FİİLDE(EYLEMDE) ÇATI

1. FİİLDE(EYLEMDE) ÇATI 1- Nesnelerine göre fiiller 2- Öznelerine göre fiiller sunuindir.blogspot.com

2. Geçişli Fiiller Geçişsiz Fiiller Oldurgan Fiiller Ettirgen Fiiller Etken Fiiller Edilgen Fiiller Dönüşlü Fiiller İşteş Fiiller Öznelerine göre fiiller Nesnelerine göre fiiller sunuindir.blogspot.com

3. 1-Nesnelerine Göre Filler • Geçişli Fiiller Nesne alabilen fiillere geçişli fiiller denir.Bunu anlamak için yükleme “neyi, kimi” sorularını yöneltiriz. .Bir diğer yöntem ise şudur:Fiilin başına “onu” zamirini getirebiliyorsak fiil geçişlidir ,getiremiyorsak fiil geçişsizdir. sunuindir.blogspot.com

4. -Belirtili ya da belirtisiz nesne alabilen fiillerdir. -Bu fiillere “ne?, neyi?, kimi?” soruları sorulduğunda belirtili ya da belirtisiz nesne bulunur. -İş, kılış fiilleri geçişlidir.  sunuindir.blogspot.com

5. Örnek-1: Seni duyuyorum. ( “kimi duyuyorum?” ya da “onu duyuyorum”) (geçişli) • Örnek-2: Kitabı verir misin? (“neyi verir misin?” ya da “onu verir misin?” (geçişli) sunuindir.blogspot.com

6. Örnek-3: Titizlikle elindeki yazıları inceliyordu. (neyi inceliyordu-yazıları) (geçişli) • Örnek-4: Dün akşam anaktarını kaybetti. (neyi kaybetti-anahtarı) (geçişli) sunuindir.blogspot.com

7. B) Geçişsiz Fiiller Nesne alamayan fiillere ise geçişsiz fiiller denir. sunuindir.blogspot.com

8. - Nesne alamayan fiillerdir. - Oluş ve durum fiilleri geçişsizdir. -Yükleme nesneyi bulmak için sorulan “ne?, neyi?, kimi?” sorularının cevabı yoktur.  sunuindir.blogspot.com

9. Örnek-1: Lütfen otur. ( “neyi otur? Ya da “onu otur” ) (geçişsiz) • Örnek-2: Burası ne güzel kokuyor. (“neyi kokuyor?” ya da “onu kokuyor”) (geçişsiz) sunuindir.blogspot.com

10. Örnek-3: Dün geç saatte uyudum. (ne uyudum-cevap yok) (geçişsiz) • Örnek-4: Dün gece dışarıda kaldım. (ne kaldım-cevap yok) (geçişsiz) sunuindir.blogspot.com

11. NOT: Bir fiilin geçişli olabilmesi için cümlede mutlaka nesne olması şart değildir.Cümlede nesne olmasa bile cümle geçişli olabilir.Önemli olan “neyi, kimi” sorularını sorup soramadığımızdır. *Gördüm; ama söyleyemedim.(Geçişli) sunuindir.blogspot.com

12. C) Oldurgan Fiiller Geçişsiz bir fiilin üzerine “-r,-t,-tır” eklerinden birinin getirilerek fiilin geçişli yapılmasına “oldurgan” çatılı fiil denir sunuindir.blogspot.com

13. Yatmak           ›        yatırmak Ötmek             ›        öttürmek Uyumak         ›        uyutmak Gezmek          ›        gezdirmek. Kaçmak          ›        kaçırmak  sunuindir.blogspot.com

14. Örnek-1: • Adam öldü (geçişsiz) • Adamı öldürdü. (oldurgan) • Örnek-2: • Araba durdu.(geçişsiz) • Arabayı durdurdu  (oldurgan) sunuindir.blogspot.com

15. Örnek-3: • Çocuk yattı.(geçişsiz) • Çocuğu yatırdı.(oldurgan) • Örnek-4: • Bebek uyudu.(geçişsiz) • Bebeği uyuttu.(oldurgan) sunuindir.blogspot.com

16. D)Ettirgen Fiiller *Geçişli olduğu hâlde “-dİr, -t, -r” ekleriyle tekrar geçişli yapılan fillerdir. Geçişlilik dereceleri artırılmıştır. *Fiili bir başkasına yaptırma söz konusudur. *Oldurgan fiiller ettirgen hâle getirilebilir.  sunuindir.blogspot.com

17. Gazete aldı  ›   aldırdı   ›   aldırttı Elbiseyi yıkadı    ›   yıkattı   ›    yıkattırdı İçmek     ›        içirmek    ›        içirtmek sunuindir.blogspot.com

18. Örnek-1: • Her şeyi kırdım (geçişli) • Her şeyi kırdırdım (ettirgen) • Örnek-2: • Yeni aldığım daireyi boyadım.(geçişli) • Yeni aldığım daireyi boyattım (ettirgen) sunuindir.blogspot.com

19. Örnek-3: • Bilgisayar ödevini yaptım.(geçişli) • Bilgisayar ödevini yaptırdım.(ettirgen) • Örnek-4: • Kitabı okudum.(geçişli) • Kitabı okuttum.(ettirgen) sunuindir.blogspot.com

20. 2-Öznelerine Göre Fiiller A)Etgen Fiiller -Etken fiilin belirttiği işi, oluşu, hareketi, durumu ve kılışı yapan öznenin kendisidir. -Özne gerçek öznedir. sunuindir.blogspot.com

21. Örnek-1: Evi güzelce temizledi.(evi temizleyen kim? “o”, geçek öznesi var, o halde etkendir.) • Örnek-2: Kadın, bulaşığı yıkadı.(bulaşık kim tarafından yıkandı? “kadın” eylemi yapan belli olduğu için etken) sunuindir.blogspot.com

22. Örnek-3: • Yaşlı nine, çocuktan kendisini karşı tarafa geçirmesini istedi.(etgen) • Çocuk da öğrenciliğin verdiği bir bilinçle seve seve ona yardım etti.(etgen)  sunuindir.blogspot.com

23. B) Edilgen Fiiller -Gerçek öznesi söylenmeyen (ve bilinmeyen) fiillerdir.  -Fiile “-l, -n” ekleri getirilerek yapılır. sunuindir.blogspot.com

24. Örnek-1: Ev temizlendi. (ev kim tarafından temizlendi?cevap alamıyoruz, eylemi yapan belli değil o halde edilgen) • Örnek-2: Bulaşık, yıkandı. (bulaşık kim tarafından yıkandı?belli değil,cevap alamıyoruz, o halde edilgen) sunuindir.blogspot.com

25. Örnek-3: • Kapı açıldı.(edilgen) • Araba yıkandı.(edilgen) • Örnek-4: • İnşaat tamamlandı.(edilgen) • Resimler çıkarıldı.(edilgen)  sunuindir.blogspot.com

26. C) Dönüşlü Fiiller -Öznenin işi yaparken aynı zamanda o işten etkilendiğini gösteren fiillerdir. -Özne gerçek öznedir. -Nesne yoktur. - Fiile “-l, -n” ekleri getirilerek yapılır.  sunuindir.blogspot.com

27. Örnek-1: Kızlar süslendi; delikanlılar güzelce giyindi. • Örnek-2: Sıcaklardan dolayı gölün suyu çekildi. sunuindir.blogspot.com

28. Örnek-3: • Öğleye doğru hava açıldı. • Havalar ısınınca buzlar çözüldü.  • Örnek-4: • Edebiyat dersinde çok sıkıldı. • Büyük ikramiyeyi kazanınca çok sevindi. sunuindir.blogspot.com

29. D)İşteş Fiiller -Fiilde bildirilen işin birden fazla kişi tarafından yapıldığını; işi beraber ya da karşılıklı yaptıklarını bildiren fiillerdir. “-ş” ekiyle yapılır.  sunuindir.blogspot.com

30. Örnek-1: Kuşlar yüksekten uçuşuyorlardı.(birliktelik anlamı var) • Örnek-2: Dün akşam eski arkadaşıyla görüştü.(karşılıklı anlamı var) sunuindir.blogspot.com

31. Örnek-3: İki çocuk biraz önce dövüştü.(karşılıklı) • Örnek-4: Dün arkadaşımla görüştüm.(karşılıklı) sunuindir.blogspot.com

32. Hazırlayan Mahmut KALE 1090310322 sunuindir.blogspot.com