بسم الله الرحمن الرحيم ارگونومي و كار زنان

1. بسم الله الرحمن الرحيم ارگونومي و كار زنان استاد : جناب آقاي مهندس غيور ارائه : شيرين خداكرم زاده

2. مقدمه : با افزايش تعداد زنان شاغل ‌، نگراني در مورد سلامتي و امنيت آنها نيز افزايش مي يابد .علاوه برخطرات ابتدايي براي همه كارگران ، مواردي خاص سلامتي و ايمني كارگران زن وجود دارد كه موانعي براي ورود و باقي ماندن زنان درمحيط كارايجاد مي كند.بهبود شرايط كار براي زنان در مشاغل مختلف علاوه بر تامين سلامتي و امنيت تلاشي در جهت جذب و نگهداري زنان كارگر است . هر سازماني قبل از استخدام نيروي كار زن بايد مطمئن شود كه محيط كار براي آنها مناسب است.

3. امروزه حدود 60 درصد از زنان بالاي 16 سال به كارهاي مختلف اشتغال دارند . زنان تقريبا 44 درصد از نيروي كار و 33درصد از آسيب ديدگان در كار را تشكيل مي دهند . توجه به تفاوت ها در ابعاد بدن زنان و مردان براي طراحي ابزار و محل كار يكي از وظايف مهم ارگونوميست هاست.

4. مشكلات كاري زنان : *نامناسب بودن ابزار و تجهيزات به طور فيزيكي براي كارگران زن * وجود محيط هاي كاري خصمانه و خشن ،محدوديت دسترسي به سرويس هاي بهداشتي، لباسهاي محافظ وتجهيزات درسايزهاي اشتباه و نامناسب ، ضعف آموزش شغلي و حمايت فيزيكي نامناسب * رواج تبعيض جنسي ونگرشهاي ضد زنان در بعضي از محل هاي كاري * ايجاد ترس و استرس براي زنان در اثر كاردر انزوا و جدا از ديگران ومنزوي شدن به وسيله سركارگران * بي ميلي نسبت به گزارش مشكلات سلامتي و ايمني محيط كار * اثربيشتر مشكلات طراحي ارگونوميكي در محل كار بر روي زنان نسبت به مردان

5. *ايجاد خطرات توليد مثلي و اثرات نامطلوب بر روي جنين ها در اثر استفاده از عوامل شيميايي ، فيزيكي يا بيولوژيكي * محروم كردن زنان باردار از كار به خاطر حل مشكلات بالقوه * سپرده شدن كارهاي غير مهارتي و روتين و ساده به زنان * ابتلا به بيماريهاي ماهيچهاي – اسكلتي به دليل نوع مشاغل خاص زنان * ريسك بيشتر نشستن مديد و رانندگي براي زنان باردار * آسيب هاي مربوط به كشش هاوتنشهاي ماهيچه اي در كارهاي تكراري و با سرعت بالا * عدم سازگاري يا سازگاري كم ايستگاه هاي كاري با اندازه و شكل بدن زنان * وجود استرس هاي جدي ناشي از شيفت هاي نامنظم وساعتهاي طولاني كاركردن

6. *آسيب پذيري زنان نسبت به بيماريهاي مربوط به كار به دليل ويژگيهاي فيزيولوژيكي آنها و تكنولوژي هاي طراحي شده نامناسب * 62 درصد از آسيب هاي رباطي ، 89 درصد ازآسيب هاي مربوط به تايپ تكراري و استفاده ازكيبرد، 64درصد آسيبهاي مربوط به استفاده تكراري از ابزار و قراردادن و برداشتن اشياء به طورمتناوب، 77درصد خستگي هاي چشمي ناشي ازكارباكامپيوتردرموردزنان روي مي دهد.

7. ويژگيهاي كاري زنان و تفاوت آنها با مردان: *قدرت استاتيك متوسط مربوط به بازوها، پاها و تنه در مورد زنان كوچكتر از مردان است. * به طور متوسط قدرت دست زنان تقريبا” 50 تا 60 درصد قدرت دست مردان است. * يك زن با قدرت متوسط توانايي اعمال 250 نيوتون نيرو را دارد كه اين مقدار در مورد يك مرد 500 نيوتن است. * به طور متوسط قدرت ماهيچه اي زنان تقريبا” 3/2 مردان است. * ميزان تفاوت در سايز بدن زنان و مردان تقريبا” 20 درصد است. * قدرت ماهيچه هاي پايين تنه زنان بيشتر از ماهيچه هاي بالاتنه آنها است.

8. *هر تفاوتي بين زن و مرد در تحمل مشكلات كار شيفتي از تفاوت در ظرفيت كاري آنها ناشي مي شود. * زنان دونقطه ضعف دارند : توان متوسط پايين ترومحدوده كاري متوسط كوچكتر * زنان براي جستجو ، خواندن و پذيرفتن هشدارها و اخطارها و به كار بردن وسايل با ايمني كامل نسبت به مردان تمايل بيشتري دارند. * دقت زنان در درك نشانه ها و علائم ايمني نسبت به مردان بيشتر است. * زنان به ريسكها و خطرات نسبت به مردان توجه بيشتري دارند. * طاقت و تحمل كارگران زن در ارتباط با كارشان بيشتراز مردان است.

9. *طول متوسط دست زنان 0.8 اينچ كوتاه تر از مردان است اما سايز دستگيره و وزن ابزار مطابق با سايز و قدرت دست مردان طراحي مي شوند. * ساختار لگني زنان با مردان متفاوت است ومركز ثقل آنها پايين تر ازمردان است. اين مسئله بر روي مشاغلي كه نياز به ايستادن در يك ايستگاه كاري دارد اثرمي گذارد. * زنان به طور متوسط قدرت بالا تنه كمتري نسبت به مردان دارندونميتوانند از همه فنون مردان براي بلند كردن و جابجا كردن مواد استفاده كنند.

10. * ابعاد بيشتر قسمت هاي بدن مردان معمولا” از زنان بزرگتر است وتنها چهار بعد بدن زنان از مردان بزرگتر است . بارداري نيز بر ابعاد خاصي از بدن زنان(شكم و لگن) اثرمي گذارد. * درجه حرارتي كه زنان براي محيط كار و زندگي خود ترجيح مي دهند به طور متوسط 0.3 درجه سانتيگراد بالاترازاين درجه براي مردان است .

11. بارداري : * در دوران بارداري سرعت ضربان قلب و مصرف انرژي افزايش مي يابد. * كاركنان باردار نياز به استراحت هاي كوتاه مدت و بسيار زياد دارند. * اگرزنان بارداردرمعرض سروصداي بيش از90دسي بل قرارگيرند كودكاني با وزن پايين ومشكلات قلبي،ريوي وناتواني دريادگيري به دنيا مي آورند. * ارتعاش و لرزش به عنوان يك عامل ريسك ارگونوميكي ، خطر آسيب دائمي رباط را براي يك زن باردار افزايش مي دهد. * حضور زنان باردار درمعرض ميدانهاي الكترومغناطيسي و استفاده طولاني مدت از مانيتوربايد محدود شود. * زنان باردار نسبت به اثرات عوامل استرس زايرواني درمحيط كار حساس ترند. * خستگي وكار شيفتي باشيفتهاي طولاني باعث تولد زودرس يا سقط جنين مي شود.

12. * كارهاي كاملا” دستي يا تكراري و كاركردن درمحيط بي نور بايد در طول مدت بارداري حذف شوند. * احتمال از دست دادن تعادل براي يك زن باردار در حالت ايستاده بيشتر مي شود.پس در صورت امكان بايد زنان باردار را به كارهاي نشسته گماشت. * براي زنان باردارفضاي كافي جهت حركت در اطراف ماشينها و وسايل وبين ايستگاه هاي كار وجود داشته باشد و براي آنها تسهيلات نشستن فراهم شود. * شرايط محل كار نبايد خطري براي زن باردار و كودك او ايجاد كند. * به زنان باردار مخصوصا” در ماه هاي آخر بارداري كارهاي سبك واگذار شودوامكان استراحت كافي در خلال آن هم وجود داشته باشد. * تسهيلات رفاهي كافي براي استفاده زنان باردار در طول كار فراهم شود.

13. پيشنهادات و راه حل هايي براي مشكلات كار زنان: * آموزش هاي ارگونوميكي براي مهندسان و مديران ضروري است تا بتوانند تغييراتي را در محل كار ، ابزار ، سازماندهي كار و فرآيندها به وجود آورند. * تجهيزات حفاظتي شخصي كه قرار است به وسيله كارگران زن مورد استفاده قرار بگيرد بايد بر اساس داده هاي آنتروپومتري (اندازه هاي بدن ) زنان باشد.

14. * براي كاهش بيماري هاي شغلي،ابزار، مواد و تجهيزات بايد بر اساس مسائل ارگونوميكي طراحي شوند. * افزايش آگاهي درباره حدود ايمني براي بلند كردن اشياء و ساير حركات مثل خم كردن بالاتنه به سمت جلوبراي پيشگيري از بيماري هاي پشت و كمر * بي طرفي كليه وسايل ارتباطي و اطلاع رساني از لحاظ جنسيتي * سرويس هاي بهداشتي بايد در وضعيت خوب و سالم و پاكيزه باشند.

15. بايد براي مقابله با خطرات توليدمثلي استانداردهايي براي حمايت از OSHA كارگراني كه توانايي بچه دار شدن دارند و همه زنان كارگر باردار تصويب كند. * لباسها و تجهيزات حفاظتي شخصي اغلب مناسب كارگران زن نيستند.براي حمايت از كارگران زن بايد بندهايي به استاندارد هاي مربوط به لباس ها وتجهيزات اضافه شود وتوليدكنندگان آنها بازه سايزهاي توليدي را افزايش دهند . كارفرمايان هم بايد با توجه به نيروي كار خود آنها را به طور مناسب تهيه كنند.

16. * مشاغل شامل حركات تكراري و ايستادن طولاني شناسايي و كاهش داده شوند. * با توجه به اينكه بسياري از تكنيكهاي اندازه گيري ، وسايل وآزمايشها اول براي مردان توسعه داده شده وبه صورت استاندارد درآمده و بعدا” براي زنان به كار گرفته شده اند بايد به طوراختصاصي براي زنان و براسا ستجربياتشان توسعه داده شوند.

17. * بهزناني كه به خاطر كارشان دچار آسيب و ناتواني مي شوند بايد حق ترميم و بيمه پرداخت شود. * زنان بايد براي استفاده از حق خود تشويق شوند و در مواردي كه خطرات مرتبط با ارگونومي وجود دارد كار را نپذيرند. * فرصت كافي براي يادگرفتن و آزمودن مهارت ها ي جديد و تسهيلات و امكانات آموزشي بايد در اختيار كاركنان زن نيز قرار گيرد. * كميته هاي زنان در اتحاديه ها بايد با كميته هاي سلامتي و ايمني در همه محل هاي كاري مشاركت داشته باشند و زنان را به فعاليت در اين كميته ها و شركت در فعاليت هاي مرتبط با سلامتي و ايمني شغلي اتحاديه ها تشويق كنند و مسائل كاري آنها را همواره در نظر داشته باشند.

18. منابع : • www.cwhn.ca/resources/workplace/msd.html • www.aflcio.org/issues/safty/ergo/ergowomen.cfm • www.cdc.gov/niosh/topics/women • www.ohcow.on.ca/enews/vol1iss1/pregoergo.html • www.ergoweb.com/news/detail.cfm?id=874 • Waldemar Karwowski , “ International Encyclopedia of Ergonomics and Human Factors “(volume 1 ) , Taylor & Francis , London and New York ,1798 • - Ernest J.McCormick “ HUMAN FACTORS ENGINEERING “,Third Edition ,McGraw-Hill,1970 • محمد ممقانیان ،" مهندسی فاکتورهای انسانی (ارگونومی )" ، موسسه مطالعات و برنامه ریزی آموزشيسازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران ، 1370