İLETİŞİM ve ÇATIŞMA ÇÖZME BECERİLERİ

1. İLETİŞİM ve ÇATIŞMA ÇÖZME BECERİLERİ

2. İLETİŞİM NEDİR? İLETİŞİM, KİŞİLER ARASINDA OLUŞAN KARŞILIKLI MESAJ ALIŞVERİŞİDİR.

3. Öğretme – öğrenme sürecinin etkili olabilmesi için öğrenen ile öğreten arasında çok özel bir ilişkinin kurulması gerekir.

4. Öğretmen ve Öğretim İle İlgili Çok Kişi Tarafından Kabul Edilmiş Yaygın İnançlar Vardır • İyi öğretmen sakindir, telaşlanmaz, sinirlenmez, soğuk kanlıdır, duygularını göstermez. • İyi öğretmen önyargılı ve yanlı değildir, öğrencilere eşit davranır. • İyi öğretmen gerçek duygularını denetler ve öğrencilere göstermez. • Etkili öğretmen her öğrenciye eşit davranır.

5. Öğretmenler birbirlerine destek olur kendi duyguları ve inançlarından etkilenmeden öğrencilere karşı birlik oluştururlar. • İyi öğretmen her şeyden önce tutarlıdır. • Değişmez, unutulmaz, hata yapmaz coşkulu ve özgür bir eğitim ortamı oluşturur bu ortamı hep düzenli tutmayı başarır. • İyi öğretmen her sorunun cevabını bilir.

6. OYSA… İşte bir öğretmen kendisini bu yaygın inanç modellerine göre değerlendirir ve kendisini başarılı ya da başarısız kabul eder. Halbuki öğretmenler iyi ilişkiler kurduklarında rolden role geçmelerine, sert davranmalarına, insanüstü ve erdemli kişiliklere bürünmelerine gerek yoktur. Aksi durumlarda en iyi öğretim tekniklerinin bile öğrencilere etki etmediği görülecektir.

7. ÖĞRETMEN VE ÖĞRENCİ ARASINDAKİ İLİŞKİ • AÇIKLIK: Her davranışta yapmacık değil doğal olma, maske takmama, dürüst olma. • Önemsenmek:Öğrenciye değer verme onu adam yerine koyma, oturup konuşma, ilgi göstererek öğrenciyi dinleme. • Bİrbİrİneİhtİyaçduymak:Öğrenci olmasa öğretmenin ne önemi var öğrenciye de öğretmen şarttır. • Bİrbİrİndenayrı olmak:Gerektiğinde herkesin konumunu ve yapacağı işi bilmesi ve saygıda sevgide kusur edilmemesi hissettirilmeyen ince bir çizginin korunması. • İHTİYAÇLARINI KARŞILIKLI OLARAK GİDEREBİLMEK:Anlaşma sağlama, karşılıklı gereksinimleri giderme, birbirini anlamaya çalışma. ÖZELLİKLERİNİ İÇERİRSE, İYİ BİR ÖĞRETMEN-ÖĞRENCİ İLİŞKİSİ KURULMUŞ DEMEKTİR.

8. SAĞLIKLI İLETİŞİMİN VAZGEÇİLMEZ ÖĞELERİ

9. Koşulsuz Kabul (saygı) İnsanların statüleri, eğitimleri, yetenekleri eşit değildir. Ama her insanın onuru eşittir.

10. İçtenlik ve Dürüstlük Kendimizi ifade ederken içten ve dürürst olmak önemli. Ancak, ne söylediğiniz kadar nasıl söylediğiniz de çok önemli.

11. “Yürektençıkansözyüreğeulaşır, ağızdançıkansözkulaktakalır” Arapatasözü

12. Empati Söylediğimiz sözlerin, davranışlarımızın karşımızdakini nasıl etkilediğini, düşünerek fark ederek iletişim kurmak sağlıklı iletişim için çok önemlidir.

13. Kaliteli İletişim Kurmanın Koşulları • Kendini dinlemeye açık olmak. Ben ne hissediyorum, ne düşünüyorum.. • Açık iletişim. İma etmeden, kırmadan, saldırmadan düşünceleri duyguları yutmadan uygun ifadelerle paylaşmak.

14. Akıllı insan düşündüğü her şeyi söylemez, fakat söylediği her şeyi düşünür. Aristo

15. İLETİŞİM ENGELLERİ

16. İLETİŞİM ENGELLERİ • Emir Vermek, Yönlendirmek • Uyarmak, Göz Dağı Vermek • Ahlâk Dersi Vermek • Öğüt Vermek, Çözüm ve Öneri Getirmek • Öğretmek, Nutuk Çekmek, Mantıklı Düşünceler Önermek • Yargılamak, Eleştirmek, Suçlamak, Aynı Düşüncede Olmamak • Övmek, Aynı Düşüncede Olmak, Olumlu Değerlendirmeler Yapmak • Ad Takmak, Alay Etmek • Yorumlamak, Analiz Etmek, Tanı Koymak • Soru Sormak, Sınamak, Çapraz Sorgulama

17. Yargılamayın “Sen zaten hep böylesin”

18. ÖĞRENCİNİZİN ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ * Kendini yetersiz, değersiz ve aşağılanmış hissetmesine neden olabilir. * Sizin olumsuz yargılarınıza hedef olmamak için iletişimini kesmesine yol açabilir. * Sizin yargı ve eleştirilerinizi gerçek olarak algılayabilir. * Benlik saygısını zedeleyebilir. * Sizi eleştirmesine ve karşılık vermesine neden olabilir.

19. Konferans vermeyin “Biz sizin yaşınızdayken ders çalışmak için bu kadar olanağımız yoktu..Hiç kıymetini bilmiyorsunuz; halbuki biz....”

20. ÖĞRENCİNİZİN ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ * Kendi sorunlarını kendi başına çözmede aciz olduğunu ima eder. Yetersizlik duygusu yaratabilir. * Sorunlarını bütün olarak düşünüp değişik çözüm önerileri geliştirip bunları denemesini engelleyebilir. * Bağımlılık ya da direnme yaratabilir. * Sizin kendisini anlamadığınız duygusunu oluşturabilir.

21. Tehdit etmeyin “Eğer dediğimi yapmazsan...”

22. ÖĞRENCİNİZİN ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ * Korku, boyun eğme yaratabilir. * Söylenenlerin gerçekten yapılıp yapılmayacağını denemesine yol açabilir. * Gücenme, kızgınlık ve isyankarlığa neden olabilir. * İstenmeyen davranışı değiştirmemesine neden olabilir.

23. Sorgulamayın “Kim, nerede, nasıl, niçin, ne zaman, neden...?”

24. ÖĞRENCİNİZİN ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ * Genellikle hayır demeye, yarı doğru cevap vermeye ya da kaçamak cevap vermeye yöneltebilir. * Kendisine güvenilmediği mesajını iletebilir. * Soruların nedeni açıklanmadığınızdan, korku ve kaygı yaratabilir. * Konuşma özgürlüğünü zedeleyebilir.

25. Teşhis koymayın “Bence sen...”

26. ÖĞRENCİNİZİN ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ * Korkutabilir ve kendisini engellenmiş hissetmesine neden olabilirsiniz. * Kendisini korumasız hissetmesine neden olabilirsiniz. * Yanlış anlaşılma endişesi ile iletişimi kesebilir. * Başarısızlık ve yetersizlik duygusu hissetmesine neden olabilir.

27. Emir vermeyin “Ne diyorsam onu yap, soru sorma”

28. ÖĞRENCİNİZİN ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ * Korku ve aktif direnç yaratabilir. * Söylenenlerin tersini denemeye davet edebilir. * İsyankar davranışlara ya da misillemeye yol açabilir. * Size karşı düşmanca duygular beslemesine neden olabilir.

29. ETKİLİ İLETİŞİM İLETİŞİM KURABİLMENİN ANAHTARLARI

30. ETKİLİ İLETİŞİM İLETİŞİM KURABİLMENİN ANAHTARLARI • Etkili Dinleme • Etkili Konuşma • Ben Dili • Beden Dili

31. Dinleyin

32. NEDEN DİNLEMEYİZ ? * Eğer karşımızdakinin ne söyleyeceğini biliyorsak (bildiğimizi zannedersek) dinlemeyiz. * Hoşumuza gitmeyen bir şeyi duymak istemediğimizde dinlemeyiz. * Hoşlanmadığımız bir insanın söylediklerini dinlemekte zorlanırız. * Karşımızdaki daha sözüne başlar başlamaz cevap hazırlamaya başladığımız için ne dediğini duymayız.

33. NASIL DAHA İYİ DİNLERİZ ? * Konuşurken dinleyemezsiniz, konuşmayı kesin ve dinlemeye istekli olduğunuzu gösterin. * Kendinizi konuşanın yerine koyun. Onun bakış açısını, tutumlarını değerlerini ve yaşını gözönüne alarak anlamaya çalışın. * Onu daha iyi anlamak için sorular sorun. * Dikkatinizi konuşulana verip duygularınızı kontrol etmeye çalışın.

34. Ergen öğrencinizin büyüyen ve sürekli değişen, bir birey olduğunu unutmayın. Kendi ergenlik deneyimlerinizi düşünün. Siz ergen iken, öğretmenlerinizin nasıl davranmalarını isterdiniz... Sizinle birebir görüştüğünde mi, sınıf içinde konuştuğunda mı daha etkili oluyordu? Hangi öğretmenlerinizin tepkilerini daha çok dikkate alıyordunuz, hangi öğretmenleriniz sizin üzerinizde olumlu etki yaratıyordu, neden?

35. En iyi tepki herhalde sabırlı olmaktır. Bir an için kendinizi öğrencinizin yerine koyun ve düşünün... Öğretmen olarak göndermiş olduğunuz mesajları siz nasıl alırdınız? Mesajlarda dikkatinizi çeken ne olurdu? Öğrencinize verdiğiniz mesajlar onu nasıl etkiliyor?

36. Etkili Dinleme Etkin dinleme, dinleyen kişinin anlatılanları karşı tarafa tıpkı bir ayna gibi yansıtmasıdır. Edilgin dinlemeden farkı, konuşan kişinin doğru anlaşıldığı ve işitildiğini karşı tarafa iletmesidir. Yani konuşan kişinin duygularının anlaşıldığının ifade edilmesidir. Böylece çocuk hem kendisini ifade etmiş olacak hem de sorunlarına çözüm yolu bulacaktır.

37. Etkili iletişim yöntemlerinden biri edilgen dinlemedir. Edilgen dinleme, öğrenciniz konuşurken, sık sık soru sormadan ve yorum yapmadan onu dinlemektir. Öğretmen kendi görüşlerini iletmek yerine onay tepkilerini (kafasını öne doğru eğerek “hı, hı”, “doğru”, cümlelerdeki önemli kelimeleri tekrar etmek) kullanarak tamamen susmadan, göz teması kurarak öğrencinin konuşmaya teşvik edilmesidir.

38. Etkili Konuşma Konuşma , insan ilişkilerinde yapıcı olduğu kadar yıkıcı da olduğundan, öğrenciyi öğretmene yakınlaştırabildiği gibi uzaklaştırabilirde…

39. Kapı Aralayıcıİletiler Öğrencinin duygu ve düşüncelerini ifade etmekte zorlandığı durumlarda, konuşmaya davet etmek için özendirici sorular sorarak konuşmak için davettir. “Düşüncelerin ilgimi çekiyor.”, “Bugün üzgün görünüyorsun, konuşmak ister misin?”, “Bu konudaki duygu ve düşüncelerini merak ediyorum.” gibi cümleler öğrenciye saygı duyulduğu iletisini göndererek konuşmaya teşvik eder. Bu sözler kullanılmaya başlandığı ilk zamanlarda öğrecileralışık olmadıkları bir durumla karşılaşacakları için olumlu tepkiler vermeyebilirler.

40. İLETİŞİMDE BEN DİLİ

41. DAVRANIŞ PENCERESİ Kabul alanı ---------------------- Kabul etmeme alanı Kabul çizgisi duruma ve kişiye göre yer değiştirir Kabul çizgisi

43. Sorun Kimde? Bu tablo öğretmenlere, öğrenci sorunlarını çözme ile öğrencilerin öğretmenlerde yarattıkları sorunları çözme davranışlarının birbirlerinden tümüyle ayrı olduğunu ve ayrı yaklaşımlar gerektirdiğini gösterir. Buna göre : • Her şeyden önce öğrencinin davranışı “davranış penceresi”nin doğru bölümüne yerleştirilmelidir. • Öğrencinin davranışı “sorun öğrencinin” alanındaysa, öğretmenin Etkin Dinleme uygulayarak danışmanlık yapması uygundur.

44. Sorun Kimde? SORUN ÖĞRENCİDE ------------------------------------- SORUN YOK (ÖĞRENİM ) ------------------------------------- SORUN ÖĞRETMENDE Etkin Dinleme Ben Dili

45. BEN DİLİ Sen İletileri Neden Yanlıştır ? Örnek: Dersi ilk anlatışta anlayan bir öğrencinin anlamayanlar için yapılan tekrar sırasında can sıkıntısından öğretmeni rahatsız ettiğini varsayalım. Öğretmen bu engelleme sonucu, kendinde oluşan duyguları içinde saklayıp konuşursa bir kodlama yapacak ve dili “sen”li olacaktır: “Terbiyesizlik ediyorsun”

46. BEN DİLİ Eğer duygularını açıklayarak konuşursa ben diliyle konuşmuş olacaktır: “Çok rahatsız oldum”

47. Ben – İletileri Neden Etkilidir ? Sen –iletileri öğrenciyi olumsuz yargılayan, Ben– iletileri ise öğretmenin sorun karşısındaki duygularını dile getiren iletilerdir.

48. Ben – İletileri Neden Etkilidir ? Ben – iletilerini gönderen öğretmen, kendi duygularının bilincinde olmak için önce kendini dinleme ve duygularını tüm açıklığı ile öğrencileriyle paylaşma yükümlülüğü taşır. Ben – iletileri , davranışının yükümlülüğünü öğrencide bırakır. Aynı zamanda Ben –iletileri , Sen – iletileriyle birlikte gelen olumsuz etkileri içermez ve öğrenciyi kızgın, kinli, hırçın değil, yardımcı ve düşünceli olmada özgür bırakır.

49. Ben – İleti Cümleleri Nasıl Kurulur ? Birinci öğe sorun yaratan davranışın tanımlanmasıdır. Her şeyden önce öğrenciler bu iletiden öğretmene neyin sorun olduğunu anlamalıdır. Öğrenci , öğretmeninin kendisi ile neden yüzleştiğini kestirmek zorunda kalmamalıdır. Böyle olursa ileti etkisini yitirir. Kabul edilmezliği suçlamayan, yargılamayan türde tanımlamak, Ben – iletisi için iyi bir başlangıçtır.

50. Ben – İleti Cümleleri Nasıl Kurulur ? Ben – iletisinin ikinci öğesiöğrencinin kabul edilemeyen davranışının öğretmen üzerindeki kesin, gerçek ve somut etkisinin ona söylenmesidir: “Sen kapıyı kilitlemeyince ( yargılamayan tanımlama) , bazen eşyalarım çalınıyor...” (Somut etki)