260 likes | 544 Views
SÖZCÜK ÖBEKLERİ. Rivayet ederler: Engürü ile Çengürü: Engürü ile Çengürü arasında: Bir kent: Bu kent: Misk ü amber: Cennet misali: Kentin ortasına:. Öyle bir konak: Görenlerin parmağı ağzında kalırmış: Bu konakta: Bir derebeyi: Sözüm ona: Bu bey: Kendini dev aynasında görmek:
E N D
Rivayet ederler: • Engürü ile Çengürü: • Engürü ile Çengürü arasında: • Bir kent: • Bu kent: • Misk ü amber: • Cennet misali: • Kentin ortasına:
Öyle bir konak: • Görenlerin parmağı ağzında kalırmış: • Bu konakta: • Bir derebeyi: • Sözüm ona: • Bu bey: • Kendini dev aynasında görmek: • ...gördüğü için:
Gözünü daldan budaktan sakınmayan: • Padişah bile: • Başa çıkamamış: • Suyuna giderek: • Avucunun içine almış: • Padişahın başı: • Başı darda kalmak: • Başvurmak:
Gözdağı vermek: • Musallat etmek: • Sırtını dayamak: • Her işe burnunu sokmak: • İstediği gibi: • Hangi taşı kaldırsan altından çıkmak: • Suyu kevser / Toprağı cevher:
DEYİMLER (Çapanoğlu metninden) • Cennet misali: • Parmağı ağzında kalmak: • Sözüm ona: • Kendini dev aynasında görmek: • Gözünü daldan budaktan sakınmamak: • Başa çıkamamak: • Suyuna gitmek: • Avucunun içine almak:
Başı darda kalmak: • Başvurmak: • Gözdağı vermek: • Musallat etmek: • Sırtını dayamak: • Her işe burnunu sokmak: • Hangi taşı kaldırsan altından çıkmak:
DEYİMLER • Deyimlerin sözcükleri değiştirilemez, çıkarılamaz. Kalıplaşmıştır. • En az iki sözcükten oluşur. • Mecaz anlamlı, hem gerçek hem mecaz anlamlı, gerçek anlamlı deyimler vardır. • Sözü etkili kılmak, ilgi çekicilik sağlamak amacıyla başvurulur.
İKİLEMELER • Kara kara, usul usul, harıl harıl… • Alt üst, aşağı yukarı, küçük büyük… • Ses seda, kılık kıyafet, eş dost… • Eciş bücüş, abur cubur, allak bullak… • Eğri büğrü, ufak tefek, çoluk çocuk… KALIPLAŞMIŞ İKİLEMELER • Bellibaşlı, darmadağınık, civciv, gırgır, peşpeşe, alışveriş, cızbız, karmakarışık, öteberi
İKİLEMELER • Tümcelere çeşitli anlam ilgileri katmak, anlatım gücünü artırmak, anlamı pekiştirmek amacıyla aynı sözcüğün yinelenmesi, anlamları yakın ya da karşıt olan ya da sesleri birbirini andıran sözcüklerin yan yana kullanılmasıyla oluşur. • Bu nedenle anlamsal özellikleri ve oluşumları bakımından iki başlıkta incelenirler. • Araya noktalama işareti konulamaz.
AD TAMLAMALARI • En az iki ad-adıldan oluşur. • Birbirlerini aitlik, benzerlik, nedenlik, hammadde, meslek vb. nedenlerle tamamlarlar. • Belirtisiz, belirtili, takısız, zincirleme ad tamlaması olmak üzere dört grupta incelenir.
SIFAT TAMLAMALARI • Sıfat + ad = sıfat tamlaması Bir kent, bu kent • Sıfat + sıfat + ad = sıfat tamlaması Öyle bir konak, sıcak bir simit sıcak, taze bir simit • Sıfat + ad + ad = sıfat tamlaması renkli balonlar, fenerler