دكتر محمد ناصر رهبر معاونت بهداشتي رئيس گروه پيشگيري و مبارزه با بيماريها MD & MPH

1. دكتر محمد ناصر رهبر معاونت بهداشتي رئيس گروه پيشگيري و مبارزه با بيماريها MD & MPH

2. مخاطرات در بيماريهاي واگير مخاطرات در بيماريهاي غيرواگير • بروز بيماريهاي نوپديد و بازپديد • قابليت بروز اپيدمي و همه گيري براي بسياري از بيماريها واگير • تغيير آنتي ژن ميکروارگانيسم ها و افزايش قدرت تطبيق • ظهور سوش هاي مقاوم به دارو • محدوديت داروهاي آنتي ميکروبيال • وجود كشورهاي همسايه با كانون هاي فعال بيماري واگير • شهرنشيني و صنعتي شدن • شيوع بيماريهاي غيرواگير • بروز بيماريهاي غيرواگير در سنين پايين • افزايش عوامل خطر بيماري هاي غيرواگير در جامعه • اولين علل مرگ از نظر بروز و ميزان باربيماري • لزوم هماهنگي بين بخشي براي كنترل بيماري

3. يک بيمار مبتلا به سالک به شما مراجعه مي نمايد. چه اقدامي مي کنيد ؟ يک فرد حيوان گزيده به شما مراجعه مي نمايد. چه اقدامي مي کنيد ؟ يک زوج با فرزند مبتلا به تالاسمي ماژور به شما مراجعه مي نمايند. چه اقدامي مي کنيد ؟

4. نظام مراقبت بيماريهاDisease Surveillance System جمع آوري ، تجزيه و تحليل و انتشار اطلاعات مربوط به يک رويداد بهداشتي براي طراحي ، اجرا و ارزيابي برنامه ها و مداخلات بهداشتي توسط مقامات و سياستگزاران بهداشتي

5. اهداف مراقبت • پايش ترند بيماري ها • تعيين پراکندگي جغرافيايي بيماري • کشف و کنترل بموقع همه گيري ها و رويدادهاي غيرمعمول • تعيين گروههاي در معرض خطر ابتلا به بيماري و يا مرگ ناشي از بيماري ها • ارزيابي اثربخشي اقدامات پيشگيرانه و کنترلي و مداخلات • تعيين اولويت هاي موجود در فعاليت هاي کنترل بيماريها • کمک به طراحي برنامه هاي مداخله اي • تقويت پژوهش هاي کاربردي از طريق توليد فرضيات

6. راهکارهاي اجرايي • مشخص کردن اهداف • تعريف اطلاعاتي که مي بايست جمع آوري شود • انتخاب روش ها و طرز عمل • طراحي جمع آوري و راهکار هاي گزارشات • جمع آوري و جدول بندي اطلاعات • معرفي و تجزيه و تحليل اطلاعات • پژوهش در مورد عمل • اقدام به عمل • تهيه و انتشار گزارش ها

7. تشخيص و تاييد بيماري • تعريف بيماري ها • آزمايشگاه هاي تشخيص طبي • ثبت • گزارش • اقدامات پيشگيرانه ، کنترلي و مداخله اي

8. دياگرام اهميت و نقش فعاليت و جايگاه مهم آزمايشگاه در سيستم گزارش دهي بيماري ها داده گردآوري شده آماده تجزيه و تحليل ثبت و گزارش دهي تشخيص در آزمايشگاه بيمار بيمار بيمار بيمار بيمار بيمار بيمار بيمار

9. بيماريابي • بيماريابي سل • نمونه گيري از هر فرد با خلط بيش از دو هفته • بيماريابي التور • نمونه گيري از هر فرد با اسهال ساده يا شديد • بيماريابي مالاريا • نمونه گيري از هر فرد با تب و لرز • نمونه گيري از هر فرد با سابقه سفربه مناطق آلوده • نمونه گيري از هر فرد مهاجر از مناطق آلوده

10. تعريف مورد حيوان گزيدگي هر نوع گزيدگي و تماس بافت هاي مخاطي انسان (ملتحمه چشم ، دهان و بيني) و پوست زخمي با بزاقحيوان خونگرم پستاندار

11. تعاريف مورد وبا ( بيوتيپ التور ) • مورد مشکوک : - در مناطقي که وبا اندميک نمي باشد ، مورد مشکوک هر فرد 5 سال به بالاي دچار دهيدراتاسيون شديد است يا فرد بالاي 5 سال که از اسهال آبکي شديد بميرد. - در مناطقي که همه گيري وبا وجود دارد ويا وبا اندميک مي باشد ، مورد مشکوک هر فرد 5 سال به بالاي دچار اسهال آبکي شديد است. • مورد تاييد شده : هر فرد دچار اسهال است که ويبريوکلرا O1 يا O139 از مدفوع جدا شده باشد.

12. تعريف مورد عارضه واکسن (AEFI) هر پيامد نامطلوب متعاقب ايمنسازي كه عقيده بر آن است كه علت آن توسط ايمنسازي ايجاد شده است.

13. عوارضي كه فوري تلقي شده و بايدحداكثر تا 24 ساعت پس از اطلاع بررسي و گزارش شوند : 1- كليه موارد مرگ ناشي از واكسيناسيون 2- كليه موارد بستري شدن در بيمارستان ناشي از واكسيناسيون 3- كليه آبسه ها 4- كليه پيامدهاي غيرمعمول شديد يا خوشه هاي بزرگ 5- كليه پيامدهايي که موجب نگراني در کشور ، مسئولين بهداشتي و سياسي – اجتماعي ، جامعه باشد.

14. تعريف مورد فلج شل حاد • هرگونه فلــج نــاگهاني ( از جمله گيلن باره ) در افراد زير 15 سال • هرگونه مورد مشكوك به پوليو در هر سني

15. تعريف کزاز نوزادان • مرگ نوزاد در سن 28-3 روزگي كه علت مرگ مشخص نباشد. • نوزادي كه دو روز اول بطور طبيعي قادر به مكيدن پستان و گريستن باشد و بين روزهاي 28-3 روز دچار عدم توانايي در مكيدن شير شده و به دنبال آن دچار سفتي و اسپاسم عضلات شود.

16. تعريف مورد مننژيت مننگوكوكي هر فردي در هر سني كه شروع ناگهاني تب بيش از 5/38 ركتال يا 38 درجه سانتيگراد زيربغل داشته باشد و يكي از علائم سفتي گردن ، كاهش سطح هوشياري ، علائم مننژيت ( سردرد ، استفراغ و هر نوع عارضه نورولوژيك ناگهاني ، فونتانل برجسته در اطفال ) در وي بروز كند.

17. تعريف مورد سرخك • هرفرد داراي تب و راش ماكولوپاپولر (غيروزيكولر) ]بدون يكي از اين علائم : سرفه يا آبريزش از بيني و چشم (كوريزا) يا التهاب ملتحمه (كونژكتيويت)[ • هر فردي كه توسط پزشك ، مشكوك به سرخك تشخيص داده شود.

18. مورد مشكوك به CRS هر شيرخوار كمتر از يكسال كه كاركنان بهداشتي در او مشكوك به CRS شوند: • شيرخوار 11-0 ماهه با بيماري قلبي و/يا شك به ناشنواييو/يا يك يا بيشتر از علائم چشمي : مردمك سفيد(كاتاراكت) ، كاهش بينايي ،حركت پاندوليچشمي (نيستاگموس) ، لوچي (استرابيسم) ، كوچكي كره‌ چشم (ميكروفتالمي) ، بزرگي كره‌ چشمي (گلوكوم مادرزادي)بدون توجه به سابقه‌ي مادر • سرخجه‌مشكوك يا قطعي مادر در بارداري ( حتي بدون علائم CRS و يا دريافت ايمون گلوبولين )

19. طغيان منتقله از غذا چنانچه دو نفر يا بيشتر از افرادي كه علائم بيماري مشتركي دارند از يك غذا و يا آشاميدني مشترك استفاده كرده باشند و يا از غذاهاي مختلف اما از يك محل تهيه و استفاده كرده باشند طغيان بيماري منتقله از آب و غذا رخ داده است.

20. تعريف موردمشكوك سالك جلدي وجود پاپول يازخم پوستي بويژهدرنقاط باز بدن درمنطقه آندميك كه بيش از 10 روز طول كشيده باشد.

21. موردمشكوك ليشمانيوزاحشائي بروز علائم كلينيكي بصورت بيماري تحت حاد با علائمي نظير تب ، هپاتومگالي ، اسپلنومگالي، كاهش وزن، كم خوني، تغييررنگ پوست

22. هر نوع اپيدمي • هرگونه افزايشناگهاني موارد بيماري يا يک رويداد بهداشتي

23. فرم هاي ثبت و گزارش • ليست خطي بيماري (فرم گزارش) • فرم بررسي بيماريها • فرم پيگيري • فرم هاي آماري (ماهانه يا فصلي)

26. بيماري هاي مشمول گزارش فوري (تلفني) فلج شل حاد سرخک سندرم سرخجه مادرزادي ديفتري وبا (بيوتيپ التور) مننژيت طاعون عوارض متعاقب ايمن سازي تيفوس شپش تن فنيل كتونوري • مالاريا • بوتوليسم • سياه زخم تنفسي • کزاز نوزادي • تب زرد • حيوان گزيدگي • تب هاي خونريزي دهنده • هيپوتيروييدي نوزادي • بروزهرنوع همه گيري ( طغيان) • سياه سرفه • آنفلوانزا با زير گروه جديد

27. بيماري هاي مشمول گزارش غيرفوري • سالک • کالاآزار • سياه زخم جلدي • تب راجعه • شيگلوز • لپتوسپيروز • فاسيولازيس • شپش • سل • جذام • عوارض متعاقب ايمن سازي • کزازبالغين • تيفوئيد • هپاتيت هاي ويروسي • ايدز و HIV • تب مالت • شيستوزوميازيس

28. بيماري هاي مشمول گزارش بين المللي • تب زرد • فلج اطفال • آنفولانزاي انساني با زير گروه جديد • تب هاي خونريزي دهنده • آبله • سارس SARS

29. برنامه حذف سرخک • تاييدتشخيص ، ثبت در فرم و گزارش • بيماريابي اطرافيان • تهيه نمونه خون و ادرار و حلق • واکسيناسيون اطرافيان (مطابق دستورالعمل) در صورت مورد مثبت

30. برنامه پيشگيري و کنترل بيماري سل • تاييدتشخيص ، ثبت در فرم و گزارش • بيماريابي اطرافيان (بررسي کودکان) • اجراي پروفيلاکسي دارويي براي کودکان • درمان بر اساس DOTS • شناسايي موارد مشکوک • پايش طي درمان • پايش علايم بيمار • پايش نمونه خلط • پايش وزن • اعلام بهبودي

31. برنامه کنترل و پيشگيري از هاري • تاييدتشخيص و تطبيق با تعريف ” مورد حيوان گزيده “ • ثبت در دفتر بيماري ها • گزارش تلفني به آنکال هاري • شستشوي زخم • پيگيري فرد حيوان گزيده • پيگيري حيوان مظنون • درمان -پيشگيري مورد حيوان گزيده مطابق دستورالعمل • ثبت در دفتر هاري • شستشوي زخم • عدم پانسمان ، عدم بخيه • واکسيناسيون هاري و کزاز • تزريق سرم هاري • پيگيري حيوان

32. برنامه پيشگيري و کنترل تب مالت • تاييدتشخيص ، ثبت در فرم و گزارش • بيماريابي اطرافيان • شناسايي منبع بيماري • مکاتبه با دامپزشکي • واکسيناسيون دام ها • انجام تست شناسايي در دام • معدوم کردن دام آلوده

33. برنامه ريشه کني فلج اطفال (پوليو) • تاييدتشخيص ، ثبت در فرم و گزارش • بيماريابي اطرافيان • تهيه نمونه مدفوع از بيمار (يا اطرافيان) • واکسيناسيون اطرافيان در صورت مورد مثبت • دريافت اطلاعات بيمارستاني بيمار • مراقبت روز شصت

34. برنامه پيشگيري از تالاسمي ماژور • غربالگري تمامي زوج ها • شناسايي زوج مينورها و زوج مشکوک ها • ارتباط تيم مشاوره با فوکال پوينت برنامه در صورت لزوم • تاييدتشخيص ، ثبت در فرم و گزارش کتبي به واحد بهداشتي • آموزش و مشاوره ويژه تالاسمي (توسط تيم مشاوره) • انصراف از ازدواج • مراقبت زوج مينور/ زوج مشکوک • تکميل آزمايشات زوج مشکوک ها • استفاده از روش مطمئن پيشگيري از بارداري • انجام PND (مرحله اول براي زوجين و مرحله دوم براي جنين)

35. برنامه غربالگري نوزادان از نظرهيپوتيروييدي • غربالگري TSH از تمام نوزادان در سن 5-3 روزگي از پاشنه پا • شناسايي موارد مشکوک / نوزادان بيمار • تاييدتشخيص ، ثبت در فرم و گزارش تلفني موارد • مراقبت موارد مشکوک / نوزادان بيمار • نمونه گيري مجدد از موارد مشکوک (و موارد قيد شده در دستورالعمل) • شروع درمان در اولين فرصت ممکن • پيگيري (آزمايشات) بيماران تحت درمان • ارتباط با فوکال پوينت برنامه درصورت لزوم

36. منابع 1- دستورالعمل ها و بخشنامه هاي وزارت بهداشت (مركز مديريت بيماريهاي واگير و غيرواگير) 2- كتاب اصول پيشگيري و مراقبت از بيماريها