HOÏC VIEÄN HAØNH CHÍNH QUOÁC GIA

1. HOÏC VIEÄN HAØNH CHÍNHQUOÁC GIA Moân hoïc: HOẠCH ĐỊNH VÀ PHÂN TÍCH CHÍNH SÁCH CÔNG ThS. Nguyeãn Xuaân Tieán Tel: 0913 968 965 Email: xtiennapa@yahoo.com

2. Chương 4: Những vấn đề cơ bản về phân tích chính sách công • TỔNG QUAN VỀ PHÂN TÍCH CHÍNH SÁCH • Chức năng phân tích chính sách • Khái niệm • Nhiệm vụ phân tích chính sách • Yêu cầu phân tích chính sách • Các yếu tố ảnh hưởng đến phân tích chháiính sách • Tiêu chí trong phân tích chính sách công • Khái niệm và vai trò của tiêu chí trong phân tích chính sách • Yêu cầu thiết lập các tiêu chí phân tích • Thiết lập các tiêu chí phân tích • Các loại tiêu chí thường được sử dụng trong chính sách • Phương pháp phân tích • Căn cứ lựa chọn phương pháp phân tích • Ý nghĩa của việc lựa chọn các phương pháp phân tích • Một số phương pháp phân tích

3. I. TỔNG QUAN VỀ PHÂN TÍCH CHÍNH SÁCH • Khái niệm về phân tích chính sách • Chức năng phân tích chính sách • Nhiệm vụ phân tích chính sách • Yêu cầu phân tích chính sách • Các yếu tố ảnh hưởng đến phân tích chính sách

4. 1. Khái niệm về phân tích chính sách

5. Xác định vấn đề chính sách Hoạch định chính sách Thực thi chính sách Phân tích chính sách Phát hiện mâu thuẩn Duy trì chính sách Đánh giá chính sách Giải thích: Chỉ sự luân chuyển trong chu trình chính sách Chỉ mối liên hệ trực tiếp Hình 1.2: Sơ đồ chu trình chính sách

6. Xác định vấn đề chính sách Hoạch định chính sách Thực thi chính sách • Input • Thông tin • (Information) • Dữ liệu (Data) Output Thông tin (Information) Process: + - x : % … Analysis Phát hiện mâu thuẩn Duy trì chính sách Đánh giá chính sách

7. Phân tích • Phân tích: là quá trình phân giải tài liệu để chủ thể có được thông tin cho việc ra một quyết định quản lý. • Data: dữ liệu, • Information: thông tin

8. Input Thông tin (Information) Dữ liệu (Data) Output Thông tin (Information) Phân tích, xử lý thông tin Process: + - x : % … Analysis QUYẾT ĐỊNH QUẢN LÝ

9. Từ những năm 1960, PTCS đã trở thành một ngành khoa hoc trong KHHC và quản lý nhằm giúp cho các nhà lãnh đạo nhà nước ra được các chính sách tối ưu và tổ chức thực thi chính sách thành công, phục vụ trực tiếp cho quá trình quản lý nhà nước.

10. Để có những sản phẩm sau phân tích, việc phân tích cần thực hiện được những nhiệm vụ cơ bản sau: • Xem xét, đánh giá, so sánh các mục tiêu và giải pháp, công cụ chính sách (…) => nhằm lựa chọn phương án chính sách thích hợp. • Đánh giá các ảnh hưởng trực tiếp hay gián tiếp của chính sách đến sự phát triển kinh tế-xã hội. • Đề ra khuyến nghị để điều chỉnh, hoàn thiện và đổi mới các chính sách.

11. Những nhà phân tích làm việc ở đâu?

12. Những nhà phân tích làm việc ở đâu? • Các nhà phân tích chính sách phổ biến làm việc trong các cơ quan nhà nước, nhiều người trong số đó đã được đào tạo chính quy trong chuyên ngành phân tích chính sách công.

13. Những nhà phân tích làm việc ở đâu? • Tổ chức của các nhà phân tích chính sách như: • Hiệp hội phân tích chính sách công. • Các nhà phân tích chính sách làm việc trong: • Các Cơ quan nhà nước; • Các Công ty tư vấn; • Các Viện nghiên cứu; • Các Tổ chức chính trị-xã hội; • Và các đoàn thể, các tổ chức kinh tế vì lợi nhuận và phi lợi nhuận.

14. TỔNG THỂ HỆ THỐNG PHÂN TÍCH CHÍNH SÁCH QUỐC GIA Chính thức Phi chính thức Các cơ quan Nhà nước Trungương Tổ chức chính trị Tổ chức Chính trị xã hội • Tổ chức • xã hội Cá nhân Báo chí Think Tank … Nhóm lợi ích (Interest Group) Các cơ quan Nhà nước Địa phương

15. TỔNG THỂ HỆ THỐNG PHÂN TÍCH CHÍNH SÁCH QUỐC GIA Chính thức Phi chính thức Tổ chức chính trị Đảng cộng sản Việt Nam Các cơ quan Nhà nước Trungương Tổ chức Chính trị xã hội • Tổ chức • xã hội Cá nhân Báo chí Think Tank … Nhóm lợi ích (Interest Group) Các cơ quan Nhà nước Địa phương

16. Ví dụ • ở Mỹ: tại Nhà trắng có những nhóm nhỏ các nhà phân tích có ảnh hưởng rất lớn lên chính sách của Chính phủ trong Hội đồng An ninh quốc gia hay Hội đồng chính sách đối nội. Những lời khuyên của họ liên quan đến nhiều lĩnh vực chính trị - kinh tế - xã hội . • Hạ viện Mỹ có hàng nghìn nhà phân tích làm việc ở những bộ phận khác nhau.

17. Ví dụ • Trong những cơ quan của chính phủ các nước thường có bộ phận phân tích chính sách báo cáo trực tiếp với thủ trưởng của cơ quan đó. Những bộ phận này có tên kết hợp như: bộ phận phân tích chính sách của bộ năng lượng được gọi là: “Văn phòng trợ lý chính sách và đánh giá” hay “ Văn phòng chính sách, kế hoạch và phân tích”.

18. Ví dụ • Trong thực tế, nhiều khi phân tích chính sách được thực hiện bởi chính các nhà quản lý. • Nhiều Quốc gia, khi các cơ quan nhà nước không có đủ đội ngũ các nhà phân tích chính sách, họ sẽ thuê dịch vụ tư vấn của các Công ty tư vấn chính sách.

19. Các cơ quan chính quyền địa phương thường sử dụng những nhà tư vấn chính sách trong trường hợp đặc biệt như hoạch đinh chính sách mới, cải tổ bộ máy, đánh giá các chương trình lớn.

20. Các cơ quan nhà nước ở Trung ương không chỉ sử dụng tư vấn chính sách trong những nghiên cứu đặc biệt mà cả trong phân tích thường kỳ. Các Viện nghiên cứu và các trường Đại học cũng có thể cung cấp dịch vụ phân tích chính sách công.

21. Các doanh nghiệp, Hiệp hội nghề nghiệp, Công đoàn…cần nhà phân tích chính sách công để đánh giá lợi ích và chi phí mong đợi trước những thay đổi chính sách của nhà nước.

22. Những quan điểm của phân tích chính sách (các nước Tư bản) • Khi phân tích một chính sách nào đó các nhà phân tích thường đưa ra các câu hỏi: • Chính sách đó ai đưa ra (nhóm quyền lực nào)? • Nhóm chính trị nào gây ảnh hưởng nhiều nhất đến chính sách? • Ai hưởng lợi? • Ai bị thiệt thòi do chính sách đó?

23. Ví dụ • ở Thái Lan có rất nhiều nhóm quyền lực khác nhau gây ảnh hưởng đến các chính sách đưa ra, trong đó nhóm quân sự là nhóm mạnh nhất, tạo được những lợi thế chính trị trên phương diện này.

24. Ví dụ • ở Mỹ , các chính sách đều chịu ảnh hưởng rất lớn của các nhóm quyền lực, Quốc hội Mỹ rất muốn đưa ra một đạo luật cấm dân chúng sử dụng vũ khí. Nhưng nhóm các nhà Tư bản sản xuất vũ khí trong Quốc hội Mỹ rất mạnh cho nên Đạo luật đó vẫn chưa ra đời.

25. Đối với Việt Nam, quá trình hoạch định và tổ chức thực thi chính sách trong quản lý nhà nước là thống nhất, nhưng có sự phân công, phối hợp giữa các cơ quan quyền lực. Vì có sự thống nhất cơ bản về lợi ích giữa các giai cấp, các tầng lớp nhân dân. Theo cơ chế hoạt động của nhà nước: Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, Nhân dân làm chủ. Tuy vậy vẫn có những mâu thuẩn xảy ra giữa các cơ quan hoạch định chính sách và thực thi chính sách.

26. Từ đó cho thấy rằngphân tích chính sách cần phải quán triệt những quan điểm cơ bản sau • Quan điểm giai cấp; • Quan điểm lịch sử; • Quan điểm cách mạng; • Quan điểm hệ thống; • Quan điểm thực tiễn và hữu dụng.

27. Phân tích chính sách là: • Ngành khoa học xã hội ứng dụng, sử dụng một tập hợp các phương pháp điều tra và biện luận. • (xã hội dân sự - phản biện xã hội…)

28. Phân tích chính sách • Phân tích chính sách: là việc phân giải các hoạt động liên quan đến chu trình chính sách, nhằm chỉ ra những mối quan hệ mang tính qui luật giữa các yếu tố cấu thành hoạt động mang tính chính sách. (phân tích quy trinh chính sách).

29. Xác định vấn đề chính sách Hoạch định chính sách Thực thi chính sách • Input • Thông tin • (Information) • Dữ liệu (Data) Output Thông tin (Information) Process: + - x : % … Analysis Phát hiện mâu thuẩn Duy trì chính sách Đánh giá chính sách

30. Như vậy hoạt động phân tích chính sách: là việc phối hợp các phân tích riêng lẻ về hiệu lực và hiệu quả của chính sách để đưa ra kết quả tổng hợp về chính sách.

31. Định nghĩa • Phân tích chính sách là: quá trình xem xét, so sánh, đánh giá mục tiêu, nội dung và các ảnh hưởng của chính sách để đưa ra những lời khuyên (kiến nghị) về chính sách trên cơ sở lợi ích xã hội.

32. Sản phẩm của phân tích chính sách • Lời khuyên • Những kiến nghị Thông qua xã hội dân sự Phản biện xã hội…

33. Lời khuyên • Những khuyến cáo về hậu quả của hành động chính sách như: việc thực hiện mục tiêu A có thể dẫn đến hậu quả B (và có thể phức tạp hơn nhiều nữa), có thể dẫn đến những mâu thuẩn x, y, z… • Hoặc: thực hiện mục tiêu A bằng giải pháp B => sẽ đem lại lợi ích C cho xã hội và chi phí D. cũng như đem lại lợi ích cho nhóm xã hội E. • lợi ích cho nhóm xã hội E không có lợi cho nhóm lợi ích F (interest group).

34. Sản phẩm phân tích gắn liền với các Quyết định của nhà nước và cơ sở để đưa ra các lời khuyên là nhằm vào các mục tiêu xã hội. • Các tổ chức - Interest group cần các nhà phân tích để có được những lời khuyên liên quan đến các chính sách có lợi cho họ.

35. Lời khuyên của Nhà Phân tích chính sách Interst group lobby chính sách Được Hoạch định Có lợi

36. Hoạch định chính sách Phân tích chính sách

37. Chu trình chính sách Phân tích chính sách

38. Chu trình chính saùch Ban hành chính sách Thöïc thi chính saùch Hoaïch ñònh chính saùch Điều chỉnh chính saùch Kiểm tra Ñaùnh giaù

39. Chính sách • Là sản phẩm lao động sáng tạo của các nhà lãnh đạo trong Bộ máy quản lý nhà nước và các nhà phân tích chính sách. • Sản phẩm này đưa vào ứng dụng thông qua một tiến trình quản lý (chu trinh chính sách).

40. Tính công cụ của phân tích chính sách • Phân tích chính sách: là công cụ tổng hợp thông tin tạo ra các phương án cho quyết định chính sách, đồng thời cũng là công cụ để xác định thông tin cần thiết cho chính sách trong tương lai.

41. Như vậy, phân tích chính sách là thực hiện một nhiệm vụ khó khăn phức tạp đòi hỏi những nhà phân tích phải có trình độ chuyên môn cao, kiến thức sâu rộng và đặc biệt là phải có bản lĩnh chính trị vững vàng.

42. Kiến thức – khả năng cần thiết đối với nhà phân tích chính sách

43. Thứ nhất, phải thu thập, tổ chức và truyền đạt được thông tin trong điều kiện tiếp cận với người nắm nguồn dữ liệu và người cần thông tin đều khó khăn. Họ phải nhạy cảm để hiểu được thực chất của các vấn đề chính sách và tìm ra các giải pháp giải quyết vấn đề một cách nhanh chóng và họ cũng có khả năng xác định (ít ra cũng định tính) lợi ích và chi phí của các phương án chính sách và làm cho người sử dụng bị thuyết phục bởi sự đánh gia của họ.

44. Thứ hai, nhà phân tích phải nhạy cảm để xác định được thời điểm phù hợp cho sự can thiệp bằng chính sách của nhà nước. • Thứ ba, nhà phân tích có kiến thức và kỹ năng cho phép dự toán và đánh gía với độ tin cậy cao ảnh hưởng của các phương án chính sách.

45. Thứ tư, nhà phân tích cần có hiểu biết sâu sắc về các hành vi chính trị và tổ chức để dự đoán được ảnh hưởng của các yếu tố này lên khả năng ứng dụng thành công các chính sách.

46. Thứ năm, nhà phân tích phải nắm chắc các nguyên tắc ứng xử và đạo đức để xây dựng được mối quan hệ hợp lý với người sử dụng các kiến nghị chính sách. Các nhà phân tích thường xuyên phải đối mặt với những tình trạng tiến thối lưỡng nan khi mà lợi ích cá nhân của người sử dụng kiến nghị chính sách mâu thuẩn với lợi ích của xã hội.

47. 2.Lý do phân tích chính sách 1. Phân tích chu trình chính sách : Chính sách là một công cụ quản lý. Vì thế cần phải phân tích để thấy được tính công cụ của chính sách. 2. Mục tiêu của chính sách tác động đến nhiều hướng (đối tượng, lĩnh vực). Vì thế phải phân tích để đảm bảo mục tiêu của chính sách là đúng đắn.

48. 2.Lý do phân tích chính sách 3. Phân tích chính sách để phát hiện ra những thiếu sót kịp thời điều chỉnh, bổ sung hòan thiện chính sách. 4. Phân tích để đảm bảo tính hệ thống của chính sách trong hoạt động công cụ quản lý của nhà nước.

49. 2.Lý do phân tích chính sách 5. Phân tích để thấy được Sự ảnh hưởng của chính sách đến với đời sống xã hội (trực tiếp và gián tiếp). Phân tích để thấy được ảnh hưởng của kết quả và hiệu quả của chính sách trong đời sống xã hội.

50. Phân tích nội dung chính sách (cấu trúc chính sách) • Phân tích cấu trúcđể thấy được tính thiết thực của mục tiêu chính sách. Mục tiêu chính sách mà chủ thể dự kiến theo đuổi: • Có thiết thực không; • Có khả thi không; • Có phù hợp với mục tiêu chung của tổ chức không v. v …