به نام خدا

1. به نام خدا زمستان82

2. روش‌هاي اندازه‌گيري و ارزشيابي آموزشي

3. تعريف اصطلاحات حوزه اندازه‌گيري تعريف اندازه‌گيري تعريف آزمون تعريف آزمودن و سنجش تعريف ارزشيابي مقايسه اندازه‌گيري و ارزشيابي مقايسه آزمودن، سنجش،اندازه‌گيري، و ارزشيابي ارزشيابي آموزشي و پژوهش آموزشي

4. تعريف اندازه‌گيري اندازه‌گيري عبارتست از فرايندي كه تعيين مي‌كند يك شخص يا يك شئ چه مقدار از يك ويژگي برخوردار است. دراندازه‌گيري، ويژگي يا صفتي كه اندازه‌گيري مي‌شود حتما به صورت عدد يا رقم مشخص مي‌گردد. بيان قواعد اندازه‌گيري از جنبه‌هاي مهم استاندارد كردن يا ميزان كردن آزمون‌هاي رواني و تربيتي است.

5. تعريف آزمون بر خلاف ويژگي‌هاي فيزيكي(جسمي) و رفتارهاي آشكاركه به طور مستقيم اندازه‌گيري مي‌شوند، ويژگي‌ها و صفات رواني را بايد به طور غير مستقيم اندازه‌گيري كرد. معمول‌ترين وسيله اندازه‌گيري ويژگي‌ها و صفات رواني آزمون مي‌باشد. آزمون معمولا به صورت مجموعه‌اي سؤال و غالبا به طور كتبي براي پاسخ‌گويي در اختيار آزمون شوندگان قرار مي‌گيرد.

6. تعريف آزمودن و سنجش وقتي كه براي اندازه‌گيري يكي از ويژگي‌هاي رواني يا تربيتي يك فرد يا گروهي از افراد از آزمودن استفاده مي‌شود به اين عمل يا فعاليت آزمودن مي‌گويند. زماني كه در اندازه‌گيري به جاي آزمون يا علاوه برآن، وسايل ديگري به كار مي‌روند، به آن سنجش مي‌گويند.

7. تعريف ارزشيابي ارزشيابي به يك فرايند نظام‌دار براي جمع‌آوري، تحليل و تفسير اطلاعات گفته مي‌شود. به اين منظور كه تعيين شود آيا هدف‌هاي موردنظر تحقق يافته‌اند يا در حال تحقق يافتن هستند و به چه ميزاني. ارزشيابي آموزشي علاوه بر ارزشيابي پيشرفت تحصيلي با هدف‌هاي ديگري نيز سر و كار دارد. ازجمله اين‌ها مي‌توان عملكرد معلمان و مديران، روش‌هاي آموزشي، برنامه‌هاي درسي، دوره‌هاي آموزشي و… را نام برد.

8. مقايسه اندازه‌گيري و ارزشيابي ارزشيابي شامل داوري ارزشي درباره مطلوب بودن يا مطلوب نبودن ويژگي يا موضوع مورد ارزشيابي است،اما دراندازه‌گيري هيچ‌گونه داوري يا قضاوتي درباره نتايج حاصل انجام نمي‌گيرد. اندازه‌گيري پايه و اساس ارزشيابي درست است

9. مقايسه آزمودن، سنجش،اندازه گيري و ارزشيابي ارزشيابي اندازه‌گيري آزمودن سنجش

10. ارزشيابي آموزشي و پژوهش آموزشي هم پژوهش آموزشي و هم ارزشيابي آموزشي جزو فعاليت‌هاي علمي به حساب مي‌آيند؛ زيرا هر دو بر روش‌ها و فنون بررسي تجربي متكي اند. هدف ارزشيابي به طور عمده، تصميم‌گيري است ولي هدف پژوهش استنتاج است. در پژوهش آموزشي تعميم پذيري نتايج پژوهش از اهميت خاصي برخوردار است؛ در مقابل، ارزشيابي آموزشي بر يك پديده آموزشي ويژه متمركز است. ارزشيابي آموزشي با ارزش سر و كار دارد در حالي كه پژوهش آموزشي خالي از ارزش است.

11. فصل دوم-مقياس‌هاي اندازه‌گيري انواع مقياس‌هاي اندازه‌گيري مقايسه مقياس‌هاي اندازه‌گيري با يگديگر مقياس پيوسته و گسسته حدود واقعي اعداد گرد كردن

12. انواع مقياس‌هاي اندازه‌گيري ويژگي‌هاي متفاوت اعداد را مقياس‌هاي اندازه‌گيري مي‌نامند. مقياس اسمي مقياس ترتيبي انواع مقياس‌ها اندازه‌گيري مقياس فاصله‌اي مقياس نسبتي

13. مقياس اسمي مقياس اسمي پايين‌ترين سطح يا ساده‌ترين نوع اندازه‌گيري را معرفي مي‌كند اسم گذاري: در اين مقياس از ارقام و اعداد براي اسم‌گذاري و تشخيص اشيا يا افراد استفاده مي‌شود طبقه‌بندي:از اعداد و ارقام براي طبقه‌بندي اشيا و افراد نيز استفاده مي‌شود.

14. مقياس ترتيبي درمقياس ترتيبي 1-دسته‌اي از افراد يا اشيا با توجه به يك صفت از بزرگ به كوچك (يا بالعكس) مرتب مي‌شوند. 2-معلوم نيست كه هر يك از اين افراد يا اشيا به مفهوم مطلق، چقدر از آن صفت را دارد. 3-مشخص نيست كه اين اشيا يا افراد از لحاظ صفت مورد اندازه‌گيري چقدر از يكديگر فاصله دارند.

15. مقياس فاصله‌اي درمقياس فاصله‌اي 1-رتبه اشيا يا افراد با توجه به يك صفت مشخص است. 2-هيچ نوع اطلاعي راجع به مقدار مطلق صفت براي هيچ يك از اشيا يا افراد در دست نيست. 3-مشخص است كه اين اشيا يا افراد از لحاظ صفت مورد اندازه‌گيري چقدر از يكديگر فاصله دارند.

16. مقياس نسبتي درمقياس نسبتي 1-رتبه اشخاص با توجه به يك صفت مشخص است. 2-مشخص است كه اين اشيا يا افراد از لحاظ صفت مورد اندازه‌گيري چقدر از يكديگر فاصله دارند. 3-فاصله حداقل يكي از اشخاص از يك صفر منطقي معلوم است.

17. خلاصه ويژگي‌هاي مهم مقياس‌هاي چهارگانه

18. مقياس گسسته مقياس‌هايي كه در آنها متغيير مورد نظر تنها ميتواند يكي از ارزش‌هاي معين را به خود اختصاص دهد، مقياس‌هاي گسسته نام دارند. ويژگي مهم اين نوع مقياس‌ها، تساوي واحدهاي شمارش آنها در طول مقياس است.

19. 3 0 2.5 0.5 2 1 1.5 مقياس گسسته نمونه‌اي از مقياس‌ گسسته كه در آن متغيرها با نصف واحد تغيير مي‌كنند.

20. مقياس پيوسته در مقياس پيوسته، متغير مورد نظر مي‌تواند در فاصله بين نقاط مقياس، هر تعدادي ارزش را به خود اختصاص دهد. ويژگي مهم اين نوع مقياس‌ها، تساوي واحدهاي اندازه‌گيري است.

21. حدود واقعي اعداد حدود واقعي ارزش عددي يك متغير پيوسته برابر است با آن عدد به اضافه يا منهاي نصف واحد اندازه‌گيري. به عنوان مثال اگر وزن خود را 61 كيلوگرم گزارش كنيد، حدود واقعي وزن شما بين 60/5 و 61/5 قرار دارد.

22. فصل دوازدهم-اجرا،نمره‌گذاري و تحليل آزمون شرايط اجراي آزمون تحليل سؤال‌هاي آزمون تحليل سؤال‌هاي آزمون تشريحي تحليل سؤال‌هاي آزمون‌هاي وابسته به ملاك

23. شرايط اجراي آزمون‌هاي كتبي ترتيب قرار دادن سؤال‌هاي آزمون به دنبال يكديگر 1-سؤال‌ها را با توجه به نوع آنها دسته‌بندي كنيد و پشت سر‌هم قرار دهيد. 2-سؤال‌ها را از ساده به دشوار مرتب كنيد. 3-سؤال‌ها را به تريب سازمان اصلي مطالب به دنبال هم مرتب كنيد.

24. شرايط اجراي آزمون‌هاي كتبي نوشتن دستورالعمل يا راهنماي آزمون 1-زمان لازم براي هر قسمت 2-ارزش هر سؤال 3-مجاز يا غير مجاز بودن حدس زدن اجراي آزمون سعي كنيد كه در جلسه امتحان از عوامل‌تنش‌زا و اضطراب برانگيز جلوگيري به عمل آوريد.

25. شرايط اجراي آزمون‌هاي كتبي نمره‌گذاري آزمون‌هاي عيني 1- احتساب كليه پاسخ‌هاي درست بدون كسر نمره براي حدس زدن 2- كسر مقداري از نمره براي جبران حدس زدن نمره اصلاح شده=R - W تعداد پاسخ‌هاي درست=R تعداد پاسخ‌هاي غلط=W تعداد گزينه‌هاي هر سؤال=N N-1

26. تحليل سؤال‌هاي آزمون-مراحل تحليل سؤال 1-برگه‌هاي آزمون را به ترتيب نمره از بالا به پايين مرتب كنيد. 2-تعداد برگه‌هاي گروه پايين و بالا را مشخص كنيد. 3-تعداد افراد گروه بالا كه هر يك از گزينه‌هاي سؤال را انتخاب كرده يا آن‌ را بي‌جواب گذاشته‌اند را مشخص كنيد. 4- تعداد افراد گروه پايين كه هر يك از گزينه‌هاي سؤال را انتخاب كرده يا آن‌ را بي‌جواب گذاشته‌اند را مشخص كنيد.

27. تحليل سؤال‌هاي آزمون-محاسبه ضريب دشواري سؤال انتخاب‌هاي درست گروه پايين انتخاب‌هاي درست گروه بالا 100 ضريب دشواري سؤال=P تعداد افراد گروه بالا تعداد افراد گروه پايين

28. تحليل سؤال‌هاي آزمون-محاسبه ضريب دشواري سؤال هر اندازه ضريب دشواري يك سؤال بزرگتر(به 100 نزديكتر) باشد، آن سؤال آسانتر است و هر اندازه كه اين ضريب كوچكتر (به صفر نزديكتر) باشد سؤال دشوارتر است.

29. تحليل سؤال‌هاي آزمون-تفسير ضريب دشواري هر چه واريانس نمرات حاصل از يك آزمون وابسته به هنجار بزرگتر باشد آن آزمون آزمون بهتري است. بنابراين، يكي از راههاي قضاوت درباره مفيد بودن سؤال‌هاي يك آزمون اين است كه ببينيم سؤال تا چه اندازه به پراكندگي يا واريانس نمرات كمك مي‌كند. (P(1-P= واريانس سؤال در اين فرمول Pضريب دشواري مي‌باشد. زماني كه P=0.5 ، واريانس سؤال حداكثر(25/) خواهد بود. 25/.=(P(1-P= واريانس سؤال

30. تحليل سؤال‌هاي آزمون-محاسبه ضريب تميزسؤال ضريب تميز قدرت سؤال را در تمايزگذاري يا تشخيص بين گروه قوي و گروه ضعيف آزمون‌شوندگان مشخص مي‌كند. انتخاب‌هاي درست گروه پايين انتخاب‌هاي درست گروه بالا ضريب تميز سؤال=d تعداد افراد يك گروه (بالا يا پايين)

31. تحليل سؤال‌هاي آزمون-تفسير ضريب تميز هر قدر ضريب تميز بزرگتر باشد، قوه تميز آن سؤال بيشتر است و بالعكس. ضريب تميز صفرحاكي از اين است كه آن سؤال به هيچ وجه نتوانسته بين گروه قوي و ضعيف تمايز قائل شود. تمامي ضرايب تميز سؤال‌هاي آزمون بايد مثبت باشد. چرا؟

32. تحليل سؤال‌هاي آزمون-همبستگي سؤال با كل آزمون اين ضريب همبستگي كه معمولا به صورت همبستگي دو رشته‌اي نقطه‌اي محاسبه مي‌شود، در واقع ضريب توافق سؤال با كل آزمون است. هر چه اين ضريب بيشتر باشد، بدان معني است كه سؤال با مجموعه سؤال‌هاي ديگر همخواني بيشتري دارد؛ و لذا بين گروه‌ها بيشتر تميز قائل مي‌شود. ضريب همبستگي صفر=عدم تمايز بين افراد قوي و ضعيف

33. تحليل سؤال‌هاي آزمون-همبستگي ميان سؤال‌هاي آزمون محاسبه همبستگي تك تك سؤالات با يكديگر چند فايده مهم دارد: 1- با در دست داشتن تعداد سؤالهاي آزمون و ميانگين ضريب همبستگي بين آنها مي‌توان ضريب پايايي آزمون را محاسبه كرد. 2- با استفاده از اين نوع همبستگي مي‌توان به مفهوم قوه تميز سؤال دست يافت.

34. تحليل سؤال‌هاي آزمون-رابطه بين ضريب دشواري و ضريب تميز 1 حداكثر ضريب تميز 4/+ ضريب دشواري 0 0/8 0/5 1 ضريب تميز 4/ - 1- حداقل ضريب تميز

35. فصل چهاردهم-هنجارها و نيمرخها تعريف هنجار انواع هنجارها هنجار سني هنجاركلاسي هنجار سني نمايي هنجار سن ذهني هوشبهر هنجار درصدي هنجارهاي مربوط به نمرات معيار

36. تعريف هنجار اگر براي تفسير نمره يك دانش آموز آن نمره را با نمره يك گروه مرجع مقايسه كنيم به آن گروه مرجع گروه هنجار مي‌گويند. فايده هنجار اين است كه براي قضاوت درباره سطح نسبي عملكرد يك فرد به عنوان معيار به كار مي‌رود. هنجاريابي يكي از مراحل اصلي در استاندارد كردن آزمون‌هاي وابسته به هنجار است.

37. انواع هنجارها-هنجار سني هنجارسني يا معادل سني بر ميانگين يا ميانه نمراتي مبتني است كه دانش‌ آموزان در سنين مختلف كسب مي‌كنند و به صورت معادلهاي سني نشان داده مي‌شود. از محدوديت‌هاي هنجار سني اين است كه در آن عملكرد آزمون در قالب واحدهاي نامساوي معرفي مي‌شوند. در سنين مختلف، تغييرات الگوهاي رشد از يك توانايي به توانايي ديگر سبب مي‌شوند كه واحدهاي سني معني يكساني نداشته باشند.

38. انواع هنجارها-هنجار كلاسي تنها تفاوت عمده هنجار كلاسي نسبت به هنجار سني اين است كه در هنجار سني گروههاي مرجع گروههاي سني هستند، اما در هنجار كلاسي از گروههاي كلاسي به عنوان گروههاي مرجع استفاده مي‌كنند. در اين صورت آزمون را به گروههاي نمونه پايه‌ها يا كلاس‌هاي مختلف مي‌دهند و ميانگين يا ميانه نمرات كلاس‌هاي مختلف را به صورت هنجارهاي كلاسي به كار مي‌گيرند. از نظر محدوديت درست شبيه هنجارهاي سني مي‌باشند.

39. انواع هنجارها- سني نمايي براي به‌دست آوردن شاخص درست‌ تري از نمره متوسط دانش‌آموزان در يك كلاس معين، نمرات دانش‌آموزان خيلي بزرگ يا خيلي كوچك را كنار مي‌گذارند. اين نوع هنجار كلاسي محدود شده را هنجار سني نمايي مي‌نامند.

40. انواع هنجارها- سني ذهني هنجار سن ذهني يا سن عقلي نوعي هنجار سني است كه در آزمونهاي هوش به كار مي‌رود. روش محاسبه سن ذهني شبيه به محاسبه معادل‌هاي سني است. بنابراين اگر نمره خام يك دانش‌آموز در يك آزمون هوش برابر با ميانه نمرات خام كودكان 9 ساله باشد، سن ذهني او 9 خواهد بود.

41. هوشبهر هوشبهر يا بهره هوشي يك خارج قسمت است كه از فرمول زير محاسبه مي‌شود: سن ذهني هوشبهر=IQ 100 سن تقويمي

42. انواع هنجارها- هنجار درصدي در هنجار درصدي، فرد با گروه سني با كلاسي خودش يعني گروهي كه منطقا مي‌ توان او را عضوي از آن دانست مقايسه مي‌شود. در هنجارهاي درصدي از رتبه‌هاي درصدي يا صدكها استفاده مي‌شود. رتبه‌هاي درصدي عملكرد نسبي آزمون شوندگان را نشان مي‌دهند، در حالي كه صدكها به نقاطي بر روي توزيع نمرات اشاره مي‌كنند.

43. هنجارهاي مربوط به نمرات معيار در روش نمرات معيار، موقعيت نسبي يك دانش‌آموز در يك گروه با نشان دادن فاصله نمره او از ميانگين نمرات معلوم مي‌شود. نمرات معيار، عملكرد هر دانش‌آموز را در يك آزمون، بنا بر اختلاف عملكرد او از ميانگين گروه، بر حسب واحد انحراف معيار نشان مي‌دهد.

44. نمره Z آن دسته از نمرات معيار كه داراي توزيعي با ميانگين صفر و انحراف معيار واحد هستند به نمرات Z ، شهرت دارند. براي تبديل نمرات خام به نمرات Z از فرمول زيراستفاده مي‌شود: X-X نمره Zمعادل نمره خام X SD نمره Zبه ما نشان مي‌دهد كه يك نمره خام به اندازه چه تعداد از واحدهاي انحراف معيار بالاتر يا پايين تر از ميانگين است.

45. نمره ‍‍T مقياس نمرات Tبا ضرب نمرات Zدر 10 و جمع كردن نمرات حاصل با 50 به‌ دست مي‌آيد. بنابراين، آن دسته از نمرات معيار كه داراي توزيعي با ميانگين 50 و معيار 10 است، توزيع نمرات Tنام دارد. از آنجا كه همه نمرات Tداراي ميانگين 50 و انحراف معيار 10 هستند، هر نمره Tبه طور مستقيم قابل تفسير و استفاده مي ‌باشد.

46. نمره 9 بخشي نوع ديگري از نمرات هنجار به نام نمرات 9 بخشي وجود دارد كه به صورت نمرات معيار يك رقمي نشان داده مي‌شود. 9-بسيار عالي (4% بالا) 8-عالي (7% بعدي) 7-خيلي خوب (12% بعدي) 6-خوب (17% بعدي) 5- متوسط (20% وسط) 4- نسبتا ضعيف (17% بعدي) 3-ضعيف (12%بعدي) 2-خيلي ضعيف (7% بعدي) 1-بيش از حد ضعيف (4% آخر)

47. هوشبهر انحرافي بعدها در آزمونهاي هوشي ، روش نمرات هوشبهر را كنار گذاشته و به جاي آن از هوشبهر انحرافي(DIQ) استفاده كردند. هوشبهر انحرافي يك هنجار مربوط به نمرات معيار است كه داراي ميانگين 100 و انحراف معيار 15 يا 16 است. اگر انحراف معيار 15 باشد: هوشبهر انحرافي را مانند نمرات Tو Zتفسير مي‌كنند.

48. پايان