MADDENÄ°N TANECÄ°KLÄ° YAPISI

1. MADDENİN TANECİKLİ YAPISI

2. MADDENİN TANECİKLİ YAPISI

3. MADDENİN TANECİKLİ YAPISI MADDE ATOM

4. TÜM MADDELER TANECİKLERDEN OLUŞUR • Nasıl ki canlılar hücrelerden meydana gelmiştir,benzer şekilde maddeler de taneciklerden meydana gelmiştir. • Ancak bu tanecikleri göremeyiz. Hücreyi büyütüp görmemizi sağlayan mikroskopla bile bu tanecikleri göremeyiz. • Bu tanecikler hakkında bilgiler ancak etkileriyle öğrenilebilir.

5. TANECİK VARSA ,ARALARINDA BOŞLUK TA VARDIR • Alüminyum kağıt arka arkaya defalarca bölünse; en sona kalan iki parça , maddenin özelliğini gösteren tanecikleridir. • Bazı maddelerin sıkıştırılması ; taneciklerinin arasında boşluk olduğunu,sıkıştırılamayan maddelerin tanecikleri arasında boşluk olmayacağı, maddenin taneciklerden oluştuğu fikrini destekler.

6. MADDE SIKIŞMIYORSA, TANECİKLERİ VAR VE ARASINDA BOŞLUK YOKTUR

7. MADDE SIKIŞIYORSA TANECİKLERİ VAR VE ARALARINDA BOŞLUK VAR

8. ELEMENTİ BÖLDÜM , BÖLDÜM ATOM OLDU • Bir element arka arkaya defalarca bölünürse , onu oluşturan tanecik (atom) elde edilir. ELEMENT ELEMENT ELEMENT ELEMENT ATOM

9. BİLEŞİK ALDIM , BÖLDÜM MOLEKÜL OLDU BİLEŞİK BİLEŞİK BİLEŞİK MOLEKÜL

10. MADDEYİ OLUŞTURAN TANECİKLER :ATOM VE MOLEKÜL • Bir maddeyi oluşturan taneciklerin hepsi bir birine benzer. Ancak başka bir maddenin taneciklerine benzemez. • Maddeyi oluşturan tanecikler tek bir parçadan oluşan küre şeklindedirler. Bunlara “ATOM” denir. • Bazı maddelerin tanecikleri ise en az iki atomdan oluşur. Böyle taneciklere ”MOLEKÜL” denir .

11. ATOMUN TARİHÇESİ • “Maddenin küçük, bölünemez parçacıklardan oluştuğu düşüncesini ilk olarak Yunanlı filozof Demokritos (MÖ yaklaşık 460-370) ortaya atarak bu parçacıklara eski Yunanca “bölünemez” karşılığı olan “Atom” adını verdi. Demokritos, her maddenin hep aynı özdeş atomlardan oluştuğunu, maddelerin farklı görünmesinin atomların düzeninden ve hareketlerinden ileri geldiğini düşünüyordu.

12. ATOMUN TARİHÇESİ • İngiliz bilim insanı John Dalton (1819) atomların içi dolu, berk ve bölünmez olduğunu fikrini ortaya attı. John Dalton Dalton’un Atom Modeli

13. ATOMUN TARİHÇESİ • Atomdan daha küçük parçacıkların bulunduğu ise 50 yıl sonra dolaylı yoldan kanıtlandı. Atomların bölünebildiğini Fransız bilim insanları Henri Becquerel ve Madam Curie’nin çalışmaları daha net olarak göstermiştir Henri Becquerel Madam Curie

14. ATOMUN TARİHÇESİ • Danimarka’lı bilim insanı Niels Bohr da 1913 de kendinden önceki araştırmacıların fikirlerini geliştirerek atomun daha da küçük parçacıklardan oluştuğunu gösteren bir model tasarladı.” Bohr Atom Modeli Niels Bohr

15. ELEMENT AYNI CİNS ATOMLARDAN OLUŞUR • Aynı cins atomlardan oluşan maddelere ”ELEMENT” denir. • Bir element arka arkaya bölünebilirse , o elementin atomu elde edilir. • Bir elementin tüm atomları bir birine benzer. Ancak başka elementin atomlarına benzemezler.

16. ELEMENT YAPI MODELLERİ • Bazı elementler atomlarının bir birine bağlanmasıyla oluşur.

17. AYNI CİNS ATOMLAR BAĞLANIR, ELEMENT OLUŞUR

18. ELEMENT MOLEKÜLLERİ ELEMENT OLUŞTURUR • Bazı elementler element moleküllerinin bir arada bulunmasıyla oluşur.

19. MOLEKÜL ATOMLARDAN OLUŞUR • Bileşiğin yapı birimi olan molekülde en az iki cins atom bulunur. • Bu atomlardan ikisi de aynı olabilir. Böyle moleküllere “element molekülü” denir. Element molekülü Element molekülü Element molekülü Element molekülü

20. ATOM VE MOLEKÜL MODELLERİ

21. BİLEŞİK MOLEKÜLÜ • Bazı moleküllerde en az iki tane farklı cins atom bulunur. Böyle moleküllere “bileşikmolekülü” denir. • Farklı cins atomlar ,farklı sayıda ve farklı bağlanma sonucu farklı moleküller meydana getirirler. • Bileşik molekülündeki atomlar sabit sayıda birleşirler

22. BİLEŞİK MOLEKÜLLERİ • .

23. KATI MADDELER Tanecikleri belli bir düzende dizildikleri için katıların belli bir hacmi ve şekli vardır. Çok yakın dizili oldukları için de ancak titreşim hareketi yapabilirler.

24. SIVI MADDELER • Su sıkıştırılamaz. Çunkü sıvı maddelerin tanecikleri arası biraz boşluk olsa da ,tanecikler birlikte hareket ederler.Bu durum onların sıkışmasını önler. • Sıvı tanecikleri bir birini öteye iter ve (öteleme hareketi) bir biri üzerinden kayar. Bu yüzden sıvılar akıcıdır ve belirli bir şekilleri yoktur.

25. GAZLAR NEDEN SIKIŞIR ? • Gaz tanecikleri arası uzaklık çok olduğu için sıkıştırılabilirler. Gaz tanecikleri bir birine bağımlı olmadan serbestçe hareket ederler. Düzenli bir dizilişleri yoktur. Bu yüzden beli bir hacim ve şekilleri olmaz.

26. ERİME VE DONMA OLAYI • Maddeler ısı etkisiyle bir birine dönüşebilir. • Katı maddeler ısı alınca ,tanecikleri bir birinden uzaklaşır. Ne zaman ki bu uzaklık sıvı taneciklerinin uzaklığına gelir,madde sıvı hale geçer. Bu olaya “ERİME “ denir. • Sıvı maddeler ısı kaybettiğinde tanecikleri bir birine yakınlaşır. Bu kez madde katılaşır. Bu olaya “ DONMA “ denir

27. KATI ISI ALIR ERİR , SIVI ISI VERİR DONAR ERİME : Isı alan katının sıvı hale geçmesidir. DONMA : Isı veren sıvının ,katı hale geçmesidir. ERİME DONMA

28. SIVI ISI ALIR BUHARLAŞIR , GAZ ISI VERİR YOĞUNLAŞIR. • Sıvı maddeler ısı alınca ,tanecikleri bir birinden uzaklaşır. Tanecikler arası uzaklık gazların ki kadar olunca , sıvı gaz haline geçer. Bu olaya “BUHARLAŞMA” denir. • Hızlı buharlaşma olayına ise “KAYNAMA” denir. • Gaz halindeki madde ısı verince sıvı hale geçer. Bu olaya “YOĞUNLAŞMA” denir. • Maddenin en düzenli hali katı, en düzensiz hali ise gazlardır.

29. SIVI ISI ALIR GAZ OLUR , GAZ ISI VERİR SIVI OLUR SIVI BUHARLAŞMA YOĞUNLAŞMA SIVI

30. ERİMEDEN BUHARLAŞTI • Bazı katı maddeler ısı aldığında ; sıvı hale geçmeden ,gaz haline geçerler. Bu olaya “SÜBLİMLEŞME” denir. • Naftalin süblimleşen bir maddedir. • Bazı gaz maddeler ısı verince ; sıvı hale geçmeden ,doğrudan katı hale geçerler. Bu olaya ise “KIRAĞILAŞMA” denir. • Su buharının yerde suya dönüşmeden, kara dönüşmesi kırağılaşmadır.

31. HOMOJEN MADDE • Bir maddenin tanecikleri , maddenin her yerinde aynı oranda bulunuyorsa homojendir. • Homojen maddeler tek bir madde gibi görünürler. ELEMENT HOMOJEN MADDEDİR BİLEŞİK HOMOJEN MADDEDİR

32. MADDE VE ISI

33. MADDE VE ISI Boşlukta yer kaplayan, hacmi ve kütlesi olan her şeye madde denir.

34. MADDE VE ISI KATI GAZ SIVI • Madde, doğada fiziksel özelliklerine göre katı, sıvı ve gaz olarak 3 halde bulunur. • Madde hangi halde olursa olsun bütün maddeler taneciklerden oluşmuştur.

35. Maddeyi oluşturan tüm taneciklerin hareketli olduğunu biliyoruz… Peki!!! Maddeleri oluşturan bu taneciklerin hareketlerini değiştirebilir miyiz?

36. Resimdeki dondurma, çay ve buz şu anda bulunduğumuz ortamda olsaydı ve biraz bekleseydi neler olurdu?

37. Resimde suyun üç hali olan buz, su ve su buharını görüyoruz.bildiğimiz gibi buz, su ve su buharı aynı taneciklerden oluşmaktadır.Peki…Hangi halde bulunan maddenin tanecikleri daha hareketlidir???

38. Maddeler ısı aldığında maddeleri oluşturan tanecikler daha hızlı, ısı verdiğinde ise tanecikler daha yavaş hareket ederler. Taneciler arasındaki mesafe ise belirgin olarak değişir.

39. Bu tür durumlarda ISI ve SICAKLIK kavramları karıştırılmaktadır. BU KARMAŞADAN KURTULMANIN ŞİFRESİ ÇOK BASİT

40. Isı ve Sıcaklık Nedir? Eğer belirtilen değer termometre ile ölçülebiliyorsa, sıcaklıktır. Isı ise, maddeler arasında alınıp verilen enerjinin adıdır.

41. Isı ve Sıcaklık Nedir? Isı, sıcaklığı yüksek olan maddeden düşük olan maddeye aktarılan enerjidir. Isı, bir maddenin taneciklerinin sahip olduğu hareket enerjisinin toplamına denir. Sıcaklık, taneciklerinin ortalama hareket enerjilerinin bir göstergesidir.

42. Isı ve Sıcaklık Arasındaki İlişki Sıcaklık, bir maddenin aldığı ya da verdiği ısı enerjisinin göstergesidir. Bu nedenle sıcaklığın var olmasının nedeni ısı enerjisidir. Bir maddeye ısı enerjisi verildiğinde verilen ısı enerjisini alan tanecikler bu ısı enerjisini kinetik enerjiye çevirir. Bu nedenle taneciklerin kinetik enerjisi artacağı için maddenin sıcaklığı artar.

43. Isı Nedir? • Sıcaklık farkından dolayı maddelerin tanecikleri arasında enerji aktarımı gerçekleşir, bu aktarılan enerjiye ISIdenir.

44. Isının Yayılma Yolları • Maddelerin bir ucundan diğer ucuna ısı aktarımı taneciklerin birbirine çarpması sonucunda gerçekleşir. • Madde ısı aldığında tanecikler daha hızlı titreşir ve yanlarındaki taneciklere çarparak onların daha hızlı titreşmesini sağlar.

45. Isının Yayılma Yolları Maddeleri oluşturan taneciklerin birbirine çarpması ile ısının aktarılmasına ısının iletim yoluyla yayılması denir. Katı maddelerde ısı iletim yoluyla yayılır.

46. Isının Yayılma Yolları • Bütün maddeler taneciklerden oluştuğu için katı, sıvı ve gaz halde bulunan tüm maddelerde ısının iletim yoluyla yayılması görülebilir.

47. Isının Yayılma Yolları Cam gibi saydam maddeler ışığı geçirdikleri için kolay ısınmazlar. Fakat biz pencerenin önünde camdan geçen ışınlar sayesinde ısınmış oluruz. Isı kaynağından yani güneşten bize doğrudan temas olmamasına rağmen ısı aktarımı IŞIMA yoluyla gerçekleşmiştir.

48. SİNEM ÖZDEMİR • FEN BİLGİSİ ÖĞRETMENLİĞİ • 2. SINIF • ÖĞRETİM