Obraz człowieka i jego ról życiowych w utworach Jana Kochanowskiego

1. Obraz człowieka i jego ról życiowych w utworach Jana Kochanowskiego

2. Jan Kochanowski Jan Kochanowski był jednym z wybitnych twórców odrodzenia. Pisał on między innymi: fraszki i pieśni, które miały humanistyczny charakter. Jak przystało na twórcę renesansu, Jan Kochanowski był wszechstronnie wykształcony, znał kilka języków, podróżował.

3. Zastanawiał się nad naturą ludzką, harmonią świata, miejscem człowieka we wszechświecie, stosunkiem do Boga, śmiercią. Twórczość Jana Kochanowskiego jest przepojona poglądami renesansowymi na świat i życie. Widoczne jest to we fraszkach i pieśniach. To w nich, ukazuje nam wizerunek człowieka renesansu, humanisty, wszechstronnie wykształconego.

4. Człowiek żyjący według zasad filozoficznych i haseł epoki:

5. Główne hasła Renesansu: • CZŁOWIEKIEM JESTEM I NIC, CO LUDZKIE, NIE JEST MI OBCE (Homo sum et nihil humanum a me alienum puto) • DO ŹRÓDEŁ! ( Ad fontes!) • CZŁOWIEK JEST KOWALEM SWOJEGO LOSU (Homo firtunae suae ipse faber) • CZŁOWIEK JEST MIARĄ WSZECHRZECZY

6. Horacjanizm Horacjanizm oznaczał postawę wobec życia, która polegała na współwystępowaniu dwóch kierunków filozoficznych: stoicyzmu i epikureizmu oraz poszukiwaniu tzw. „złotego środka”. Według Horacego życie na ziemi jest chwilą, w czasie której nie powinny się liczyć żadne dobra materialne ani społeczna pozycja.

7. Filozofia jaką wyraża Kochanowski w swoich utworach, ma charakter horacjański. Autor odwołał się do założeń dwóch starożytnych szkół filozoficznych: stoicyzmu i epikureizmu. W dążeniu do pojętego szczęścia staje człowiekowi Fortuna, los, nad którym nie możemy zapanować:U Fortuny to snadnie,Że kto stojąc, upadnie. (Pieśń IX, ks. I) Fortuna

8. Jedynym sposobem uniezależnienia się do Fortuny jest zachować dystans do rzeczywistości i świadomość możliwości odmiany. Tak więc rozum i cnota mają być pancerzem człowieka wobec ataków Fortuny. Nieuleganie wpływom zwodniczej Fortuny daje poczucie wewnętrznej harmonii i rodzi ufność w bożą sprawiedliwość.

9. Człowiek mądry pozostaje obojętny na doczesne wartości, oferowane przez los: bogactwo, urzędy. Chciwość, powodująca wieczne nienasycenie pragnień człowieka, jest jego największym wrogiem. Zwalczyć ją można jedynie stosując horacjańską ideę "złotego środka", umiaru - zwłaszcza jeśli chodzi o dobra materialne. Natomiast starać się trzeba o rzeczy, które przynoszą człowiekowi dobrą sławę, czyli raczej o wartości moralne. Wśród wartości najwyższą jest ceniona przez stoików cnota. Cnota nie podlega zmienności losu, jest trwała i niezmienna, nie ulega pokusom doczesnego życia, stanowi główny cel egzystencji, gwarant dający człowiekowi szczęście:Cnota (tak jest bogata) nie może wziąć szkodyAni się też ogląda na ludzkie nagrody;Sama ona nagrodą i płacą jest sobie. (Pieśń XII, ks. II)

10. Stoicyzm pieśni Kochanowskiego, nakazujący rygorystyczne przestrzeganie zasad, złagodzony zostaje epikurejskim i hedonistycznym nawoływaniem do korzystania z przyjemności życiowych. Wobec przemijalności świata, krótkości życia i marności dóbr doczesnych, poeta zachęca do korzystania z chwili, cieszenia się zabawą, winem, towarzystwem. W ten sposób nawiązuje Kochanowski do epikurejskiej zasady "carpe diem" - chwytaj dzień, korzystaj z chwili. „A ja z tym trzymam, kto co w czas uchwyci” „Do gór i lasów”

11. Zabawa i radość stanowią źródło przyjemności, pozwalają zapomnieć na chwilę o znikomości życia, łączą ludzi. Nieznajomość przyszłości i niemożność zapanowania nad losem nakazuje korzystanie z radosnych chwil, które przecież w każdym momencie mogą ulec zmianie.Filozoficzne pieśni Jana Kochanowskiego, łączące w sobie ideały filozofii epikurejskiej i stoickiej(Pieśń „Niezwykłym i nie leda piórem opatrzony”), stanowią wyraz życiowej postawy renesansowego poety humanisty, którego światopogląd jest receptą na szczęśliwe, radosne i spokojne życie.

12. Obraz człowieka • Wierny ojczyźnie, • Wywyższony przez Boga, • Żyjący w zgodzie z naturą i z Bogiem, • Istota społeczna, • Rozumny, • Uczciwy, • Wszechstronnie wykształcony, • Dbający o dobre imię i sławę, • Wolny w swoich wyborach, • Ciekawy świata, • Spokojny • Honorowy, • Cnotliwy.

13. Wierny ojczyźnie • "A jeśli komu droga otwarta do nieba, Tym, co służą ojczyźnie." (pieśń XII, ks. I)

14. Żyjący w zgodzie z naturą • „Stada igrają przy wodzie,A sam pasterz, siedząc w chłodzie,Gra w piszczałkę proste pieśni;A faunowie skaczą leśni.” (Pieśń Panna VI )

15. Rozumny • "(...) szczęśliwość, jeśli prawdziwa, służy temu, kto doczesnych darów w miarę używa." (pieśń IX, ks. IV)

16. Uczciwy • "Jest kto, co by wzgardziwszy te doczesne rzeczy Chciał ze mną dobrą tylko sławę mieć na pieczy." (Pieśni XIX, ks. II)

17. Cnotliwy • "Cnota (tak jest bogata) nie może wziąć szkody Ani sie też ogląda na ludzkie nagrody; Sama ona nagrodą i płacą jest sobie ..." (pieśń XII, ks. II )

18. Ciekawy świata • Gdziem potym nie był? Czegom nie skosztował? (Z Fraszek „Do gór i lasów”)

19. Spokojny • „Nie porzucaj nadzieje, jakoć się kolwiek dzieje”. (Pieśń IX, ks. II)

20. Role życiowe

21. „O żywocie ludzkim” • Aktor „Naśmiawszy się nam i naszym porządkom, Wemkną nas w mieszek, jako czynią łątkom.”

22. „Niezwykłym i nie leda piórem opatrzony…” • Poeta „(…)poeta, ze dwojej złożony Natury(…)”

23. „Do gór i lasów” • Podróżnik „Jażem przez morze głębokie żeglował,Jażem Francuzy, ja Niemce, ja Włochy,Jażem nawiedził Sybilline lochy.”

24. PODSUMOWANIE • Renesansowa koncepcja człowieka ujmuje go jako istotę wyjątkową wśród innych stworzeń, samodzielnie decydującą o swoim rozwoju, pełną twórczych sił, doskonalącą się wewnętrznie, dążącą do doskonałości. Pozwala mu to żyć w poczuciu bezpieczeństwa we wspaniałym świecie stworzonym przez dobrego Boga dla swoich dzieci. Od nieszczęścia broni człowieka cnota, będąca skarbem najdroższym.

25. Dziękuję za uwagę  Przygotowała: Nikola Szlensog