تشریح الزامات سیستم مدیریت بهداشت، ایمنی و محیط زیست ( HSE-MS )

1. تشریح الزامات سیستم مدیریت بهداشت، ایمنی و محیط زیست (HSE-MS)

2. در پایان این دوره فراگیران باید قادر به انجام موارد زیر باشند:1. توصیف چرخه دمینگ2. توصیف مفاهیم و تعاریف رایج در HSE-MS3. تشریح الزامات سیستم مدیریت HSE4. طراحی سیستم مدیریت HSE در یک سازمان5. تدوین خط مشی و اهداف HSE-MS6. تهیه روش اجرایی و دستورالعمل7. انجام ارزیابی ریسک HSE8. توصیف فرایند ممیزی HSE-MS9. تشریح فرایند مستندسازی HSE-MS10. تهیه نظامنامه HSE

3. چرخه دمینگ

5. طرح ریزی: ایجاد اهداف کلان و فرآیند های مرتبط با خط مشی HSE سازمان. اجرا: استقرار فرآیندها بررسی: پایش و اندازه گیری فرآیند های مرتبط با خط مشی HSE، اهداف کلان، الزامات قانونی و دیگر الزامات و گزارش نتایج. اقدام اصلاحی: انجام اقدامات به منظور بهبود مستمر در عملکرد سیستم مدیریت HSE

6. مثال

7. افزایش تعداد حوادث ناشی از برخورد اشیاء با سر در کارگاه الف • صدمات و هزینه های ناشی از این نوع حادثه بالا بوده و گاه منجر به مرگ کارگر می گردد. • مدیریت کارگاه در صدد کم کردن تعداد این حوادث است. • چه برنامه ای می توان برای کاهش این نوع حوادث پایه ریزی کرد؟ • چگونه می توان از تاثیر گذاری این برنامه و بهبود شرایط مطمئن بود؟

8. مساله: افزایش تعداد حوادث ناشی از برخورد اشیاء با سر

9. برنامه ریزی: اجبار کارگران به استفاده از کلاه ایمنی. اجرا: با حضور مسئولان بخش ایمنی و مدیران و سرپرستان کارگاه به کارگران در مورد پوشیدن کلاه اخطار داده می شود. بررسی نتایج: کارگران در هنگام حضور مدیران و سرپرستان در کارگاه از کلاه ایمنی استفاده می کنند و پس از اطمینان از عدم حضور آنان کلاه را بر می دارند. مدیریت کارگاه به برنامه ای نیاز دارد که این مشکل را برطرف کند. اقدام اصلاحی: برنامه با موفقیت همراه نبوده و اجرای آن متوقف می شود. حل مساله نیاز به راه حل جدیدتر و بهتری دارد.

10. چرخه اول

11. برنامه ریزی: مدیریت تصمیم می گیرد به جای اخطار و جریمه از تشویق استفاده کند. کارگرانی که از کلاه استفاده می کنند پاداش مادی می گیرند. اجرا: مدیریت به کارگرانی که تشخیص داده است از کلاه ایمنی در طول کار استفاده می کنند پاداش می دهد. بررسی نتایج: تقاضاهای پاداش از طرف کارگران زیاد می شود. کارگران در زمان حضور مدیران و سرپرستان کلاه بر سر می گذارند تا دیده شوند. استفاده از کلاه با هدف دریافت پاداش صورت می گیرد. بعضی از کارگران و مدیرانی که حقوق بالایی دارند از این برنامه استقبال نمی کنند. اقدام اصلاحی: استفاده از روشی بهتر.

12. چرخه دوم

13. برنامه ریزی: آموزش کارگران در ارتباط با حوادث شغلی و ایمنی در محیط کار اجرا: کارگران دوره های آموزشی در محیط کار خود به صورت کلاس های درسی می بینند. بررسی نتایج: آمار حوادث برای مدتی کاهش یافته و دوباره افزاش می یابد. اقدام اصلاحی: نیاز به برنامه بهتر.

14. چرخه سوم

15. برنامه ریزی: نواحی کارگاه که احتمال سقوط اشیا روی سر یا برخورد سر با اشیاء معلق وجود دارد شناسایی و کنترل می شوند. اجرا: با اجرای کنترل های فنی احتمال سقوط اشیا روی سر یا برخورد با اشیا معلق تا حد زیادی کم می شود. بررسی نتایج: تعداد این نوع حوادث تا حدود زیادی کاسته شده است ولی هنوز به صفر نرسیده است. اقدام اصلاحی: نیاز به برنامه جدیدتر برای به صفر رساندن این نوع حوادث

16. چرخه چهارم و این چرخه ادامه دارد....

17. فرایند حل مساله با استفاده از چرخه PDCA • شناخت مساله (برنامه ریزی) • تجزیه و تحلیل مساله (برنامه ریزی) • تبیین راه حل ها (برنامه ریزی) • اجرای راه حل (اجرا) • ارزیابی نتایج (بررسی نتایج) • اقدام اصلاحی

18. فرایند حل مساله با استفاده از چرخه PDCA

19. چند نمونه مدل مرتبط با بهداشت، ایمنی و محیط زیست

20. ;

21. Shell HSE MS

23. SABITA HSE MS Framework

25. Transfield Services

28. HSE-MS Model

30. تعاریف و اصطلاحات

31. خطر (Hazard) به شرایطی اطلاق می شود که دارای پتانسیل رساندن آسیب و صدمه به کارکنان، خسارت به وسایل، تجهیزات، ساختمان ها، محیط زیست و از بین بردن مواد یا کاهش قدرت کارائی در اجرای یک عمل از قبل تعیین شده باشد.

32. رویداد(Incident) یک واقعه برنامه ریزی نشده که می تواند به صدمه یا جراحت منجر شود (حادثه) و یا به این موارد منجر نشده و به اصطلاح به خیر بگذرد (شبه حادثه).

33. حادثه (Accident) رویداد برنامه ریزی نشده، صدمه آفرین و خسارت رسانی که انجام، پیشرفت یا ادامه طبیعی یک فعالیت یا کار را مختل می سازد و همواره بواسطه یک عمل نا ایمن (unsafe act) یا شرایط نا ایمن (unsafe condition) و یا ترکیبی از آن دو بوقوع می پیوندد.

34. شبه حادثه (Near miss) رویداد ناخواسته یا پیش بینی نشده ای که هر چند می تواند باعث صدمه (به محیط زیست، تجهیزات، مواد، ماشین آلات و ...) و یا جراحت شوند ولی به موارد فوق منجر نشده و به اصطلاح به خیر می گذرد.

35. ALARP(As low as Reasonably Practicable) پایین ترین حد کاهش ریسک که بطور معقول عملی است. کاربرد ALARP بدین معنی است که بهترین کاری که در شرایط فعلی می توان انجام داد، باید انجام شود. مسئولین HSE باید اقدام عملی برای کاهش ریسک را انجام دهند مگر اینکه ثابت شود این کار از نظر عقلانی عملی نیست.

36. چشم انداز - VISION • ماموریت MISION- • خط مشی POLICY- • اهداف کلان OBJECTIVE- • اهداف خرد TARGET- • برنامه ریزی PROGRAMMING- • طرح ریزیPLANNING-

37. راهنماGUIDELINE- • روش های اجرایی PROCEDURE- • دستورالعمل INSTRUCTION- • نظامنامهMANUAL-

38. ریسک قابل قبول ACCEPTABLE RISK- ریسکی که تا سطحی کاهش یافته است که با توجه به الزامات قانونی و خط مشی HSEسازمان، می تواند برای سازمان رضایت بخش باشد. ممیزیAUDITING- فرآیندی سیستماتیک، مستقل و مدون جهت کسب شواهد ممیزی و ارزیابی مبتنی بر واقعیت آن به منظور تعیین میزان برآورده شدن معیارهای ممیزی.

39. بهبود مستمر فرایند پی در پی ارتقاء سیستم مدیریت HSEبه منظور دستیابی به بهبودهایی در عملکرد کلی HSE در راستای خط مشی HSE سازمان. اقدام اصلاحی اقدامی در جهت حذف علت یک عدم انطباق یا سایر شرایط ناخواسته کشف شده.

40. مدرکDOCUMENT- اطلاعات و رسانه آن. یادآوری: رسانه می تواند کاغذ، دیسک نوری، الکترونیکی یا مغناطیسی کامپیوتر، عکس یا نمونه اصلی و یا ترکیبی از آنها باشد.

41. گروه ذینفعINTERESTED PARTY- فرد یا گروهی (داخل یا خارج از محیط کار) که به عملکرد HSE یک سازمان مرتبط بوده و یا از آن تاثیر می پذیرد. عدم انطباقNON CONFORMANCE- عدم برآورده شدن یک الزام. یادآوری: یک عدم انطباق می تواند هرگونه انحراف از: الزامات قانونی، روشهای اجرایی، دستورالعمل ها و استانداردهای کاری و ... باشد. الزامات سیستم مدیریت HSE باشد.

42. سازمان شرکت، بنگاه، موسسه، اداره یا نهاد، بخش یا ترکیبی از آنها. اعم از ثبت شده یا نشده، دولتی یا خصوصی که دارای وظایف و تشکیلات اداری خاص خود باشد. یادآوری: در سازمان هایی که بیش از یک واحد عملیاتی دارند، هر واحد عملیاتی را به تنهایی می توان یک سازمان در نظر گرفت.

43. اقدام پیشگیرانهPREVENTIVE ACTION- اقدامی به منظور حذف علت یک عدم انطباق بالقوه یا سایر شرایط نامطلوب بالقوه.

44. سابقهRECORD- مدرکی که در آن نتایج کسب شده بیان گردیده یا شواهدی دال بر انجام فعالیت ها را فراهم می آورد. ریسکRISK- ترکیب احتمال وقوع یک مواجهه (ها) یا واقعه خطرناک و شدت آسیب یا بیماری ناشی از آن مواجهه(ها) یا واقعه.

45. ارزیابی ریسک فرایند ارزشیابی ریسک(ها) ناشی از خطر(خطرات)، مدنظر قرار دادن کفایت کنترل های موجود و تصمیم گیری درباره اینکه آیا ریسک (ها) قابل قبول است یا خیر.

47. تغيير فرهنگ با گذشت زمان

48. 1- رهبری وتعهد مديريت ارشد بايد رهبري وتعهد آشكار وقوي را در سازمان ايجاد كند و اطمينان حاصل نمايد كه اين تعهد به منابع مورد نياز براي توسعه، اجراء و نگهداري نظام مديريت بهداشت، ايمني و محيط زيست، دستيابي به اهداف وخط مشي سازمان تبديل مي شود. مديريت بايد اطمينان حاصل نمايد كه الزامات خط مشي بهداشت، ايمني ومحيط زيست بطور كامل مد نظر قرار گرفته اند. همچنين همواره بايد از اقدامات لازم به منطور صيانت از بهداشت، ايمني و محيط زيست حمايت نمايد.

49. سازمان بايد فرهنگي را ايجاد وحفظ نمايد كه براساس اصول ذيل از نظام مديريت بهداشت، ايمني و محيط زيست حمايت نمايد: • اعتقاد به خواسته هاي سازمان در راستاي بهبود عملكرد بهداشت، ايمني ومحيط زيست • ايجاد انگيزه جهت بهبود عملكرد بهداشت، ايمني و محيط زيست كاركنان • قبول مسئوليت هاي فردي وپاسخگويي در برابر عملكرد بهداشت، ايمني و محيط زيست • مشاركت ودرگيري همه سطوح در توسعه نظام مديريت بهداشت، ايمني و محيط زيست • تعهد نسبت به استقرار يك نظام مديريت بهداشت، ايمني و محيط زيست مؤثر • كليه كاركنان وپيمانكاران سازمان بايد در ايجاد ونگهداري چنين نظامي مشاركت كنند.

50. 2- خط مشی واهداف استراتژیک • مديريت سازمان بايد خط مشي واهداف استراتژيك بهداشت، ايمني ومحيط زيست خود را تعريف ومستند سازد و اطمينان حاصل نمايد كه اين خط مشي واهداف: • با اهداف شركت مادر سازگار مي باشند. • با فعاليتها، محصولات وخدمات سازمان واثرات آنها بر بهداشت، ايمني ومحيط زيست مرتبط هستند. • با ساير خط مشي هاي سازمان سازگار مي باشند. • از اهميتي همسان با ساير خط مشي ها واهداف مورد توجه سازمان برخوردار مي باشند. • در تمامي سطوح سازمان اجراء و نگهداري مي شوند.