500 likes | 919 Views
İNEK SÜTÜ ALLERJİSİ. Doç. Dr. Zeynep Tamay İstanbul Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Çocuk Allerji ve Göğüs Hastalıkları. Besin reaksiyonları. Toksik Non-toksik yeterli miktar herkeste immunolojik ALLERJİ non-immunolojik İNTOLERANS
E N D
İNEK SÜTÜ ALLERJİSİ Doç. Dr. Zeynep Tamay İstanbul Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Çocuk Allerji ve Göğüs Hastalıkları
Besin reaksiyonları ToksikNon-toksik yeterli miktar herkeste immunolojik ALLERJİ non-immunolojik İNTOLERANS duyarlı kişide EAACI,1995
İnek sütü proteinine reaksiyon • İnek sütü allerjisi (CMPA/ İSA) • İmmunolojik mekanizmalarla oluşan reaksiyonlar • Erken aşırı duyarlılık reaksiyonu (IgE) • Sitotoksik tip (Tip II) • İmmunkompleks (Tip III) • Gecikmiş tip (Tip IV) • İnek sütü intoleransı (CMPI/İSİ) • Laboratuar tetkikleri ile immunolojik olduğu gösterilemeyen reaksiyonlar • Her karşılaşmada semptomlar tekrarlar • CMPA /CMPI ayırımı kolaylıkla YAPILAMAZ
İnek sütü proteinleri • Prt 30-35 gr/L • Kazein (% 80) • Whey (laktoserum) (%20) • -laktoglobulin (İnsanda yok) • -laktalbumin (meme bezlerinde salınır) • BSA • Laktoferrin • İmmunglobulinler • Az miktarda kazein içerir
İSA • İnsidans %1.8 - 7.5 • (n= 800-1750, 1973-1993) • <2 yaş, ins: % 2-3 • >3 yaş, ins: % 0,3 • İSA semptomları %5-15 1/3 (+) • Besin allerjisi olanlar arasında İSA prevalansı: • 1 yaşında %39 • 3 yaşında %27 • 6 yaşında %8
İSA’de klinik bulgular • Kutanöz reaksiyonlar: IgE’ye bağlı Atopik dermatit Ürtiker (akut/kronik) Anjiyoödem Non-IgE’ye bağlı Kontakt rash Atopik dermatit
İSA’de klinik bulgular • Gastrointestinal reaksiyonlar: IgE’ye bağlı Oral allerji sendromu Bulantı/kusma Kolik Diare Non-IgE’ye bağlı Enterokolit Kolit Eozinofilik gastroenterit
İSA’de klinik bulgular • Respiratuar reaksiyonlar: IgE’ye bağlı Rinokonjuktivit Astım Larengeal ödem Efüzyonlu otitis media Non-IgE’ye bağlı Pulmoner hemosiderozis (Tip IV)
İSA’de klinik bulgular • Diğer reaksiyonlar: Sistemik anafilaksi Besin ile, egzersize bağlı astım/anafilaksi Bilinmeyen mekanizmalar Anemi Artrit HSP İrritabilite/uykusuzluk Migren
Klinik semptomlar • İlk 3-4 ay • Çok çeşitli • Non-spesifik • İki veya daha fazla semptom birlikte İki veya daha fazla organ tutulumu
Klinik semptomlar • % 50-70 deriye ait bulgular • AD,ürtiker, ekzantem, anjiyo-ödem, konjonktivit • %50-60 GIS’e ait bulgular • Kusma, ishal, kolik, GER • %20-30 solunum sistemine ait bulgular • Rinit, hışıltı, dispne, öksürük
Klinik semptomlar • Birlikte görülebilen diğer bulgular • ağlama nöbetleri • beslenmeyi red • büyüme gelişme geriliği • irritabilite • % 5-9 anafilaksi
İki veya daha fazla organa ait semptomlar + Atopi için pozitif aile öyküsü CMPA /CMPI ??!
İnek sütü allerjisi tanısında yardımcı laboratuar testleri • Deri prik testi • Spesifik IgE (RAST, UniCAP) • Patch testi • Epikutanöz test • Bazofil-histamin salınım testi • Lökosit migrasyon inhibisyonu • Lenfosit transformasyon testi
Tek başına HİÇBİRİ ! • Hiçbiri hastalığın olduğunu göstermez. • Hiçbiri yeteri kadar • duyarlı (sensitive) DEĞİL ! • özgün (spesifik) DEĞİL ! • pozitif prediktif değere SAHİP DEĞİL!
En az birisi pozitif olduğunda; SPT > 3 mm sensitivite %76 spIgE > 0.7 kU/L (ClassII) spesifisite %67 %73 patch test (+) ppv %81 ECP > 20 ng/L npv %60 SPT > 8 mm sensitivite %54 spIgE > 3,5 kU/L (ClassIII) spesifisite %94 %68 patch test (+) ppv %94 ECP > 24,7 ng/L npv %52 • Cutt-off sensitivite spesifisite • Birden fazla immunolojik mekanizma rol aldığından birden fazla testin paralel olarak kullanılması tanı şansını arttırır Saarinen KM, Clin Exp Allergy, 2001
Tanıda altın standart • Eliminasyon dieti • “Challenge” besin yükleme testi • 0-1 yaş, açık kontrollü (open controlled) • 1-2 yaştan büyük çocuk ve erişkinlerde çift-kör plasebo kontrollü besin yükleme testi (DBPCFC)
CMPA/CMPI kesin tanısı • İnek sütü diyetten çıkarıldıktan sonra semptomların tamamen ortadan kalkması • İnek sütüyle tekrar “challenge” yapıldığında aynı semptomların ortaya çıkması • İnek sütü diyetten çıkarıldığında tekrar semptomların belirmesi • Laktoz intoleransı veya koinsidental infeksiyonların dışlanması European Society for Paediatric Gastroenterology and Nutrition Working Group European Academy of Allergy and Clinical Immunology
Laktoz intoleransı • Süt kh= laktaz • İntestinal laktaz eksikliği • Laktoz laktaz laktoz (kb) su tutar kolon florası fermentasyon H2, CO2, laktik asit flatus, karın ağrısı, diare
Laktoz intoleransı • Konjenital OR, zaman içinde düzelebilir • Sekonder AGE sonrasında İBS’da • Primer edinsel OR hipolaktazi 13-19y / erken adolesan • Dışkı özellikleri (asidite, redüktan madde) • LTT • Solunum hidrojen testi
Tedavi • Eliminasyon diyeti
İçinde inek sütü bulunan gıda etiketleri içerikleri • Yapay tereyağı aroması • Tereyağı, süt, yoğurt • Kazeinat (kalsiyum, amonyum, potasyum, sodyum k) • Kazein • Peynir • Krema • Hidrolizat (kazein, süt proteini, protein, whey) • Keçi sütü • Laktalbumin • Laktoglobulin • Laktüloz • Whey
İçinde inek sütü bulunması muhtemel olan gıda etiketleri içerikleri • Tatlandırıcılar • Karamel • Çukulata • Esmer şeker • Margarin
Gıdanın inek sütü içeriği < %25, etikette bildirme zorunluluğu yok • 838 etiketinde süt içermeyen ürünün (milk-free samples) %2-3’ü süt içermekte (Standing Committe for Foodstuffs of the European Union)
Kazein içeren ancak etikette yazılı olmayan gıdalar: • Tofu (Soya fasülyesinin ezilmesinden elde edilen uzak doğunun en popüler yiyeceği) • Dana etinden yapılmış sosis • Dondurulmuş pirinç tatlısı • Suda tuna • Lolipop • Köfte • “Dairy-free” ürünler
Tedavi • Eliminasyon dieti • İnek sütü yerine; • Tamamıyla hidroliz edilmiş semi-elemental formulalar veya elemental formulalar • Kısmi hidrolize edilmiş formulalar önerilmiyor • Soya bazlı formulalar ! • Keçi sütü, koyun sütü önerilmiyor
İnek sütü proteinleri ile diğer hayvan sütleri arasında çarpraz reaksiyon var mı? • 6 inek sütü allerjisi olan çocuk • 1 koyun sütüne allerjisi olan çocuk • Serum (spIgE) - is prt (kazein/B-laktoglobulin) MoAb- • Keçi sütü • Koyun sütü • Bufallo sütü • İnek sütü • Deve sütü • İnek sütü=bufallo sütü, koyun sütü>keçi sütü (-kazein ) Yorum: Filogenetik farklılık Restani P. Clin Exp Allergy, 1999, 29:997-1004
İnek sütü proteinleri ile diğer hayvan sütleri arasında çarpraz reaksiyon var mı? • At sütü Keçi sütü • Katır sütü Koyun sütü • Eşek sütü Bufallo sütü • Deve sütü İnek sütü İnsan sütü • Yorum: Filogenetik farklılık • İnek, keçi, koyun • Domuz • At Restani P. Ann Allergy, Asthma & Immunol 2002, 89: 11-15
Keçi sütü • AS’ne benzer • B12, B9 eksik • İSA olan çocukların %50’sinde prt-sp IgE (+) • 26 ciddi İSA çocukta DBPCFC 24/26 (+) ! • NANNY Eşek sütü- At sütü • AS’ne benzer, prt , whey , laktoz • 25 ciddi İSA olan çocukta DBPCFC 1/25 (+) !
Soya-bazlı formulalar • CMA’de soya-bazlı formulalar kullanılmamalı Committee on Hypoallergenic Formulas of the European Society for Paediatric Allergology and Clinical Immunology (ESPACI) & Committee on Nutrition of the European Society for Paediatric Gastroenterology, Hepatology and Nutrition (ESPGHAN) –1999 • IgE-bağlı CMA olan çocukların çoğunda ( 6 aylıktan sonra) soya-bazlı formulalar kullanılabilir Non-IgE reaksiyonları “proktokolit ve enterokolit” te kullanılması önerilmez Nutrition Committee of the American Academy of Pediatrics-1998
Soya bazlı formulalar • SOM İsomil • İnfasoy Farley’s soya formula • IgE-ye bağlı CMA olan çocuklarda soya allerjisi %14 Zeiger RS; Sampson SA, Bock SA. J Pediatr 1999; 134:614-22 • Aluminyum , preterm, böbrek yetmezliğinde dikkat ! • Manganez , SSS ‘e uzun vadede etkisi ? • Fitoöstrojenler , uzun vadede etkisi ?
Protein hidrolizatları • Isıtma prt. denatüre olur, konfigürasyonu bozulur • Enzimatik hidroliz (pepsin, tripsin, pankreas ekstreleri) • Ultrafiltrasyon • Prt kaynağı: İnek sütü ( C / W ) Soya + domuz Pirinç
Kısmi olarak hidrolize edilmiş protein hidrolizatları • Protein kaynağı: İnek sütü • Milupa HA • Humana HA • Nan HA • Nidina NA • Allerjik özellikleri kısmen azaltılmış • İnek sütü allerjisi olan çocuklara ÖNERİLMEZ !
Elemental, semi-elemental formulalar • İleri derecede hidrolize edilmiş protein hidrolizatları • Hypolac (We) Nutramigen (Ce) • Good-start (We) Pregestimil (Ce) • Profylac (We) Alimentum (Ce) • Alfa-Re (We) • Pepti-junior / Nutrilon Pepti (We) • Amino-asid bazlı formulalar • Pregomin AS • Neocate • Nutri-junior • Vivonex • Anafilaksi!
Tedavi • Altıncı aydan sonra katı gıdalar eklenir • Allerjenik gıdalara 12.aydan sonra başlanır • yumurta, soya, yer fıstığı, balık, turuncgil suları, domates, çukulata • Semptomatik tedavi • Kromolyn (Gastrocrom) • Ketotifen • Desensitizasyon
Oral desensitizasyon • 47 hasta grubu, 3-55 yaş (32’si <16 yaş) • 16 kontrol grubu, 5-29 yaş • Oral desensitizasyon protokolü • Süt • Bütün yumurta • Albumin • Balık • Portakal • Yer fıstığı, mısır, şeftali, elma, marul, fasulye (6) • 6’sında birden fazla allerjen (+) Patriarca G. Aliment Pharmocol Ther 2003; 17:459-465
Oral desensitizasyon • Desensitizasyon başarısı %83,3 • %51,1 yan etki (ürtiker, anjiyoödem, karın ağrısı) • %16,7 hastada yan etkiler kontrol altına alınamamış, tedavi • İnek sütü allerjisinde %79.2 başarılı (24/29), 3-12 ay • Yumurta allerjisinde %84,6 başarılı (13/15), 3-8 ay • Albumin allerjisi (2/3), 3-5 ay • Balık allerjisi %88,9 başarılı (8/11), 4-10 ay Patriarca G. Aliment Pharmocol Ther 2003; 17:459-465
Prognoz • 1.yaşta düzelme %45-55 • 2.yaşta düzelme %60-75 • 3.yaşta düzelme %85-90 • 5.yaş ve 10.yaşta düzelme %92 • CMPA, özellikle Tip I, persiste etme riski yüksek • CMPI, genelde geçici
Prognoz • İnek sütü allerjisinin kalıcı/geçici olmasını belirleyen genetik yatkınlık, • Semptomlar zaman içinde değişebilir, Erken tip geç tip reaksiyonlar wheezing konstipasyon • Multipl besin intoleransı riski • Atopik hastalık (özellikle respiratuar) gelişme riski Iacono, Clin Exp Allergy, 1998
EpiPen • 0.3 mg epinefrin / 0.3 ml 1:1000 • 25 kg • EpiPen Jr • 0,15 mg epinefrin / 0,3 ml 1:2000 • 10-25 kg
BA şüphesi Eliminasyon diyeti Semptom yok Semptomlar devam Normal diyet Semptom var Besine bağlı değil Semptom yok Eliminasyon diyetini tekrarla Problem yok Semptom yok Tek tek besinleri diyete ekle Tolere edilen besinler Şüpheli besinler listesi DBPCFC veya DPT (+) (-) DBPCFC Open FC
İSA’de gastrointestinal bulgular • GER (%42 ) Iacano, J Allergy Clin Immunol 1996 • Konstipasyon (% 68) Iacano, N Engl J Med 1998 • AR, AD, BA sık • Anal fissür, anal bölgede eritem/ödem • Rektal mukoza inflamasyonu • FPIES (Food protein-induced enterocolitis syndrome) • Ciddi kusma, diare (hem, lökosit, redüktan madde) • BGG • DPT sp IgE (-) • 2 yaşta tolerans • Fekal TNF-
İSA’de gastrointestinal bulgular • FIEP(Food - induced eosinophilic proctocolitis) • İS / soya • Anne sütü alanlarda %50 • İlk 3 ayda kanlı dışkılama • Çocuk iyi görünümlü • Clostridium difficile dışlanmalı • Rektal biopside eozinofilik infiltrasyon