Rachunkowość

1. Rachunkowość Dr Aleksander Zawadzki Wydział Nauk Ekonomicznych i Zarządzania Katedra Rachunkowości UMK w Toruniu Tel. 056 611-47-79 www.aleksander.zawadzki.wneiz.umk.pl E-mail: alexzaw@econ.umk.pl

2. Literatura obowiązkowa • Ustawa z dnia 29 września o rachunkowości (Dz.U. z 2002r. Nr 76, poz. 694 ze zm.) dostępna na www.mf.gov.pl • Podstawy rachunkowości, red. S. Sojak, J. Stankiewicz, TNOiK, Toruń 2008 zwany dalej podręcznikiem

3. Literatura uzupełniająca • Gierusz B., Podręcznik samodzielnej nauki księgowania, ODDK Gdańsk, 2009

4. Literatura uzupełniająca • Gierusz J. Plan kont z komentarzem, Handel, prdukcja, usługi, ODDK, Gdańsk, 2009

5. Literatura uzupełniająca Turyna J., Rachunkowość finansowa, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa, 2008

6. Dyżur konsultacyjny Środa 13.00 – 14.00 Pokój 232 II piętro Dyżury dla studentów zaocznych na stronie www

7. Egzamin  Forma: testowa, jednokrotnego wyboru Pytania: wyświetlane na ekranie, ilość: 40 Odpowiedzi: wprowadzane do karty odpowiedzi Charakter pytań: łatwe , tylko teoria. Próg zaliczenia : 60% tj., 24 poprawne odpowiedzi Termin: w okresie przewidzianym na sesję, do ustalenia.

8. PYTANIA ??? związane ze sferą organizacyjną

9. Rachunkowość ??? Definicje

10. „Rachunkowość jest szczególnym rodzajem jednostkowej ewidencji gospodarczej. Stanowi ona system ciągłego w czasie ujmowania, grupowania, prezentowania i interpretowania wyrażonych w pieniądzu i bilansujących się, ogólnych i szczegółowych danych liczbowych o działalności gospodarczej i sytuacji majątkowej jednostki gospodarczej” Skrzywan „Rachunkowość jest szczególnym systemem informacyjnym o charakterze retro- i prospektywnym, który ma monopol na ustalanie wyniku finansowego i kondycji finansowej podmiotu gospodarczego w pewnym okresie czasu”. Brzezin

11. Rachunkowość możemy określić jako pewien system: • - identyfikacji, • - pomiaru, • - przetwarzania i przekazywania informacji finansowych • o sytuacji majątkowej i osiągniętych wynikach - służący celom sprawozdawczym i decyzyjnym różnych podmiotów (użytkowników). • Rachunkowość jest swoistym językiem, którym posługuje się świat gospodarczy - językiem wykorzystującym sobie tylko znane metody, zasady, koncepcje i standardy Red. Sojak, Stankiewicz, Podstawy rachunkowości , TNOIK Toruń, 2008, str. 19

12. Rachunkowość ??? Cele

13. „… stwarzanie podstaw liczbowych do podejmowania decyzji na różnych szczeblach zarządzania”. Wielgórska J.: Pojęcie rachunkowości – jej zadania i cele. Prawo Przedsiębiorcy 1994 nr 19, s. 24. „… dokonanie pomiaru, wyceny i ewidencji zdarzeń gospodarczo-finansowych, przedstawienie rzetelnego obrazu sytuacji finansowej i majątkowej, ochronę majątku, dostarczenie informacji decydentom jednostki oraz odbiorcom zewnętrznym zgodnie z prawem”; Jak z powyższego wynika rachunkowość służy celom: informacyjnym, kontrolnym, rozliczeniowym, pomiaru i wyceny składników majątkowych, ewidencyjnym, bilansowym, ustalania wyniku finansowego, menedżerskim, statystycznym, fiskalnym, ubezpieczeniowym, analitycznym”. Roza – Michalski A.: Zrozumieć rachunkowość. Agencja Wydawnicza Interfart: Łódź 1998, s. 20 – 21.

14. „... pomiar i prezentacja bogactwa w kategoriach znanych ekonomiście” 1. „ Pomiar zasobów bodących własnością konkretnych jednostek gospodarczych.2. Odzwierciedlanie roszczeń w stosunku do tych jednostek oraz udziałów w nich.3. Pomiar zmian w tych zasobach, roszczeniach i udziałach.4. Wiązanie zmian z konkretnymi okresami5. Wyrażanie powyższych miar i zmian w kategoriach pieniądza jako wspólnego mianownika.” „System rachunkowości służy nie jakiemuś jednemu celowi, lecz tych celów jest kilka, np. prawne, społeczne, gospodarcze, ekologiczne” Gmytrasiewicz M., Karmańska A.: Rachunkowość Finansowa. Difin: Warszawa 2002, s. 13.

15. „… poprawny pomiar i ocena wyników działalności gospodarczej i sytuacji finansowej podmiotów”. Micherda B.: Znowelizowane prawo o rachunkowości w kształtowaniu podejścia do kosztów i wyników jednostek gospodarczych. Problemy rachunkowości 2004 nr 1, s. 3. „… rzetelne i jasne przedstawienie sytuacji majątkowej i finansowej oraz wyniku finansowego”. Art. 4 ust. 1 ustawy z 29.09.1994 r. o rachunkowości

16. Rachunkowość ??? Zadania

17. Zadaniem rachunkowości jest: dostarczenie informacji niezbędnych do podjęcia prawidłowych decyzji (dla różnych szczebli zarządzania, bieżących i okresowych, ogólnych i szczegółowych), umożliwienie przeprowadzenia kontroli i korekt prowadzonej działalności (wewnętrznej i zewnętrznej), tworzenie podstaw liczbowych do bieżącej i okresowej analizy działalności jednostki (porównania w czasie i w przestrzeni), dostarczanie informacji o stanie majątkowym i sytuacji finansowej odbiorcom zewnętrznym (aparat skarbowy, jednostki nadrzędne, GUS, akcjonariusze - udziałowcy, inwestorzy itp.)”. Kida E. Podstawy rachunkowości. Prawo Finansowe 1995 nr 11, s.63 – 65.

18. Realizacji głównego celu rachunkowości podporządkowane są następujące zadania rachunkowości: dostarczenie różnym szczeblom zarządzania jednostką gospodarczą bieżących i okresowych informacji liczbowych ogólnych i szczegółowych, niezbędnych do podejmowaniu prawidłowych decyzji, umożliwienie wykonywania finansowo-księgowej kontroli wewnętrznej i zewnętrznej działalności jednostki i jej sytuacji majątkowej, tworzenie podstaw liczbowych do bieżącej i okresowej analizy działalności jednostki przez porównywanie z poprzednim okresem, planami, podobnymi jednostkami, tworzenie podstaw liczbowych do analizy sytuacji i wyników działalności jednostki gospodarczej przez budżet (urzędy skarbowe), jednostki nadrzędne, urzędy statystyki państwowej, akcjonariuszy, udziałowców, inwestorów itp.” Wielgórska J.: Pojęcie rachunkowości – jej zadania i cele. Prawo Przedsiębiorcy 1994 nr 19, s. 24 – 25.

19. Rachunkowość ??? Funkcje

20. Struktura i funkcje rachunkowości • Rachunkowość jako system informacyjny ma do spełnienia szereg funkcji. Najważniejsze z nich to: • informacyjna, • kontrolna, • analityczna, • optymalizacyjna, • sprawozdawcza. Red. Sojak, Stankiewicz, Podstawy rachunkowości , TNOIK Toruń, 2008, str. 20

21. Funkcja informacyjna polega na tworzeniu informacji finansowych o procesach gospodarczych zachodzących w jednostce • Funkcja kontrolna przejawia się w umożliwieniu dokonywania kontroli wykonania planów np. kosztów, zakupów, sprzedaży itp. • Funkcja analityczna umożliwia badanie i interpretację osiągniętych wyników finansowych.

22. Funkcja optymalizacyjna związana jest z dostarczaniem informacji finansowych służących do podejmowania decyzji gospodarczych zgodnie z rachunkiem ekonomicznym. • Funkcja sprawozdawcza przejawia się w okresowym sporządzaniu sprawozdań finansowych obrazujących całokształt działalności jednostki za określony czas.

23. Rachunkowość zajmuje się danymi i informacjami o charakterze finansowym. • Źródłem tych danych są operacje gospodarcze, które są zdarzeniami gospodarczymi charakteryzującymi się: • wyrażeniem w mierniku pieniężnym • wywieraniem wpływu na majątek lub/i sytuację finansową jednostki gospodarczej.

24. Rachunkowość ma charakter podmiotowy. • Oznacza to, że prowadzi ona ewidencję operacji gospodarczych dla jednostki wyodrębnionej pod względem organizacyjnym i majątkowym. • Podmiotami rachunkowości mogą być jednostki prowadzące działalność zarobkową (komercyjne) i niezarobkową (non-profit) bez względu na ich formę prawną.

25. Za podmiot rachunkowości uznaje się każdą jednostkę wyodrębnioną majątkowo, prowadzącą rachunkowość. • Wyodrębnienie majątkowe może mieć charakter: • formalnoprawny (wyodrębnienie jest usankcjonowane prawnie, np. wpis przedsiębiorcy do odpowiedniego rejestru), • umowny (wyodrębnienie ma charakter wyłącznie umowny, np. wydzielenie w ramach jednostki wielozakładowej zakładów prowadzących odrębną rachunkowość).

26. Wyodrębnienie formalno-prawne ABC Sp. z o.o. XYZ S.A. Wyodrębnienie umowne (dywizjonalizacja działalności) ABC Sp. z o.o. Zakład X Zakład Y

27. Jak z powyższego wynika, podmiotem rachunkowości może być: • wyodrębniony w ramach struktury organizacyjnej jakiegoś przedsiębiorstwa, zakład (oddział), • podmiot gospodarczy, który może działać w jednej z wielu form organizacyjno-prawnych: • jako osoba prawna (np. spółka akcyjna, przedsiębiorstwo państwowe, spółdzielnia), • jako jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej (np. spółka cywilna, osoba fizyczna), • grupa jednostek powiązanych kapitałowo.

29. Praktyczna realizacja ww. funkcji ukształtowała strukturę rachunkowości. • W literaturze poświęconej rachunkowości możemy spotkać dwa podejścia do rachunkowości: RACHUNKOWOŚĆ FINANSOWA ZARZĄDCZA

30. Rachunkowość finansowa • Rachunkowość finansowa jest zorientowana na zewnętrznych użytkowników informacji finansowych. Dostarcza im ich w postaci sprawozdań finansowych, a więc bilansu, rachunku zysków i strat, i innych sprawozdań przewidzianych Ustawą o rachunkowości. • Analizuje zdarzenia przeszłe (ex-post)

31. Rachunkowość finansowa jest ściśle określona przepisami prawa. 1. Ustawa z dnia 29 września 1994 o rachunkowości, (zawsze aktualny tekst na www.mf.gov.pl) 2. Rozporządzenia Ministra Finansów Celem regulacji prawnych jest: - zapewnienie wykazywaniu w sprawozdaniach finansowych zgodnego z rzeczywistością obrazu majątkowego, finansowego oraz osiągniętych wyników, - zapewnienie porównywalności sprawozdań różnych podmiotów.

32. Użytkownicy i zakres informacji pochodzących z rachunkowości finansowej

33. Rachunkowość zarządcza Rachunkowość zarządcza jest zorientowana na wewnętrznych użytkowników informacji. Jest to system gromadzenia, klasyfikacji, agregacji, analizy i prezentowania informacji finansowych i niefinansowych, wspomagających kierowników w procesie podejmowania decyzji i kontroli. Dostarcza informacji będących bazą do podejmowania decyzji gospodarczych długo- i krótkoterminowych, do planowania i kontroli działalności. Mniej jest w niej narzuconych rozwiązań prawnych, więcej indywidualnej inwencji zależnej od bieżących, niekoniecznie powtarzalnych, potrzeb menedżerów związanych z samodzielnym zarządzaniem firmą.

34. Różnice pomiędzy rachunkowością finansową i zarządczą

37. Podstawowe pojęcia rachunkowości - majątek, - źródła finansowania majątku. ? MAJĄTEK ŹRÓDŁO FINANSOWANIA MAJĄTKU

38. Majątek (aktywa) - rozumie się przez to: - kontrolowane przez jednostkę zasoby majątkowe o wiarygodnie określonej wartości, - powstałe w wyniku przeszłych zdarzeń, - które spowodują w przyszłości wpływ do jednostki korzyści ekonomicznych, Art. 3.1.12) UoR

39. Źródła finansowania majątku (pasywa) Ustawowa definicja: brak

40. Źródła finansowania majątku (pasywa) Własne (Kapitały własne) Obce (Zobowiązania)

41. Zobowiązania Ustawowa definicja: Wynikający z przeszłych zdarzeń obowiązek wykonania świadczeń o wiarygodnie określonej wartości, które spowodują wykorzystanie już posiadanych lub przyszłych aktywów jednostki. Art. 3.1.20) UoR

42. Kapitały własne Ustawowa definicja: Brak Kapitał własny= Aktywa - Zobowiązania Kapitał własny stanowi wartościowy odpowiednik składników majątku, które zostały wniesione do przedsiębiorstwa przez założycieli (właścicieli) lub pochodzą z przeznaczenia części wygospodarowanego zysku na cele rozwojowe. Mogą mieć postać rzeczową, niematerialną lub pieniężną. A.Z.

43. Bilans Zestawienie: BILANS Żródła finansowania majątku - Pasywa Majątek - Aktywa Suma wartości aktywów = Suma wartości pasywów

44. Aktywa Pasywa Aktywa trwałe Kapitały własne Zobowiązania ? Aktywa obrotowe

45. Aktywa trwałe: to aktywa jednostki, które nie są zaliczane do aktywów obrotowych Art. 3.1.13) UoR

46. Aktywa obrotowe: część aktywów jednostki, które w przypadku: a) aktywów rzeczowych, o których mowa w pkt 19 - są przeznaczone do zbycia lub zużycia w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego lub w ciągu normalnego cyklu operacyjnego właściwego dla danej działalności, jeżeli trwa on dłużej niż 12 miesięcy,

47. b) aktywów finansowych, są płatne i wymagalne lub przeznaczone do zbycia w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego lub od daty ich założenia, wystawienia lub nabycia, albo stanowią aktywa pieniężne, c) należności krótkoterminowych - obejmują ogół należności z tytułu dostaw i usług oraz całość lub część należności z innych tytułów niezaliczonych do aktywów finansowych, a które stają się wymagalne w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego,

48. Aktywa Pasywa Aktywa trwałe Kapitały własne I. Wartości niematerialne i prawne I. Kapitał podstawowy II. Pozostałe kapitały w tym - Kapitał rezerwowy - Kapitał zapasowy - Wynik finansowy II. Rzeczowe aktywa trwałe III. Należności długo- terminowe IV. Inwestycje długo- terminowe Aktywa obrotowe Zobowiązania I. Długoterminowe I. Zapasy - kredyty i pożyczki - dłużne pap. wartościowe II. Należności krótkoterminowe - inne II. Krótkoterminowe III. Inwestycje krótkoterminowe - środki pięniężne - kredyty i pożyczki - dłużne pap. wartościowe - inne ( wobec pracowników, dostawców, budżetu, itp.) IV. Rozliczenia międzyokresowe IV. Rozliczenia międzyokresowe

49. Wartości niematerialne i prawne - rozumie się przez to, nabyte przez jednostkę, zaliczane do aktywów trwałych, prawa majątkowe nadające się do gospodarczego wykorzystania, o przewidywanym okresie ekonomicznej użyteczności dłuższym niż rok, przeznaczone do używania na potrzeby jednostki, a w szczególności: • a) autorskie prawa majątkowe, prawa pokrewne, licencje, koncesje, • b) prawa do wynalazków, patentów, znaków towarowych, wzorów użytkowych oraz zdobniczych, • c) know-how.

50. Środki trwałe - rozumie się przez to, rzeczowe aktywa trwałe i zrównane z nimi, o przewidywanym okresie ekonomicznej użyteczności dłuższym niż rok, kompletne, zdatne do użytku i przeznaczone na potrzeby jednostki. Zalicza się do nich w szczególności • a) nieruchomości - w tym grunty, prawo użytkowania wieczystego gruntu, budowle i budynki, a także będące odrębną własnością lokale, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego oraz spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego, • b) maszyny, urządzenia, środki transportu i inne rzeczy, • c) ulepszenia w obcych środkach trwałych, • d) inwentarz żywy. Środki trwałe w budowie - rozumie się przez to zaliczane do aktywów trwałych środki trwałe w okresie ich budowy, montażu lub ulepszenia już istniejącego środka trwałego,