Terytorium

1. Terytorium • Terytorium lądowe • Wody wewnętrzne • Morze terytorialne • Przestrzeń powietrzna

2. Ograniczenia zwierzchnictwa terytorialnego Demilitaryzacja Neutralizacja Pobyt obcych sił zbrojnych Dzierżawa

3. Nabycie terytorium Pierwotne i pochodne Zawłaszczenie/okupacja Przyrost Cesja (odpłatna, wzajemna, plebiscytarna) Adiudykacja Zasiedzenie

4. Kodyfikacja prawa morza • Konferencja Kodyfikacyjna Prawa Morza, Haga 1930 r. • I Konferencja Genewska Prawa Morza, 1958  konwencja o morzu terytorialnym i strefie przyległej konwencja o morzu otwartym konwencja o rybołówstwie i ochronie zasobów morza otwartego konwencja o szelfie kontynentalnym • II Konferencja Genewska Prawa Morza, 1960 • III Konferencja Genewska Prawa Morza, 1973-1982. Konwencja ONZ z Montego Bay, 1982

5. Rozkład obszarów morskich LĄD zatoki zatoki historyczne ujścia rzek wody portów do 24 mm linia podstawowa (zasadnicza) redy maks. 12 mm morze terytorialne granica państwa maks. 24 mm strefa przyległa maks. 200 mm wyłączna strefa ekonomiczna, ew. strefa wyłącznego rybołówstwa morze otwarte (pełne)

6. Wody wewnętrzne • Pomiędzy suchym lądem a linią podstawową • Wody portów • Ujścia rzek • Zatoki, których brzegi w całości należą do jednego państwa ( w miejscu rozwarcia 24 mm) • Zatoki historyczne (szerokość rozwarcia przekracza 24 mm ale zwyczajowo należą do wód wewnętrznych • Wody przypływowe

7. Linia podstawowa art. 7 ust 3 KoPM • Rozgraniczenie pomiędzy wodami wewnętrznymi a morzem terytorialnym • Dwa sposoby wyznaczenie: • Linia najdalszego odpływu – gdy wybrzeże niezbyt urozmaicone przebiega równolegle do wybrzeża • Metodą linii prostych – linię podstawową wyznacza się poprzez połączenie pewnych zewnętrznych punktów wybrzeża gdy wybrzeże jest urozmaicone

8. Morze terytorialne • 12 mm • Zwierzchnictwo państwa nadbrzeżnego: dno morskie, zasoby naturalne morza oraz przestrzeń powietrzną ponad morzem terytorialnym • prawa nieszkodliwego przepływu (art. 17 KoPM) okrętom wojennym i statkom handlowym pływającym pod obcą banderą

9. Artykuł 17Prawo nieszkodliwego przepływu „Zgodnie z niniejszą Konwencją, statki wszystkich Państw, zarówno nadbrzeżnych jak i śródlądowych, korzystają z prawa nieszkodliwego przepływu przez morze terytorialne.” • Statki zagraniczne mogą pływać bez zatrzymania, okręty podwodne w wynurzeniu z podniesioną banderą powstrzymując się tym samym od działań mogących wyrządzić szkodę państwu nadbrzeżnemu • Art. 18 ust 2 Znaczenie przepływu „Przepływ powinien być nieprzerwany i szybki. Przepływ obejmuje jednak zatrzymanie się i zakotwiczenie, lecz tylko o tyle, o ile jest to związane ze zwyczajną żeglugą lub jest konieczne z powodu siły wyższej lub niebezpieczeństwa albo w celu udzielenia pomocy ludziom, statkom morskim lub powietrznym znajdującym się w niebezpieczeństwie lub krytycznym położeniu.”

10. Art. 19 KoPMPrzepływ będzie uważany za zagrażający pokojowi, porządkowi, bezpieczeństwu państwa gdy statek na morzu terytorialnym podejmie się działań polegających na: a) groźbie lub użyciu siły przeciwko suwerenności, terytorialnej integralności lub politycznej niezawisłości Państwa nadbrzeżnego lub pogwałceniu w jakikolwiek inny sposób zasad prawa międzynarodowego zawartych w Karcie Narodów Zjednoczonych; b) ćwiczeniach lub użyciu broni jakiegokolwiek rodzaju; c) czynie mającym na celu zbieranie informacji na szkodę obronności lub bezpieczeństwa Państwa nadbrzeżnego; d) propagandzie mającej na celu osłabienie obronności lub bezpieczeństwa Państwa nadbrzeżnego; e) startowaniu, lądowaniu lub braniu na pokład jakiegokolwiek statku powietrznego; f) startowaniu, lądowaniu lub braniu na pokład jakiegokolwiek urządzenia wojskowego;

11. g) ładowaniu lub wyładowywaniu jakichkolwiek towarów, walut lub ludzi z naruszeniem celnych, skarbowych, imigracyjnych lub sanitarnych przepisów Państwa nadbrzeżnego; h) umyślnym i poważnym zanieczyszczaniu sprzecznie z niniejszą Konwencją; i) uprawianiu rybołówstwa; j) przeprowadzaniu badań lub działalności hydrograficznej; k) czynnościach mających na celu zakłócenie systemu łączności albo innych urządzeń lub instalacji Państwa nadbrzeżnego; l) wszelkich innych czynnościach nie związanych bezpośrednio z przepływem.

12. Jurysdykcja państwa nadbrzeżnego Karna Art. 27 ust.1 2. Cywilna Art. 28 ust.1

13. Archipelagart. 46 pkt b KoPM • Zespół wysp oraz obszar morski pomiędzy nimi oraz inne naturalne elementy , które pozostają ze sobą w tak ścisłych związkach, ze tworzą jedną całość geograficzną gospodarczą i polityczną lub są historycznie za takie

14. Wyspy „Ukształtowany w sposób naturalny obszar ziemi otoczony wody i wystający ponad powierzchnię wody nawet podczas największego przypływu” (Konwencja wiedeńska o morzu terytorialnym i strefie przyległej z 1958 r.)

15. Państwa archipelagowe • Art. 47 KoPM • Wody w ramach tych linii będą wodami archipelagowymi • Objęte suwerennością państwa • Prawo nieszkodliwego przepływu • Prawo przejścia archipelagowym szlakiem

16. Strefa przyległa • Do 24 mm od linii podstawowej • Kompetencje ograniczone do celnych, finansowych, imigracyjnych i zdrowotnych Artykuł 33 Strefa przyległa 1. W strefie przyległej do swego morza terytorialnego, zwanej strefą przyległą, Państwo nadbrzeżne może sprawować kontrolę konieczną dla: a) zapobiegania naruszaniu jego ustaw lub przepisów celnych, skarbowych, imigracyjnych lub sanitarnych w obrębie swego terytorium lub morza terytorialnego;

17. Wyłączna strefa ekonomiczna / strefa wyłącznego rybołówstwa • Art. 55 KoPM • Art. 56 KoPM • Art. 57 KoPM • Art. 58 KoPm

18. Wyłączne strefa ekonomiczna Suwerenne prawa w celu eksploatacji i eksploracji, ochrony i gospodarowania zasobami naturalnymi Jurysdykcja w zakresie: badań naukowych, ochrony środowiska naturalnego Inne prawa i obowiązki przewidziane w KoPM

19. Szelf kontynentalnyart. 76 KoPM Obejmuje dno morskie i podziemie obszarów podmorskich, które rozciągają się poza jego morzem terytorialnym poprzez przedłużenie terytorium lądowego do zewnętrznego skraju kontynentalnego obrzeża albo na odległość 200mm od linii podstawowej, tam gdzie zewnętrzny skraj obrzeża kontynentu nie sięga do tej odległości

20. Obszary morskie poza granicami jurysdykcji państwowej • Morze otwarte (pełne) – wszystkie obszary morskie położone na zewnątrz od granicy wyłącznej strefy ekonomicznej lub od granicy morza terytorialnego. • Istotą prawną morza pełnego jest obowiązywanie na nim wolności mórz

21. Wolność mórzart. 87 KoPM • Wolność żeglugi – statek podlega jurysdykcji państwa bandery • Wolność rybołówstwa – korzystanie z żywych zasobów morza • Wolność układania kabli podmorskich i rurociągów – obejmuje układanie, ochrona i zakaz niszczenia • Wolność budowania sztucznych wysp oraz innych instalacji dozwolonych przez prawo międzynarodowe (przy uwzględnieniu interesów innych państw) • Wolność przelotu – nad morzem statki podlegają jurysdykcji państwa przynależności • Wolność badań naukowych - (przy uwzględnieniu interesów innych państw)

22. Wyjątki wolności mórz • Prawo wizyty i rewizji • Prawo pościgu • Wyłączenia traktatowe • Stan wyższej konieczności • Zderzenia na morzu

23. Prawo wizyty i rewizji • Okręt wojenny innego państwa ma dokonania, gdy istnieje uzasadnione podejrzenie, że statek: • trudni się piractwem (art. 101 KoPM) • uprawia handel niewolnikami • ma przynależność państwową tą co okręt wojenny • nadaje nielegalne audycje • nie posiada przynależności państwowej

24. Prawo pościguart. 111 KoPM • Gdy istnieje uzasadnione podejrzenie, że statek, członkowie załogi lub pasażerowie dopuścili się naruszenia prawa państwa nadbrzeżnego • Podjęty przez okręty wojenne, samoloty wojskowe • Gorący i nieprzerwany • Po daniu optycznego lub dźwiękowego sygnału • Rozpoczęty na wodach wewnętrznych, morzu terytorialnym, w strefie przyległej, wyłącznej strefie ekonomicznej i na wodach szelfu kontynentalnego i kontynuowany poza tymi wodami

25. Wyłączenie traktatowe Umowy dwu- lub wielostronne przyznają stronom wzajemne prawo zaaresztowania statku

26. Stan wyższej konieczności • W celu zapobieżenia katastrofie ekologicznej państwo nadbrzeżne może zająć lub zniszczyć statek

27. Zderzenie na morzuart. 97 KoPM • W przypadku zderzenia lub innego wypadku w żegludze dotyczącego statku na morzu pełnym, powodującego odpowiedzialność karną lub dyscyplinarną kapitana lub każdej innej osoby zatrudnionej na statku, postępowanie karne lub dyscyplinarne przeciwko takiej osobie może być wszczęte wyłącznie przed władzami sądowymi lub administracyjnymi państwa bandery albo państwa, którego obywatelstwo posiada ta osoba.

28. Dno mórz i oceanów • Art. 136 KoPM określa dno mórz i oceanów Obszarem stanowiącym wspólne dziedzictwo ludzkości. • Niezawłaszczalny • Żadne państwo nie morze wykonywać tam swoją suwerenność • Działalność Organizacji Dna Morskiego, prowadzi eksploatację bogactw naturalnych lub upoważnia państwa • Zasoby są niezbywalne • Dostępny wyłącznie w celach pokojowych przez wszystkie państwa bez dyskryminacji

29. Międzynarodowe drogi wodne • Rzeki międzynarodowe • Kanały • Cieśniny o szczególnym znaczeniu dla żeglugi międzynarodowej

30. Rzeki międzynarodowe Akt regulujący Konwencja barcelońska 20.04.1921 oraz reguły helsińskie 1966 • Rzeki graniczne • Rzeki międzynarodowe przepływające przez terytoria kilku państw i żeglowne na pewnym odcinku • Rzeki międzynarodowe żeglowne na całej lub przeważającej części swej długości, których status regulowany jest szczególnymi umowami międz.

31. Dunaj – status prawny regulowany Konwencją belgradzką z 18.08.2006 • Ren – konwencja mannheimska z 17.10.1868, dwie konwencje w sprawie ochrony Renu przed zanieczyszczeniami w 1976 • Niger – konwencja z 1963 • Indus – traktat regulujący wykorzystywanie wód rzeki w 1960 • Amazonka – traktat o współpracy państw dorzecza Amazonki z 1978 r.

32. Kanały • Sztuczne przekopane drogi wodne, łączące akweny morskie lub rzeki żeglowne • Korzystanie z kanałów reguluje prawo wewnętrzne danego państwa • Szczególne reżimy dla niektórych kanałów

33. Kanał Panamski • Wybudowany przez prywatną kompanię • Układ Hay-Pauncefote z 18.11.1901 konwencja brytyjsko-amerykańska • Układ Hay-Bunau-Varilla z 18.11.1903 konwencja amerykańsko-panamska • Całkowite przekazanie suwerenności na rzecz Panamy 31.12.1999

34. Kanał Kiloński • Udostępniony do użytku międzynarodowego na mocy Traktatu Wersalskiego z 1919 • W 1936 Niemcy wypowiedziały postanowienia traktatu w odniesieniu do kanału • Nota jako sprzeczna z prawem międzynarodowym nie przekreśliła swobody żeglugi na kanale

35. Cieśniny • Naturalne drogi wodne łączące morza i oceany • Cieśniny międzynarodowe łączące morza nad, których brzegami znajdują się terytoria różnych państw • Stanowią szlaki komunikacyjne • Przejście tranzytowe przez cieśniny (art. 38 KoPM) • Obowiązki statków morskich i powietrznych podczas przejścia tranzytowego art. 39 KoPM • Państwo nadbrzeżne nie ma prawa zawiesić przepływu przez cieśniny (art. 44-45 KoPM)

36. Granice • linia, płaszczyzna, w obrębie, której zawiera się terytorium państwowe • oddziela ona je od terytorium innego państwa • naturalne (morza, góry, stepy, pustynie) • sztuczne

37. orograficzne (uwzględniające ukształtowanie powierzchni) • geometryczne (przebiegające niezależnie od rzeźby terenu) • granice astronomiczne biegnące wzdłuż południków i równoleżników

38. Ustalenie granic • umowy międzynarodowe, rzadziej w wyniku decyzji arbitrażowej lub sądowej • Decyzja polityczna przyznająca terytorium • Delimitacja granicy państwowej • Demarkacja granicy państwowej • Administracja granicy państwowej

39. Granica państwa na rzece żeglownej wyznacza się zgodnie z linią najgłębszego koryta – tzw. talweg • Granica państwa na rzece nieżeglownej wyznaczona jest środkiem rzeki – tzw. mediana

40. Granice Polski • z Niemcami (467 km) • z Czechami (790 km) • ze Słowacją (541 km) • z Ukrainą (529 km) • z Białorusią (416 km) • z Litwą (103 km) • z Rosją (210 km) • Ogólna długość granic Polski (na lądzie i wodach granicznych) wynosi 3496 km.