مسمومیتها

1. مسمومیتها

2. حشیش و بنگ Hashish&Cannabis این ترکیبات از هالوسینوژنهایی هستند که مورد سوء استفاده قرار گرفته و به شکلهای مختلف وجود دارد و در ایران داخل سیگار ریخته و استعمال می کنند. ماده اصلی آنها دلتا- تتراهیدروکانابینول بوده و ازگیاه شاهدانه بدست می آیند و عمدتاً در کبد متابولیزه شده و دارای نیمه عمر حدود 89-11 ساعت هستند. در محیط اسیدی معده به سختی جذب می شوند ولی در محیط قلیایی روده ها جذب آنها افزایش می یابد.

3. دوز کشنده : نامشخص علائم و نشانه ها: دارای سه مرحله به قرار زیر است : مرحله یک ، مسمومیت خفیف : بیمار دچار هالوسیناسیون، اختلال جهت یابی، عدم هوشیاری یا رفتار تهاجمی شده و همچنین ممکن است اضطراب یا افسردگی، کاهش حس درد، تاکیکاردی، تاکی پنه، هیپرتانسیون و نیستاگموس (در کمتر از 50 درصد موارد) دیده شود.

4. مرحله دو، مسمومیت متوسط: استوپوریاکوما(5/0 تا 1 ساعت تداوم می یابد)، میوکلونوس، کاهش یا فقدان رفلکس لارنژیال یا فارنژیال، تشنج، هیپورفلکسی یا رژیدیتی عضلات. مرحله سه، مسمومیت شدید: کوما(بیش از 2 ساعت تداوم می یابد)، احتمال اپی لپسی پایدار، اوپسیتوتونوس، دپرسیون تنفسی، آپنه، کریز هیپرتانسیون، رابدومیولیز، نارسایی حاد کلیه، فقدان حس درد و آریتمی کشنده.

5. ارزیابی و یافته های آزمایشگاهی : CBC diff (لکوسیتوز شایع است). اندازه گیری کراتین فسفوکیناز (CPK)، BUN، Creatining و اسید اوریک خون (اولین تغییر در رابدومیولیز)، گلوکز خون ( در 20 درصد موارد هیپوگلیسمی دیده می شود )، الکترولیت ها(خصوصاً پتاسیم که در صورت وجود رابدومیولیز، هیپرکالمی اتفاق می افتد.)

6. SGOT، SGPT، ALP (جهت ارزیابی فونکسیون کبد و مدت متابولیسم دارو). انجام ABG، U/A (احتمال میوگلوبینوری) و ECG . تدابیر درمانی : 1- در صورت لزوم CPR پایه و پیشرفته . 2- IV line ، تجویز گلوکز 20% یک ویال تا حصول نتیجه گلوکز خون و سپس سرم 3/2 و 3/1 ، تجویز اکسیژن و بالاخره مونیتورینگ ECG در صورت وجود آریتمی قلبی.

7. 3- لاواژ معده و سپس تجویز زغال فعال شده به میزان mg/kg 1-5/0 هر 2 تا 4 ساعت و سپس مسهل . 4- در صورتی که رابدومیولیز وجود داشته باشد ایجاد دیورز قلیایی تا حدودی کمک کننده است. 5- بیمار را در محیطی ساکت و آرام گذاشته و بطور دائم علائم حیاتی را کنترل نمائید. 6- در صورتی که مسموم شدیداً بی قرار و پرخاشگر باشد: Amp: Diazepam 2-5mg/IVup to 20mg

8. 7- از مصرف فنوتیازین ها (موجب هیپوتانسیون طولانی مدت و کاهش آستانه تشنج می شود) و هالوپریدول (موجب سندرم بدخیم نورولپتیک در یک مورد شده است) خودداری کنید. 8- در صورت هیپرتانسیون متوسط: Tab: Propranolol(Inderal;10&40mg) 20-40mg/Q4-6h 9- در صورت هیپرتانسیون شدید استفاده از نیتروپروساید یا دیازوکساید. 10- در صورت وجود تشنج استفاده از دیازپام یا فنی توئین جهت کنترل آن

9. 11- در صورت تاکیکاردی همراه با اختلال همودینامیک تجویز پروپرانولول وریدی، 12- در صورت اختلال فونکسیون یا نارسایی کلیه انجام دیالیز 13- به علت احتمال وجود مسمومیت همزمان با نارکوتیک ها توصیه می شود، همیشه نالوکسان نیز تجویز شود.

10. پیش آگهی و ملاحظات : در صورت مسمومیت خفیف بیمار در طی 7-6 ساعت هوشیار شده و معمولاً عوارض داخلی بر جای نمی گذارد ولی ممکن است شخص برای مدت طولانی (چند هفته یا ماهها) دچار اختلالات روانی شود. در مسمومیت شدید احتمال عوارض و اثرات طولانی مدت افزایش یافته و معمولاً هوشیاری در طی 48-24 ساعت و گاهی چند هفته بعد بر می گردد.

11. نیکوتین (Nicotine) نیکوتین یک آلکالوئید طبیعی گونه های خاصی از گیاهان موسوم به Nicotiana است. در هر نخ سیگار حدود 25-15 میلی گرم نیکوتین وجود دارد که از این مقدار حدود 5/2-1 میلی گرم (در انواع بدون فیلتر) و 1-2/0 میلی گرم (در انواع فیلتردار) نیکوتین در اثر استعمال هر نخ سیگار وارد بدن شخص می شود.

12. نیکوتین همچنین در آدامس های نیکوتینی(mg 2-1 در هر یک آدامس) و گاهی در سموم کشاورزی نیز وجود دارد. جذب گوارشی و تنفسی آن سریع بوده و به ترتیب پس از 30-20 و 3-2 دقیقه اثر می کند و در طی 16 ساعت بطور کامل متابولیزه و دفع می شود. مسمومیت با این ماده تقریباً فقط از طریق خوردن و تماس مستقیم بدن با برگ خیس این گیاهان (green Tobacco Sickness در کارگران مزارع تنباکو) اتفاق می افتد.

13. مسمومیت خوراکی بیشتر در میان افرادی است که از تنباکو و یا برگ سبز تنباکو (موسوم به ناس به خصوص در بین افغانیها) در زیر زبان خود استفاده می کنند. مقادیر توکسیک: خوردن مقدار mg/kg 10 نیکوتین موجب مرگ می شود.

14. علائم و نشانه ها : مسمومیت حاصل از نیکوتین خود را به صورت سندرم کولینرژیک نشان می دهد (به دلیل تحریک گیرنده های استیل کولین) که شامل تهوع ، استفراغ، تعریق، سیالوره، تاکیکاردی ، هیپرتانسیون، اسهال تب و با افزایش شدت مسمومیت اثرات تحریک گیرنده های نیکوتینی ظاهر می شود (دپرسیون تنفسی و کلاپس قلبی عروقی)

15. ارزیابی و یافته های پاراکلینیکی : 1- اندازه گیری الکترولیت ها، BUN، Creatinine، BS. 2- انجام ABG و C-XRay در صورت وجود علائم تنفسی 3- انجام ECG و مونیتورینگ علائم حیاتی تدابیر درمانی : 1- در صورت لزوم CPR پایه و پیشرفته 2- IV line برقرار کرده و در صورت لزوم تجویز اکسیژن و تهویه مکانیکی و مایعات لازم.

16. 3- در مواردی که مسمومیت از طریق خوردن اتفاق افتاده باشد بایستی اقدام به تجویز ایپکا (در صورتی که خود مسمومیت موجب استفراغ نشده باشد) و سپس لاواژ معده با محلول پرمنگنات پتاسیم 1:10000)یک قرص 100 میلی گرم در یک لیتر آب) و زغال فعال شده و مسهل نمود. 4- در صورت وجود مسمومیت شدید، علاوه بر درمانهای نگهدارنده بایستی از آتروفین نیز کمک گرفت.

17. پیش آگهی و ملاحظات : در غالب موارد با درمانهای محافظتی و مراقبت بیمار، بهبودی پس از 4-3 ساعت حاصل می شود. مسمومینی که علامت دار بوده و تحت درمان قرار گرفته اند بایستی حداقل 4-3 ساعت پس از بهبود علائم بالینی تحت نظر قرار گیرند.

18. منبع : تظاهرات اصلی و درمان بیماریها - مسمومیت ها تألیف : دکتر عبدالکریم پژومند (رئیس بخش مسمومین بیمارستان لقمان حکیم) دکتر ناصر جلالی (استادیار دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی) دکتر میترا اقدسی دکتر سید اصغر ساداتیان