ΙΟΝΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ Τμήμα Αρχειονομίας Βιβλιοθηκονομίας

ΙΟΝΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΤμήμα Αρχειονομίας Βιβλιοθηκονομίας Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών στην Επιστήμη της Πληροφορίας 2003-2004 Εργασία στο Μάθημα: Ψηφιακές Βιβλιοθήκες Α’ Εξάμηνο 2004

ΨΗΦΙΑΚΕΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΕΣΠρωτογενούς Υλικού (Primary Resource Material) Επιβλέπων Καθηγητής: Σ. Καπιδάκης Ευαγγελία Λάσκαρι

Τι είναι Πρωτογενές Υλικό • Χειρόγραφα • Παλαιά Βιβλία • Χάρτες • Ηχογραφήσεις • Φιλμ- Αρνητικά – Slides • Αρχαιολογικά Αντικείμενα, Εκθέματα Μουσείων, Πίνακες

Πού Υπάρχει • Βιβλιοθήκες • Αρχεία • Μουσεία • Άλλα Ιδρύματα Δημόσια / Ιδιωτικά • Ιδιώτες

Γιατί κινδυνεύει και από τι Γιατί είναι μοναδικό / σπάνιο: • Από φυσική καταστροφή(φωτιά, πλημμύρα, σεισμός) • Από φυσική φθορά (οξείδωση χαρτιού, μικροοργανισμοί) • Δολιοφθορά

Τι κερδίζουμε με την ψηφιοποίηση • Έργα λογοτεχνικά, ερευνητικά, τέχνης διατηρούνται • Είναι διαθέσιμα σε όλο τον κόσμο για σκοπούς εκπαιδευτικούς, ερευνητικούς, για όλες τις μελλοντικές γενιές • Ελαττώνονται φυσικά, διοικητικά, οικονομικά ή άλλα εμπόδια για την πρόσβαση του χρήστη

Τα στοιχεία της εργασίας προέρχονται από: • Την εμπειρία του American Memory • Την εμπειρία του Πανεπιστημίου της Iowa • Το παράδειγμα της IBM:Biblioteca Vaticana Apostolica, συλλογή Andrew Wyeth, Archivo Genaral de Indias de Sevillia, Lurtherhalle in Wittenberg, Klan Library, Βιβλιοθήκη Beinecke Παν. Yale • Το παράδειγμα της Universal Library (Carnegie Mellon University) • Το πρόγραμμα ψηφιοποίησης του Πανεπιστημίου του Colorado

Πώς Υλοποιούνται τα Προγράμματα Ψηφιοποίησης • Συνήθως είναι συνδυασμός δημόσιας / ιδιωτικής πρωτοβουλίας • Παρατηρείται μεγάλη συμμετοχή εθελοντών (προσωπικό φορέων-ιδιώτες) • Επιχορηγήσεις – χρηματοδοτήσεις από διάφορους σχετικούς φορείς / ιδρύματα

Ιδιαιτερότητες που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη κατά την ψηφιοποίηση πρωτογενούς υλικού Α) Κίνδυνοι για το υλικό: • Κίνδυνος στοσκαννάρισμα • Κίνδυνος από υπέρυθρη ακτινοβολία • Κίνδυνος από το άγγιγμα με τα χέρια Λύσεις: • Διαμόρφωση ειδικού περιβάλλοντος • Χρησιμοποίηση κατάλληλου εξοπλισμού • Προσοχή στην πρώτη σάρωση

Ιδιαιτερότητες που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη κατά την ψηφιοποίηση πρωτογενούς υλικού Β) Προβλήματα λόγω κακής κατάστασης του υλικού: • Ξεθωριασμένο μελάνι • Διάχυση από μελάνι στην επίσης γραμμένη πίσω όψη (bleed-through) • Κηλίδες Λύσεις: • Αλλαγές χρησιμοποιώντας παλέτα χρωμάτων • Εφαρμογή ειδικού φίλτρου σε ολόκληρη σελίδα ή κομμάτι

Ιδιαιτερότητες που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη κατά την ψηφιοποίηση πρωτογενούς υλικού Γ) Προσέγγιση στο πρωτογενές υλικό είναι user oriented: • Βιβλιοθηκονόμος – Αρχειονόμος ενδιαφέρεται για υψηλή ανάλυση – αρχειακή ποιότητα – υλικό προσπελάσιμο μέσω web • Εμπειρία χρήστη το υλικό καθεαυτό • Η τεχνική πρέπει να ενισχύει την ακριβή όψη χωρίς να μοιάζει ψεύτικο

Μέσα στην ψηφιακή συλλογή τα αντικείμενα είναι ταξινομημένα: • Σύμφωνα με το original format • Ανάλογα με το digital format (Jpeg, Mpeg, SGML, MP3) • Κατά συλλογή (π.χ. χειρόγραφα, γεωγραφία και χάρτες, ισπανική συλλογή, νομική βιβλιοθήκη, κλπ.)

Ο Χρήστης αυτών των Ψηφιακών Βιβλιοθηκών συνήθως έχει στη διάθεσή του: • Πρόσβαση σε ψηφιακό περιεχόμενο κειμένου είτε με finding aids είτε με πλήρες κείμενο Finding Aids = λεπτομερείς οδηγοί σε πρωτογενές υλικό με πληρέστερη πληροφόρηση από αρχεία καταλόγων • Δυνατότητες πλοήγησης, φυλλομέτρησης, εκτύπωσης • Σελίδες μάθησης (π.χ. Learning Page του American Memory) είναι οδηγοί για τη συλλογή, προγράμματα μαθημάτων / δραστηριοτήτων για το σχολείο ή το σπίτι • Workshops on line • Άλλες επιμορφωτικές σελίδες (π.χ. Today in History του American Memory)

Θέματα Πνευματικής Ιδιοκτησίας • Το ψηφιοποιημένο υλικό είναι ιδιοκτησία των κατά περίπτωση φορέων / ιδρυμάτων • Πρέπει να υπάρχει εξισορρόπηση στις προσπάθειες βελτιωμένης προσπέλασης και στις προσπάθειες να οριοθετηθεί η χρήση • Ενδεχόμενα έσοδα διατίθενται για περαιτέρω ψηφιοποίηση / βελτίωση ποιότητας • Οι καλύτερες πρακτικές εξαρτώνται από τη φύση του υλικού και τα είδη χρήσης • Παράδειγμα: χειρόγραφα Βατικανού (watermarks)

Έλεγχος Ποιότητας Κάθε project πρέπει να χαρακτηρίζεται: • Ακρίβεια 98% στην ποιότητα εικόνων • Να περιλαμβάνει όλες τις σελίδες • Είναι σημαντικό η πρώτη σάρωση να είναι υψηλής ποιότητας

Πρότυπα Ομοσπονδίας Ψηφιακών Βιβλιοθηκών που αφορούν σε υλικό Μουσείων, Βιβλιοθηκών, Αρχείων • Standards for Electronic Resource Management DLF – Sponsored NISO Whitepaper • Guide to good practice: Cataloguing Standards for Describing Cultural Objects and Images • The Open Archives Initiative

Άλλα Πρότυπα • Encoded Archival Description (EAD) • AMMEM DTD: αναπτύχθηκε για να «εννοιοποιήσει» κείμενα ενώνοντάς τα σε ομάδα παρά να περιγράφει ειδικούς τύπους εγγράφων • Text Encoding Initiative (TEI) • SGML

Το American Memory για Κωδικοποίηση Υλικού Κειμένου Χρησιμοποιεί SGML για δύο τύπους εγγράφων: • Finding Aids • Πλήρες κείμενο βιβλίων, φυλλαδίων, χειρογράφων, ιστορικών κειμένων

Οι οδηγίες ψηφιοποίησης προέρχονται από το Project Ψηφιοποίησης του Πανεπιστημίου του Colorado • έχουν σκοπό να αυξήσουν τη διαλειτουργικότητα και δυνατότητα πρόσβασης στις ψηφιακές συλλογές • Να εξασφαλίσουν υψηλό επίπεδο ποιότητας εικόνας • Να μειώσουν στο ελάχιστο την πιθανότητα επαναληπτικής σάρωσης • Να εξασφαλίσουν καλύτερες πρακτικές για μετατροπή των υλικών σε ψηφιακό μορφότυπο • Να εξασφαλίσουν την επί μακρόν διατήρηση αυτών των ψηφιακών πηγών

Μορφότυπα Αποθήκευσης Ψηφιακών Εικόνων • TIFF με CCITT Fax 4 compression • TIFF με L2W συμπίεση (κύρια μορφότυπα αρχείων εικόνας) • JPEG • GIF (κοινά μορφότυπα για εικόνες thumbnail)

Άλλα Μορφότυπα: • PNG (Portable Network Graphic) • PDF (Portable Document Format) • Kodak Photo CD • MrSID (Multi Resolution Seamless Image Database)

Τύποι Scanner • Flatbed scanner (* κατάλληλος για υλικό βιβλιοθηκών και αρχείων) • Slide • Microfilm • Drum • Sheetfed • Digital camera (δεν ενδείκνυται εκτός από high end)

Πρόσθετο Λογισμικό Λογισμικό batch processing όπως Equilibrium’s DeBabelizerPro ή Thumbplus χρήσιμο για γενιά thumbnails ή access εικόνων

Λογισμικό Παραγωγής Εικόνας (Image Editing) • Photoshop • Photodelux • Photo Impact • JASC Paint Shop Pro

Βάσεις Δεδομένων • MySQL • Oracle • SyBase • Microsoft • Access • FileMakerPro

Standards για Δημιουργία Ψηφιακών Εικόνων • Master Image File: αντιπροσωπεύει πιστότερα την πληροφορία • Derivative Image Files: a) Access b) Thumbnail

Σάρωση • Ανάλυση σε dpi ή ppi • Υψηλότερες ρυθμίσεις dpi δίνουν καλύτερη εικόνα αλλά • Υψηλότερα dpi συνεπάγονται μεγαλύτερο μέγεθος αρχείου • Οπτική ανάλυση – παρεμβλητική

Βιβλιογραφία • http://www.cdpheritage.org/resource/scanning/std fileformats.html • http://www.cdpheritage.org/resource/rsrc_technical.html • http://lcweb2.loc.gov/ammem • “Digitization of special collections at the University of Iowa Libraries”, Carol Ann Hughes, D-Lib Magazine, June 2000, vol. 6, n.6 http://www.dlib.org/dlib/June00/hughes/06hughes.html • “Safeguarding digital contents & users – Digital images of treasured antiquities”, Gladney Henry M. & Fred Fintzer & Fabio Schiatarella – IBM – Research division & IBM Italy, D-lib magazine, July / August 1997 http://www.dlib/July97/vatican/07gladney.html • http://www.ul.cs.cmu/edu/html/head/html • http://www.loc.gov/rr/ead/eadhome.html • Antique Books, Robert Thibadeau & Evan Benoit / School of Computer Science – Carnagie Mellon University, D-Lib Magazine, September, 1997 http://www.dlib.org/dlib/september97/thibadeau.html

ΙΟΝΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ Τμήμα Αρχειονομίας Βιβλιοθηκονομίας

ΙΟΝΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ Τμήμα Αρχειονομίας Βιβλιοθηκονομίας

Presentation Transcript