inflamtuar semptomların oluşmasında önemli rolü olan prostoglandin E2 (PGE 2) sentezini azalttığı belirtilmiştir • Sugano ve ark. CLA ile beslenen ratların IgA, IgG ve IgM konsantrasyonları yükselirken IgE seviyelerinin azaldığını gözlemişlerdir

15. Song ve ark.’nın yaptığı çalışmada da benzer şekilde CLA’nın IgA ve IgM konsantrasyonlarını yükseltirken IgE seviyelerini azalltığı gösterilmiştir • TNF-α inflamatuar cevapta önemli bir role sahiptir ve kaşeksi, aterosklerozis, kanser, obezite ve romatizma gibi birçok kronik immünopatolojide anahtar düzenleyicidir • IL-1 ve TNF-α fosfolipaz A2’yi aktifleştirerek membran fosfolipidlerinden araşidonik asit (AA)’i serbestleştirir ve bu yolla inflamatuar cevapta önemli olan prostoglandin ve lökotrien gibi eikozanoidlerin sentezlenmesine sebep olur

16. CLA’nın İnsülin Rezistansı ve Diabetes Mellitusa Etkisi • Dünyada gittikçe yaygınlaşan ve genç nüfusu da etkilemeye başlayan bozulmuş glukoz toleransı ile DM ve komplikasyonlarının tedavi maliyeti çok yüksektir • CLA’nın hayvanlarda ve bireysel farklılıklar olmakla birlikte insanlarda da insülin seviyesini artırdığı gösterilmiştir • Genç sedenter bireylerde 4 gr/gün CLA karışımının 8 hafta sonunda açlık insülin konsantrasyonunu azalttığı ve insülin duyarlılığını artırdığı gösterilmiştir • Smedman ve Vessby CLA verilen insanların plazma glukoz konsantrasyonunun kontrol grubundan daha yüksek olduğunu belirtmişlerdir

17. CLA’nın tip-2 diyabetik ratlarda serum insülinini, plazma glukozunu ve serbest yağ asidi seviyesini düşürdüğü gözlenmiştir • Aynı araştırmacılar, CLA’nın insülin üzerine olan etkisinin en azından bir kısmının PPARg arcılığıyla olduğunu ve bundan dolayı CLA’nın DM’un önlenmesi ve tedavisinde önemli bir gelişme sağlayacağını kaydetmişlerdir

18. CLA’nın Karsinogenezisdeki Rolü • CLA’nın antikanserojen etkisi ilk defa Pariza ve ark. tarafından ızgara sığır etinin karsinojenik bileşenleri araştırılırken keşfedildi • İn vitro CLA’nın akciğer adenokarsinom ve glioblastom, östrojen reseptörü pozitif MCF-7 ve insan prostat kanser hücrelerinin proliferasyonunu inhibe ettiği belirtilmiştir • Hayvanlarda yapılan çalışmalarda diyetle alınan CLA’nın prostat ve kolon kanserlerinde antikanserojen ve akciğer metastazında antimetastatik etkisi bulunduğu fakat aksine 10-trans,12- cis izomerinin kolon kanserlerini indükleyici etki gösterdiği kaydedilmiştir

19. CLA’nın antikanserojen etkisi eikozanoid üretimini değiştirmeleri yolu ile olabilir. CLA’nın AA üretimini, lökotrien B4 salınımını ve serum PGE2 seviyesini azalttığı hayvanlar üzerinde yapılan çalışmalarda gösterilmiştir 7 • CLA’nın meme kanserinde anjiogenezisi inhibe ettiğinin gösterilmesi yalnızca meme kanseri değil bütün tümörlerde kullanılabileceğini düşüdürmekle beraber bu konunun araştırmalarla açıklığa kavuşturulması gerekmektedir • CLA ile PPAPs arasındaki ilşkinin de antikanser etkisinde rolü olduğu kaydedilmiştir

20. CLA’nın Kan Lipidlerine Etkisi ve Aterosklerozdaki Rolü • CLA içeren diyetin hamsterlerde plazma total kolesterolü, çok düşük dansiteli lipoprotein (VLDL) ve düşük dansiteli lipoprotein (LDL) kolesterolü ve trigliseridi azalttığı ama yüksek dansiteli lipoprotein (HDL) kolesterolü etkilemediği gösterilmiştir • Giudetti ve ark. ise CLA içeren diyetin ratlarda plazma total kolesterolünü ve HDL ve LDL’nin kolesterol içeriğini azalttığını göstermişlerdir • Blankson ve ark. fazla kilolu ve obez insanlarda değişik dozlarda CLA’nın kan lipidlerine etkisini incelemişler ve LDL, HDL ve total kolesterolü bütün dozlarda azalttığını gözlemişlerdir

21. Kritchevsky ve ark. tavşanlarda %0.1-0.2 kolesterol içeren diyetle indüklenen aterosklerozun diyete %0.1 CLA ilave edilmesi ile inhibe olduğunu göstermişlerdir • Bu etkileri doza bağlıdır ve verilen CLA dozu %0.5 gibi daha yüksek bir değere çıkarıldığında inhibe olan aterosklerozun oranı artmıştır • CLA membran fosfolipidlerine dahil olarak membran akışkanlığını ve eikozanoid sentezini etkiler ve böylece intrasellüler olayları değiştirir • Memelide eikozanoid sentezindeki azalma majör faydalı antiaterosklerotik etkidir • Endotelde eikozanoidlerin sentezi CLA karışımı ve 9-cis, 11-trans izomeri ile inhibe olurken, 10-trans, 12-cis izomeri eikozanoidlerin oluşumunu artırır

22. Sonuç olarak; • CLA’nın vücut yağını azaltmaktan ziyade vücutta yağ birikimini, oluşmuş aterosklerozu ve DM’da insülin direnci ile glukoz konsantrasyonunu azaltma, immüniteyi arttırma ve özellikle meme kanserinde olduğu gibi antikanserojen etkileri insan sağlığı için çok önemlidir • Bu etkileri, yukarıda bahsedilen araştırmaların sonuçlarından da görüldüğü gibi, doza, izomer çeşidine, türe ve kullanıldığı metabolik duruma göre değişmektedir • Sağlığımız için oldukça önemli etkileri olan bu yağ asidinin etkileri hakkında bilgilerimizin kesinleşmesi ve ayrıca, olası zararlarını belirlemek üzere spesifik izomer çeşitleri hakkında bilgi sağlamak için insanlar üzerinde daha fazla çalışma yapılmasına ihtiyaç vardır