240 likes | 754 Views
Sunđeri. SUNĐERI (SPONGIA - PORIFERA) Najjednostavnije višećelijske životinje. P ričvršćeni su za podlogu, ne kreću se (sesilni su), različitih su boja i oblika. (zato se mislilo da su biljke a kada je bolje proučena njihova unutrašnja građa svrstani su u životinje).
E N D
SUNĐERI (SPONGIA - PORIFERA) Najjednostavnije višećelijske životinje. Pričvršćeni su za podlogu, ne kreću se (sesilni su), različitih su boja i oblika. (zato se mislilo da su biljke a kada je bolje proučena njihova unutrašnja građa svrstani su u životinje). Nemaju tkiva i organske sisteme. Poznato je oko 5000 vrsta, većina živi u morskoj vodi a manji broj (oko 150 vrsta) u slatkoj. Svi slatkovodni sunđeri pripadaju familiji Spongillidae. Mogu biti različlite veličine, od nekoliko milimetara do 2 metra. Najčešće su kolonijalni. Carstvo: Animalia Tip: Porifera Aplysina fistularis
Građa sunđera Imaju telesni zid i unutrašnju šupljinu - spongocel. Telesni zid je izgrađenod dva sloja ćelija: spoljašnji sloj - ektoderm i unutrašnji sloj - endoderm. Ektoderm je izgrađen od ćelija pljosnatog oblika a endoderm od ćelija koje imaju bičeve. Između ova dva sloja ćelija se nalazi želatinozna mezogleja (pihtijasta masa). ektoderm = epidermis Mnogi sunđeri imaju mezogleju neprijatnog mirisa i ukusa. U mezogleji mogu postojati otrovne materije koje imaju zaštitinu ulogu.
Telesni zid ima mnogo sitnih otvora(pora) kroz koje voda ulazi u spongocel (otud naziv Porifera). Voda izlazi kroz veliki otvor koji se zoveoskulum. U mezogleji se nalaze razne vrste ćelija koje su nepravilnog oblika, podsećaju na amebe pa su zato nazvane amebocite. Ameboidne ćelije imaju različite funkcije, neke vare hranu, neke stvaraju skelet, neke su ispunjene pigmentom i daju boju sunđeru a neke učestvuju u formiranju polnih ćelija.
Sunđeri imaju filtracioni način ishrane. Ćelije hoanocite imaju bičeve pomoću kojih zadržavaju hranljive čestice dospele vodom. Hoanocite imaju “ogrlicu” iz čijeg centra izlazi bič. Zbog svoje specifične građe dobile su naziv ćelije sa ogrlicom. Sunđeri žive u čistoj vodi u kojoj nema materija koje bi mogle da zapuše njihove pore. Respiracija se obavlja preko cele površine tela. Kiseonik uzimaju iz vode koja protiče kroz telo. respiracija - disanje
Skelet sunđeramože biti mineralan ili organski. Mineralan:sastoji se od iglica (spikula) koje se nalaze u mezogleji. Iglice su pojedinačne ili su povezane i formiraju mrežu. Iglice su izgrađene od kalcijum karbonata ili od silicijum dioksida. Organski (rožni skelet): izgrađen je od materije koja se zove spongin. Organski skelet je uvek u obliku mreže. Spikule posmatrane mikroskopom Različiti oblici spikula • A sponge's skeleton is made up of: • spicules, which are microscopic needles • composed of calcium carbonate or silica • protein fibers called spongin • combination of fibers and spicules.
Razlikuju se tri osnovna tipa sunđera: Askon tip - ovakvu građu imaju najjednostavniji i najmanji sunđeri. Hoanocite oblažu ceo spongocel. Sikon tip -u mezogleji postoje kanalići obloženi hoanocitama. Leukon tip - u mezogleji postoje kanalići i komore u kojima su hoanocite. Debljina mezogleje je različita kod različitih tipova sunđera. Najtanju mezogleju ima askon tip. kanalić komora askon grčki:askos =džak,vreća sikon leukon hoanocite
Razmnožavanje sunđera Sunđeri se razmnožavaju bespolno i polno. Bespolno se razmnožavaju pupljenjem i fragmentacijom (otkidanjem delova tela). Pupljenje može biti spoljašnje i unutrašnje. Spoljašnje: na telu se formira pupoljak koji se odvoji i započne samostalan život, ako se ne odvoji nastaje kolonija. Kod slatkovodnih vrsta i nekih morskih formiraju se unutrašnji pupoljci-gemule. Gemule nastaju kada spoljašnji uslovi postanu nepovoljni (u jesen, pred početak zime). Gemule nastaju tako što se određene vrste amebocita grupišu, oko njih se formiraju dve opne između kojih je vazduh. Kada sunđer ugine (raspadne se) gemule koje su otporne na niske temperature prežive i na proleće se razvijaju u nove sunđere. Polno razmnožavanje Sunđeri su hermafroditi (formiraju i muške i ženske polne ćelije). Iako su hermafroditi oplođenje se odvija između dve jedinke. Polne ćelije nastaju u mezogleji. Spermatozoidi iz jednog sunđera vodom dospevaju u drugi sunđer gde se spajaju sa jajnom ćelijom. Nastaje larva koja neko vreme pliva a potom se spušta na dno, pričvršćuje se za podlogu i razvija u odraslu jedinku.
Klasifikacija sunđera Prema građi skeleta sunđeri su podeljeni u tri grupe (klase) : Calcarea, Hexactinellida, Demospongia. Calcarea Sitni morski sunđeri. Skeletne iglice ovih sunđera su izgrađene od kalcijum karbonata (krečnjački skelet). Ovi sunđeri žive pojedinačno ili u kolonijama.Koloniju čini nekoliko jedinki povezanih donjim delom. U ovoj grupi su uglavnom sunđeri najjednostavnije građe (askon tip) ali postoje i sunđeri koji imaju složeniju građu (sikon i leukon tip).
Hexactinellida– staklasti sunđeri Žive u morskoj vodi na većim dubinama (100-300m) pričvršćeni za morsko dno. Solitarni su (žive pojedinačno, ne formiraju kolonije). Veličina im je od 30cm do 1m. Skelet im je izgrađen od silicijum-dioksida. Skelet formiraju šestoosne (heksaktinelidne) iglice koje mogu biti pojedinačne ili formiraju mrežu lepog izgleda, npr. skelet sunđera Venerin kovčeg - Euplectella aspergillum. Venerin kovčeg (skelet)
Demospongia Morski i slatkovodni sunđeri, imaju leukoidnu građu. Sunđeri iz ove grupe imaju različite tipove skeleta. Mekani sunđeri, imaju skelet od organske materije koja se zove spongin (protein). U prošlosti su se koristili za kupanje,pranje, farbanje ( i danas se koriste). Predstavnik je običan sunđer - Euspongia officinalis. Neki sunđeri iz grupe Demospongia imaju skelet od SiO2 a neki imaju kombinovan skelet (SiO2 + spongin) Izbeljen,obrađen sunđer.
U sunđerima mogu da žive razni sitni organizmi (mali račići, alge...) Neke životinje se sakriju u sunđer bežeći od predatora. pore
Two banded butterflyfish (Chaetodon striatus), barrel sponge, yellow and purple tube sponges. Turks and Caicos Islands
London, zgrada sazidana po uzoru na skelet staklastog sunđera.
Xestospongia testudinaria Kingdom: AnimaliaPhylum: PoriferaClass: DemospongiaeOrder: HaploscleridaFamily: PetrosiidaeGenus: XestospongiaSpecies: testudinaria
Sistematika je biološka disciplina koja proučava biljne i životinjske vrste i na osnovustepena sličnosti svrstava ih u određene grupe. Osnovne sistematske kategorije su: lat srp eng Regnum CarstvoKingdom Phylum Tip Phylum ClassisKlasa Class Ordo Red Order Familia Familija Family Genus Rod Genus Species Vrsta Species Pored osnovnih postoje i sledeće kategorije: subphylum, superclassis, subclassis, infraclassis, superordo, subordo, superfamilia, subfamilia. Svako živo biće ima svoje naučno ime koje je na latinskom i sastoji se od dve reči: prva reč je ime roda i piše se velikim slovom, druga reč je ime vrste, piše se malim slovom. Canis lupus - vuk Sonja Kovačević