ÝЯ¯Ë ÌÝÍÄÈÉÍ ¯ÍÄÝÑÍÈÉ ÒÎÎÖÎÎÍÛ ÕÝÐÝÃËÝÝ

1. ÝЯ¯Ë ÌÝÍÄÈÉÍ ¯ÍÄÝÑÍÈÉ ÒÎÎÖÎÎÍÛ ÕÝÐÝÃËÝÝ Òºñºâ õèéõ, áîäëîãî áîëîâñðóóëàõ, øèéäâýð ãàðãàõ àðãà õýðýãñýë áîëîõ íü Ñýäýâ 9

2. Ý̯Ò-ã áîäëîãî áîëîâñðóóëàõ áîëîí óäèðäëàãàä õýðýãëýõ íü • Ýð¿¿ë ìýíäèéí òîãòîëöîîíû ã¿éöýòãýëèéã ¿íýëýõ • ªºð÷ëºëò áîëîí õàíäëàãûã ¿íýëýõ àðãà õýðýãñýë • Ýð¿¿ë ìýíäèéí òóñëàìæèéí èðýýä¿éí çàðäëûã òºñºâëºõ • Òýãø áàéäëûã ¿íýëýõ àðãà õýðýãñýë • Ýð¿¿ë ìýíäèéí ñàëáàðûí òîãòîëöîîíû ¿íýëãýý

3. Ý̯Ò-ã áîäëîãî áîëîâñðóóëàõ áîëîí óäèðäëàãàä õýðýãëýõ íü Ýð¿¿ë ìýíäèéí ñàëáàðûí ã¿éöýòãýëèéã ¿íýëýõ

4. Ý̯Ò-íû áîäëîãûí íºëºº: Èõ ÁðèòàíèÅâðîïûí õîëáîîíû óëñóóäûí Ýð¿¿ë ìýíäèéí ñàëáàðûí çàðäàë ¯ÍÁ-íèé õóâèàð, 1998 Source: OECD Health Data 2001

5. Ý̯Ò-íû áîäëîãûí íºëºº:Èõ Áðèòàíè • ÝÇÕÀÕÁ-ûí ÝÌÒÒ-íû àíõíû ¿ð ä¿íãýýð äàðààõè çóðàã õàðàãäñàí: • ÝÌÍÇÄÍÁ-íèé 7.7%-òàé òýíö¿¿ áàéíà • ÝÇÕÀÕÁ áîëîí ÅÕ-íû áóñàä óëñóóäûíõààñ äîîãóóð áàéíà • Ýíý ìýäýýëëýý öààøäûí çàðäëûí øààðäëàãûã òîîöîîëîõîä àøèãëàñàí (Âàíëåññûí èëòãýë) • ªºð÷ëºëò øèíý÷ëýë õèéõ ñàíàà÷ëàãà: • Ý̯Ò-íä òàòâàðààñ çàðöóóëàõ õºðºíãèéã ÄÍÁ-íèé 1 õóâüòàé òýíöýõ õýìæýýãýýð íýìýõ • Ñòðàòåãèéí òºëºâëºëòèéí ¿éë àæèëëàãààíä àøèãëàõûí òóëä äóíä õóãàöààíû çàðäëûí òîîöîîã òîãòìîë õèéæ áàéõ

6. Ý̯Ò-ã áîäëîãî áîëîâñðóóëàõ áîëîí óäèðäëàãàä õýðýãëýõ íü ªºð÷ëºëò áîëîí õàíäëàãûã ¿íýëýõ àðãà õýðýãñýë

7. Ôèëèïïèí: Òºâëºðëèéã ñàðóóëñàí íü • Ý̯Ò-íèé ä¿ãíýëò¿¿ä: • 1990-ä îíîîñ òºâëºðëèéã ñààðóóëàõ áîäëîãî õýðýãæ¿¿ëæ ýõýëñíýýñ õîéø íèéãìèéí ñàëáàðûí íèéò çàðäàëä îðîí íóòãèéí çàñãèéí ãàçðûí ýçëýõ õóâü ýðñ ºññººð èðñýí • Áîäëîãûí íºëºº: • Òºâëºðëèéã ñààðóóëàõ áîäëîãûã ¿íýëýõäýý àìæèëòòàé õýðýãëýñýí áà ýð¿¿ë ìýíäèéí ñàëáàðûí íººöèéã õýìæèõýä õýðýãëýæ áàéãàà

8. Ôðàíö: Ýð¿¿ë ìýíäèéí äààòãàëûí çàðöóóëàëòûí òºñºâ çîõèîõÝð¿¿ë ìýíäèéí äààòãàëûí æèëèéí çàðäëûí òºñºâ áîëîí áîäèò çàðöóóëàëò ººð÷ëºãäñºí Source: Cours des comptes, 2000

9. Åâðîï: Ýìèéí çàðäëûí ºñºëò, 1970-1997 Source: OECD Health Data 2001

10. Ý̯Ò-ã áîäëîãî áîëîâñðóóëàõ áîëîí óäèðäëàãàä õýðýãëýõ íü Ýð¿¿ë ìýíäèéí òóñëàìæèéí èðýýä¿éí çàðäëûã òºñºâëºõ

11. Ý̯Ò-íû õýðýãëýý: Íàñààð òîîöñîí çàðäëûí òºñºâëºëòÊaíàä: Ìóæèéí çàñãèéí ãàçðûí íýã õ¿íýýð òîîöñîí çàðäàë, íàñ áà õ¿éñýýð, 1998 Source: National Health Expenditure Trends, 1975-2000 (Canadian Institute for Health Information, 2000)

12. Ý̯Ò-íû õýðýãëýý: Øðè Ëàíêà Ýð¿¿ë ìýíäèéí ñàëáàðûí çàðäëûí òîîöîî, 2001-2051 4% 0.7% 3% 0.3% 1.2% 0.1% 0.8% 0.4% 2% Çàðäàë ÄÍÁ-íèé õóâèàð 1.4% 1.7% 1.6% 1% 0.6% 0.5% 0.4% 0% 2001 2011 2021 2031 2041 2051 0-14 15-59 60-74 75+

13. Ý̯Ò-íû õýðýãëýý: Øðè Ëàíêà Source: Cost projections from MOH PHRD and Harvard NIA studies

14. Ý̯Ò-ã áîäëîãî áîëîâñðóóëàõ áîëîí óäèðäëàãàä õýðýãëýõ íü Òýãø áàéäëûã ¿íýëýõ àðãà õýðýãñýë

15. United States of América N Gulf of Mexico Health Expediture -dollars quintils- 59 to 80 (6) 81 to 122 (11) 123 to 184 (8) 185 to 313 (4) 314 to 535 (3) Pacific Ocean 0 250 500 Kilómeters Example: Mexico Ý̯Ò-íû õýðýãëýý: Á¿ñ íóòãóóäûí õàðüöàà Ýð¿¿ë ìýíäèéí ñàëáàðûí çàðäëûã á¿ñ¿¿äýýð õàðüöóóëñàí íü, Meêñèê, 1995

16. Ý̯Ò-íû áîäëîãûí íºëºº: Meêñèê • Ý̯Ò-íû ä¿ãíýëò¿¿ä • Ýð¿¿ë ìýíäèéí ñàëáàðûí çàðöóóëàëò Ìåêñèê äàÿà𠺺ð áàéãàà áà ÷èíýýëýã ìóæóóäàä ÿäóó ìóæààñ 6 äàõèí èõ ìºí㺠çàðöóóëæ áàéíà • Ñàíõ¿¿æèëòèéí îëîí ýõ ¿¿ñâýðòýé • Áîäëîãûí íºëºº • Ýð¿¿ë ìýíäèéí ñàëáàðò òºðººñ çàðöóóëàõ ñàíõ¿¿æèëòèéã íýìýãä¿¿ëñýí • Òºâëºðñºí òºñâèéí ñàíõ¿¿æèëòòèéã ìóæóóäàä õýðýãöýýíèéõ íü äàãóó õóâààðèëàõ ñèñòåì íýâòð¿¿ëñýí • Ìóæèéí ò¿âøèí äýõ Ý̯Ò-íû õàðèóöëàãà áîëîí óÿí õàòàí ÷àíàð ñàéæèðñàí

17. Ý̯Ò-íû áîäëîãûí íºëºº: ªìíºä Àôðèê • Ý̯Ò-íû àíõíû ä¿ãíýëò¿¿ä: • Íèéãìèéí ýð¿¿ë ìýíäèéí äóíäàæ çàðäàë ÷èíýýëýã ìóæóóäàä ÿäóó ìóæòàé õàðüöóóëàõàä 3.6 äàõèí èõ áàéñàí • Áîäëîãûí íºëºº: • Õýðýãöýýíèé ñåðòèôèêàòòàé áîë õóâèéí ýìíýëýã áàðèõ çºâøººðºë ºãäºã áîëñîí.õóâèéí ñàëáàðûã òºðººñ õÿíàõ àñóóäëûã ñàéæðóóëñàí, àíõàí øàòíû òóñëàìæèä íººöèéã õóâààðèëàõ áîëñîí

18. Ý̯Ò-íû õýðýãëýý Õîíãêîíã Ýð¿¿ë ìýíäèéí ñàëáàðûí ¿íýëãýýíèé æèøýý

19. Example: Hong Kong Õîíãêîíãûí ýð¿¿ë ìýíäèéí ñàëáàð • Çàñãèéí ãàçðûí îðîëöîî áàãàòàé îðëîãî ºíäºð ýäèéí çàñàãòàé áàéñàí • ÄÍÁ-íèé 18 õóâèàñ õýòðýõã¿é õóâèéã òàòâàðààð àâàõ ýðõòýé õÿçãààðëàëòàíä áàéñàí (Õóóëèéí äàãóó) • Òºðººñ ñàíõ¿¿æäýã óëñûí ýìíýëã¿¿ä áîëîí õóâèéí ñàëáàðûí ýìíýëã¿¿ä õàìòðàí îðøèæ áàéñàí • Õóâèéí ñàëáà𠺺ðèéí äóðààð õºãæèæ èðñýí

20. Example: Hong Kong Õîíãêîíãûí ýð¿¿ë ìýíäèéí ¿íäýñíèé òîîöîî • 1998 îíä Õîíãêîíãûí ýð¿¿ë ìýíäèéí ñàëáàðûí ¿íýëãýýíèé íýã õýñýã áîëñîí • Ý̯Ç: òºðèéí ñàíõ¿¿æèëòýýñ ãàäíà ãàäíû ýõ ¿¿ñýâýðýýñ 400 õîíãêîíã äîëëàð àâ÷ áàéñàí • ª÷¿¿õýí æèæèã ò¿âøíýýñ ýõëýýä 12 ñàðûí äîòîð ÝÇÕÀÕÁ-ûí ñòàíäàðòàä õ¿ðñýí

21. Example: Hong Kong ªºð÷ëºëò áà õàíäëàãûã ¿íýëýõ àðãà õýðýãñýë áîëîõ íü (1)

22. Example: Hong Kong ªºð÷ëºëò áà õàíäëàãûã ¿íýëýõ àðãà õýðýãñýë áîëîõ íü (2)

23. Example: Hong Kong Òºñºâëºëò õèéñýí ¿íäýñëýë (1)

24. Example: Hong Kong Òºñºâëºëò õèéñýí ¿íäýñëýë (2) Õîíãêîíãûí Ý̯Ò-íû íºëºº: • Ýð¿¿ë ìýíäèéí ñàëáàðò òºðººñ çàðöóóëàõ õºðºíãèéã ºñãºõ øààðäëàãà: • ÄÍÁ-íèé 2.5% áàéñíûã 3.4 - 4.0% õ¿ðòýë ºñãºõ • Çàñãèéí ãàçðûí çàðäëûí 14% áàéñíûã 20 - 23% õ¿ðòýë ºñãºõ • Òºðººñ çàðöóóëàõ ÄÍÁ-íèé õóâü òîãòìîë áàéâàë: • Íèéãìèéí ñàëáàðûí ñàíõ¿¿æèëòýíä õýðýãëýã÷äèéí òºëáºðèéí ýçëýõ õóâü 3%-ààñ 35% õ¿ðòýë ºñíº • Åðäèéí õ¿í àì íèéò çàðäëûí 50-70 õóâèéã òºëäºã áîëíî

25. Example: Hong Kong Ñàíõ¿¿æèëòèéí áîëîìæóóä: òýãø áàéäàë Òºðººñ ºãºõ òàòààñûí ýçëýõ õóâü, îðëîãûí ò¿âøíýýð 1994/95

26. Ý̯Ò-ã áîäëîãîä àøèãëàõ íü Áîäëîãîä ýíý ÿàæ íºëººëæ ÷àäàõ âý?

27. ÝÌ¯Ò áîäëîãûí øèéäâýðò ÿàæ íºëººëæ ÷àäàõ âý? • ÝÌ¯Ò íü äàðààõè ÷èãëýëýýð áîäëîãûí õýëýëö¿¿ëýã ºðí¿¿ëäýã • Àñóóäëûã òîäîðõîéëîõ • Õýëýëö¿¿ëýã ÿâóóëàõ ñóóðü, õºäºëãºã÷ õ¿÷ áîëîõ • ¯éë àæèëëàãàà ýõë¿¿ëýõ óõóóëãà ñóðòàë÷èëãààíû àðãà õýðýãñýë áîëîõ • Õýëýëö¿¿ëýã íü áîäëîãûí çàãâàð áîëîâñðóóëàõ, õýðýãæ¿¿ëýõ àðãà õýðýãñýë áîëäîã • Îíîëûí àñóóäëûã áîäèò àæèë áîëãîõ õýðýãòýé • Ý̯Ò-íû ¿ð ä¿íã õàíäëàãûí ñóäëàãàà õèéõýä àøèãëàõ áîëîìæòîé – õÿíàëò áà ¿íýëãýý õèéõýä • Õýðýãæ¿¿ëñýí ñòðàòåãè íü õ¿ññýí ¿ð ä¿íä õ¿ðñýí ýñýõèéã îëîí óëñûí õàðüöóóëàëò õèéõ çàìààð ìýäýæ áîëíî • ªíãºðñºí ¿åèéí ã¿éöýòãýëèéã ¿íýëýõ çàìààð áîäëîãûã èë¿¿ ¿ð ä¿íòýé áîëãîõ ºâºðìºö áîëîìæ • Èæèë òºñòýé áóñàä îðíóóäòàé õóðüöóóëàõ áîëîìæ îëãîíî

28. Áàÿðëàëàà