BİYOLOJİ DÖNEM ÖDEVİ

1. BİYOLOJİ DÖNEM ÖDEVİ ÖĞRETMEN ADI: ALİ ÖZGÜR AKDAYI KONU: MAYOZ VE MİTOZ BÖLÜNME HAZIRLAYANLAR 834-PELİN DURAL 830-DİDEM SELVİ SINIFI: 12-E

2. MAYOZ VE MİTOZ BÖLÜNME

3. MİTOZ BÖLÜNME • Mitoz bölünmede amaç ana hücredeki kalıtım materyalinin eşit şekilde(nitelik ve nicelik olarak değişmeden) yavru hücrelere aktarılmasıdır. • Mitoz bölünme;büyümeyi,rejenerasyonu ve gelişmeyi sağlar.Eşeysiz çoğalan canlılarda ise aynı zamanda üremeyi sağlamaktadır.

5. MİTOZ BÖLÜNMENİN ÖZELLİKLERİ • Bütün canlılarda görülür. • Vücut hücrelerinde görülür. • Çok hücrelilerde büyüme ve gelişmeyi,bir hücrelilerde çoğalmayı sağlar. • Vücut hücreleri oluşturulur. • Büyüme ve gelişmenin olduğu her dönemde görülür.(Ömür boyu) • Oluşan hücreler uzun ömürlüdür

6. Bölünme sonunda kalıtsal özellikleri aynı iki hücre oluşur. • Kromozom sayısı sabit kalır. • Bir bölünmeden ibarettir. • Mutasyonlar hariç DNA nitelik ve niceliği değişmeden yavru hücrelere aktarılır. • Çekirdek bölünmesinden (karyokinez) ve sitoplazma bölünmesinden (sitokinez) oluşur. • n ve 2n kromozomlu hücreler görülür.

7. KARYOKİNEZ

8. SİTOKİNEZ

9. MİTOZ BÖLÜNMENİN EVRELERİ 1- İNTERFAZ EVRESİ 2- ÇEKİRDEK BÖLÜNMESİ

10. İNTERFAZ EVRESİ Genç hücrelerin,büyüyüp gelişerek bölünebilme özelliği kazandığı evreye interfaz denir. İnterfazın sonunda; -Kromozomlar kendini eşlemiş durumdadır. -Sentromerler çift hale gelmeye başlar. -DNA miktarı iki katına çıkmıştır. -Kromatitler kromozomlar halinde düzenlenir.

11. G1 Evresi: Protein sentezi ile enzimler üretilir. • S Evresi: Kromatin iplik(DNA) kendini kopyalar. Bu olaya(DUPLİKASYON=REPLİKASYON) denir. • G2 Evresi: Hücrede ATP üretim hızı, protein sentezi, RNA aktifliği artar.

13. ÇEKİRDEK BÖLÜNMESİ Çekirdek bölünmesi 4 evrede gerçekleşir. -PROFAZ EVRESİ -METEFAZ EVRESİ -ANAFAZ EVRESİ -TELEFAZ EVRESİ

14. PROFAZ EVRESİ • İnce uzun kromatitli iplikler şeklinde görünen kromozomlar, yavaş yavaş kalınlaşmaya başlar. • Eşlenmiş sentrioller birbirinden ayrılırken iğ iplikleri oluşur. • Çekirdek zarı ve çekirdekçik eriyerek kaybolur. • E.R. Kaybolur. • Profazın sonuna doğru kromatitli durumdaki kromozomlar iğ ipliklerine tutunurlar.

15. PROFAZ

16. METEFAZ EVRESİ • Kromozomlar hücrenin ekvator düzleminde tek sıra halinde dizilirler. • Kromozomlar sentromerleri ile iğ ipliklerine tutunarak hücrenin ekvatoral düzlemine yerleşir. • Kromozom sayısının çok iyi sayılabildiği evredir. • Sentromerler bölünür. • Kardeş kromatitler birbirinden ayrılmaya başlarlar.

17. METAFAZ

18. ANAFAZ EVRESİ • Kardeş kromatitlerin ayrılması bu safhada olur. Bütün kromatitlerin sentromerleri aniden birbirinden ayrılır ve hızla iğ iplikleriyle karşılıklı kutuplara çekilir.(Sentomerler iğ iplikleri üzerinde kaymayı sağlarlar.) • Kromatitler kutuplara ulaştığı zaman anafaz safhası sona erer. • Her kromatit birer kromozom olur.

19. ANAFAZ

20. TELOFAZ EVRESİ • Kromozomlar kutuplara toplanırlar ve interfazdakidaki durumları yeniden kazanırlar. • Kromatitler (yavru kromozomlar) kromatin ağına dönüşür. • Çekirdek zarı ve çekirdekçik oluşumu gerçekleşir. • E.R. oluşur. • İğ iplikleri kaybolur. • Stoplazma bölünmesi başlar.

21. TELOFAZ

22. MAYOZ BÖLÜNME • Eşeyli üremenin göründüğü canlılarda üreme hücrelerinin oluşumunu sağlayan özel bir bölünme çeşididir. • Mayoz bölünmede kromozom sayısı yarıya indirgenir.

23. MAYOZ BÖLÜNMENİN ÖZELLİKLERİ • Sadece 2n kromozomlu üreme ana hücrelerinde görülür. • Eşeyli üreyen canlılarda, spor oluşturan bazı canlılarda görülür. • Üremede rol oynar. • Üreme hücreleri oluşturulur. • Sadece üreme döneminde görülür. • Kısa ömürlüdür.

24. Hücre oluşumunu sağlar. • Çeşitliliğe yol açar. • Krossing-over görülürse çeşitlilik daha da artar. • Kromozom sayısını yarıya indirger. • Bir hücre bir defa mayoz geçirir. • Bir hücreden kalıtsal özellikleri farklı 4 hücre oluşur. • İki çekirdek bölünmesi ve iki sitoplazma bölünmesinde oluşur. • İki çekirdek bölünmesi arasında DNA replikasyonu olmaz.

25. Hücre arka arkaya iki çekirdek bölünmesi ve iki sitoplazma evresi geçirir. • Ancak diploid hücreler mayoz geçirir. • İki çekirdek bölünmesi arasında DNA replikasyonu olmaz. • Homolog kromozomlar sinapsis oluştururlar. • Oluşan hücreler kromozom ve gen yapısı olarak birbirlerinden ve ana hücreden farklı olabilirler.

26. 1.ÇEKİRDEK BÖLÜNMESİ -PROFAZ 1 -METAFAZ 1 -ANAFAZ 1 -TELEFAZ 1

27. 2.ÇEKİRDEK BÖLÜNMESİ -PROFAZ 2 -METAFAZ 2 -ANAFAZ 2 -TELEFAZ 2

28. 1.ÇEKİRDEK BÖLÜNMESİ PROFAZ 1 -Homolog kromozomlar kısalıp kalınlaşır. -Homolog kromozomlar karşılıklı gelip sinapsis yapar. -Tetratlar oluşur. -Tetrat sayısı bir hücrenin kaç çift kromozomlu olduğunu gösterir. -Homolog kromozomların kardeş olmayan kromatitleri arasında parça degişimi meydana gelebilir.(Krossing-over)

29. Homolog kromozom :Biri anneden diğeri babadan gelen ve benzer özellikteki genleri taşıyan kromozolara denir. • Sinapsis:Anne ve babadan gelen her biri iki kromatitten oluşan kromozomların bir araya gelerek birbiri üzerine sarılmasına denir. • Krossing-over:Homolog kromozomların kardeş olmayan kromatitleri arasındaki parça değişimine denir. Kalıtsal çeşitliliğe neden olur. Evrimin açıklanmasına yardımcıdır.

30. -Tetrat:Homolog kromozomların çiftine ait 4 kromatitin ayrı ayrı gözlendiği evredir. -Kromatit:Bir kromozomdaki tamamen biribirine benzer olan iplikçiklere denir.

31. -Çekirdek zarı ve çekirdekçik erir. -İğ iplikleri oluşur. -E.R. kaybolur.

32. METAFAZ 1 • Kromozomlar hücrenin ekvator düzleminde çift sıra halinde dizilirler.

33. ANAFAZ 1 • Homolog kromozom çiftleri ayrılarak zıt kutuplara çekilir.Bu olayla her hücre, ana hücrenin yarısı kadar kromozom taşır.

34. TELEFAZ 1 • Kromozomlar kutuplarla toplanırlar. • Çekirdek zarı ve çekirdekçik oluşur. • Kromatin ağı oluşur. • İğ iplikleri kaybolur. • Sitoplazma bölünerek 2 hücre oluşur.

35. 2.ÇEKİRDEK BÖLÜNME PROFAZ 2 -Kromatin ağı kromazomlara dönüşür. -Eşlenmiş sentrioller birbirlerinden ayrılırken iğ iplikleri oluşur. -E.R kaybolur. -Çekirdek zarı ve çekirdekçik erir.

36. METAFAZ 2 • Kromozomlar sentriolleri ile iğ ipliklerine tutunarak hücrenin ekvatoral düzlemine yerleşir.

37. ANAFAZ 2 • Kromatitler iğ ipliklerinin kısalıp gevşemesiyle zıt kutuplara giderler. • DNA miktarı ana hücreninkinden yarısı kadardır.

38. TELEFOZ 2 Her bir kutup da; • Kromatitler( yavru kromozom ) kromatin ağına dönüşür. • Çekirdek zarı ve çekirdekçik oluşur. • E.R oluşur. • İğ iplikleri kaybolur. • Sitoplazma bölünerek her hücre ikişer tane N kromozomu oluşturur. • Sonuçta 4 tane N kromozomlu hücre oluşur.

39. MİTOZ -Çok hücreli canlıların vücut hücrelerinin çoğalmasını sağlar. -Gelişme sırasında vücudun bütün doku ve organlarında görülür. -Bölünmeyle oluşan hücreler canlının gelişmesini sağlar. MAYOZ -Çok hücreli canlılarda üreme hücrelerinin oluşmasını sağlar. -Hayvanların erkeklerini testislerinde,dişilerin yumurtalıklarında ve bitkilerindeki üreme organlarında oluşur. -Bölünme ile oluşan hücreler üremeyi sağlar. MİTOZ VE MAYOZ BÖLÜNME ARASINDAKİ FARKLAR

40. -Bölünme ile oluşan hücreler genellikler uzun ömürlüdür. -Bölünme sırasında tetrat oluşmadığından krossing-over görülmez. -Bir hücrenin bölünmesinden 2 hücre oluşur. -Bölünme ile oluşan hücreler genellikle kısa ömürlüdür. -Bölünme sırasında tetrat oluştuğunda krossing-over görülür. -Bir hücrenin bölünmesinde 4 hücre oluşur.

41. -Bir bölünmeden ibarettir. -Homolog kromozomlar eşleşmez. -Bölünen hücrenin ve oluşan hücrelerin kromozom sayıları aynıdır. -Arka arkaya iki bölünmeden ibarettir. -Homolog kromozomlar eşleşir. -Oluşan hücrelerde bölünen ana hücrenin yarısı kadar kromozom bulunur.

42. -Oluşan 2 hücre (mutasyon olmamışsa) birbirinin aynıdır. -Bölünme sırasında çekirdek ve sitoplazma bölünmesi bir kez olur. - Zigot oluşumunda ölüme dek sürer. -Oluşan 4 hücre birbirinin aynısı değildir. -Mayozon 1.bölümünde bir kez ve 2.bölümünde bir kez olmak üzere iki kez çekirdek ve sitoplazma bölünmesi görülür. -Ergenlikle başlar,üreme devri süresince oluşur.

43. KAYNAKLAR • ZİRVE DERGİLERİ BİYOLOJİ CEP KİTABI • ÖSS VE ÖYS’YE HAZIRLIK BİYOLOJİ KİTABI • FİNAL DERGİSİ BİYOLOJİ DERS NOTLARI