Faris YAZICI

1. Faris YAZICI

2. . , Nokta: Virgül: NOKTALI VİRGÜL: İKİ NOKTA : ÜÇ NOKTA : SIRA NOKTALAR: SORU İŞARETİ: ÜNLEM İŞARETİ: KISA ÇİZGİ (BİRLEŞTİRME ÇİZGİSİ : ÇİZGİ (UZUN ÇİZGİ): TIRNAK İŞARETİ: KESME İŞARETİ: PARANTEZ (AYRAÇ) : BÖLME ( YAN ÇİZGİ ) İŞARETİ : DENDEN İŞARETİ: ; : … …… ? ! - - “ “ ‘ ( ) / “

3. NOKTA (.) : • Bir duygu, düşünce, yargı v.s. bildiren her söz birliğinden sonra kullanılır. • Konuşma ve yazı dilinde geçen birtakım adların kısaltmasında kullanılır: T.C. , Prof. , Dr. ,...... • Sıra bildirmek için sayılardan sonra konur. “ncı”, “nci” anlamı verir. 2. (ikinci) • Tarihlerin yazılışında gün, ay ve yıl bildiren sayıların arasına konur: 11.04.1999

4. Saat ve dakika sayılarını birbirinden ayırmak için kullanılır: Ders 08.30’da başladı. • Sayı basamaklarının arasına konur: 26.225.587 • Bölüm ya da bölümleri gösteren sayı ve harflerden sonra konur:

5. Nerelerde Nokta Kullanılmaz? • Kuruluş adlarından sonra nokta kullanılmaz: Milli Eğitim Bakanlığı • Gazete, dergi, kitap, şiir, yazı ve bölüm başlıklarından sonra nokta kullanılmaz: Türk Edebiyatı • Son yıllarda kuruluş adlarının ilk harfleriyle yapılan kısaltmalarda çoklukla nokta kullanılmamaktadır: PTT

6. VİRGÜL ( , ) : • Cümlede aynı değerdeki kelime ve kelime grupları arasına konur : Türk, öğün, çalış, güven. • Cümlede özel olarak vurgulanması gereken kelimelerden sonra kullanılır: Cihan yıkılsa, emin ol, bu cephe sarsılmaz. • Cümlede ara sözlerin başında ve sonunda kullanılır: • Ben, ne yalan söyleyeyim, bu işten çok korktum. • Not : Arasöz ve ara cümlelerin başında ve sonunda virgül yerine parantez ya da birleştirme çizgisi (-) de kullanılabilir.

7. Sayıların yazılışında ondalık bölümleri ayırmak için kullanılır: 18,45 (on sekiz yüzde kırk beş) 5,9 (beş onda dokuz) • Adlaşmış sıfatları ayırmak için kullanılır: Cimri, çocuğun elindeki ekmeği aldı. • Hitap için kullanılan kelimelerden sonra konur: Hey, çabuk gel. • Kabul ve ret sözleri olan “evet, hayır, yok v.b.”kelimelerden sonra konur: Evet, ben aldım.

8. Resmi yazılarda ve mektuplarda hitap kelimelerinden sonra yazılır: Sevgili kardeşim, • Yazışmalarda yer adlarını tarihlerden ayırmak için konur: Kayseri, 6 Temmuz 1999 • Anlama güç kazandırmak için tekrarlanan kelimelerin arasına konur: Bağır, bağır ama hakaret etme.

9. Biyografik künyelerde yazar, eser, basımevi vb. maddelerden sonra konur. • Çok uzun cümlelerde özneden sonra kullanılır: Kolları kitap dolu olan öğretmen, yüzünde sert bir ifade ile sınıfa girdi. • Eş görevli cümleler arasına konur: Hızla içeri girdi, çantasını aldı.

10. Virgül nerelerde kullanılmaz? • Sıralamaların sonunda yer alan vb. kısaltmasından önce virgül kullanılmaz: İyilik, dürüstlük, yardımseverlik vb. kavramları iyice öğrenmeliyiz. • “ve, veya” bağlaçlarından önce ve sonra virgül kullanılmaz. • İkilemelerin arasına kesinlikle virgül konmaz. • Hızlı hızlı yürürken ayağı takılarak yerlere yuvarlandı

11. NOKTALI VİRGÜL ( ; ) : • Birbirine bağlı, ama her biri kendi içinde bağımsız cümleleri ayırmada kullanılır: • Cümle içinde aynı değerde olup virgül ile ayrılmış türleri, grupları ayırmak için kullanılır: • Sınıfın öğrencilerinden Ali, Hasan ve Veli 5-A sınıfına; Murat, Mehmet, Onur da 5-B sınıfına gönderildiler.Olan oldu, iş işten geçti; gelmese de olur.

12. Virgül’le ayrılmış örnekleri farklı örneklerden ayırmak için konur. • İtalya, İngiltere, Fransa; Roma, Londra, Paris.

13. İKİ NOKTA ( : ) : • Bir cümleden sonra örnek veya açıklamalar verilecekse cümlenin sonuna konur. • Doğrudan yapılan aktarmalarda aktarılan söz ya da yazıdan önce kullanılır: Kadın yavaşça: • -Oğlum, diye seslendi. • İki noktadan sonra gelen açıklama bağımsız bir cümle ile başlıyorsa bu cümlenin ilk kelimesi büyük harfle başlar; bağımsız bir cümle ile başlamıyorsa cümlenin ilk kelimesi küçük harfler başlar:

14. Altında bir tarih: sekiz mart otuzyedi..... • Memtubun ilk cümlesi şöyleydi: Size olan özlemimi anlatamam • Kataloglarda yazar adları ile eser adların arasına konur • Yahya Kemal Beyatlı: Eski Şiirin Rüzgârıyla, Kendi Gök Kubbemiz. • İki nokta işaretinden sonra önekler sıralanacaksa ilk kelimenin birinci harfi küçük yazılır. • Sınıfta şunlar vardı: masa, sandalye. • Not: Örneklerin sayısı belli değilse…

15. ÜÇ NOKTA ( ... ) : • Herhangi bir nedenle bitmemiş cümlelerin sonuna konur: • Seni bir yakalarsam... • Birtakım bölümler, nesneler, örnekler sayıldıktan sonra gibi anlamında kullanılır: • Bu topraklarda her şey yetişir: buğday, arpa, yulaf... • Kaba sayılan sözlerin yerine kullanılır. • Bu ... herif gelmiş.

16. Açıklanmak istenmeyen kişi ve yer adlarının yerine kullanılır • Sözün bir yerde kesildiğini göstermek için kullanılır. • Sana uğurlar olsun... Ayrılıyor yolumuz! • Alıntılarda atlanan yerleri göstermek için çoklukla üç nokta kullanılır.

17. SIRA NOKTALAR (.......) : • Yazılı anlatımlarda söylenmeden geçilen satırları belirtmek için kullanılır.

18. SORU İŞARETİ ( ? ) : • Soru bildiren cümle veya sözlerin sonuna konur. • Söz arasında parantez içinde soru işareti (?) bir bilginin şüpheyle karşılandığını veya bir söze inanılmadığını gösterir. • Gerçek soru anlamı taşımayan cümlelerden sonra soru işareti kullanılmaz. • Bazı kelimeler ve cümlelerde soru bildiren kelime olmadığı halde soru anlamı vardır. • O zaman kullanılır: Adınız

19. Bilinmeyen tarih, yer vb. durumlarda kullanılır: Yunus Emre (1240?-1320), (Doğum Yeri : ?)

20. ÜNLEM İŞARETİ ( ! ) : • Sevinç, acı, korku vb. duyguları anlatan cümlelerin sonuna konur. • Parantez içinde ünlem (!) bir kelimeye dikkat çekmek için veya alay bildirmek için kullanılır. • Söylevlerde kullanılır.

21. KISA ÇİZGİ (BİRLEŞTİRME ÇİZGİSİ (-) : • Satır sonuna sığmayan kelimeleri dilbilgisi kurallarına uygun biçimde ayırmak için kullanılır. • Dilbilgisinde kökleri ve ekleri ayırt etmek için kullanılır: gel- • Cümlede arasözleri ve aracümleleri ayırmak için kullanılır.

22. Eski yazı dilindeki Arapça ve Farsça birleşik kelimelerdeki kök ve ekleri ayırmak için kullanılır: Nev-zuhur. • İkili soy adları birleştirmek için: Saint-Simone, Ayla-Mehmet Atılgan... • İki veya daha çok millet, ülke, dil vb. arasındaki bağı göstermek için kullanılır: Türk-Alman ilişkilleri... • İki ya da daha çok özel ad arasındaki bağı göstermek için kullanılır: Konya-Aksaray karayolu

23. İki veya daha çok sayı arasındaki bağı (süre bakımından) belirtmek için kullanılır: 1998-1999 Öğretim yılı

24. ÇİZGİ (UZUN ÇİZGİ) ( - ) : • Yazıda konuşmaları göstermek için kullanılır. • Karşılıklı konuşma şeklinde olmayan sözler de konuşma çizgisi ile verilebilir: Öğretmenin yanına sokuldu: • - Bana izin verir misiniz, dedi.

25. TIRNAK İŞARETİ ( “ “ ) : • Bir metnin içinde başka bir kimseden veya yazıdan olduğu gibi aktarılan sözlerin başında ve sonunda kullanılır. • Başka bir kimseden veya yazıdan alınan sözler, orijinal biçimiyle olduğu gibi aktarılıyorsa tırnak içinde gösterilir.

26. Kitapların, edebiyat ve sanat eserlerinin, bilimsel yayınları, yazıların birkaç kelimeden oluşan başlıkları metin içinde genellikle tırnak içine alınır: “Çile” • Tırnak içine alınan başlıklardan sonra kesme işareti kullanılmaz. • Örnek: “Çile”yi okumanızı tavsiye ederim. • Tırnak kullanılarak aktarılan bir sözün içinde aktarılan başka bir söz daha varsa, bu, tek tırnak içine alınır. Örnek: Gözlerini gözlerime dikerek: “Hani bana ‘Bir daha asla böyle bir şey yapmayacağım.’ Demiştiniz, ne oldu?” diye sordu.

27. Nerelerde tırnak işareti kullanılmaz? • Gazete ve dergi başlıkları tırnak içine alınmaz. • Örn. Bu ayki Bilim veTeknik’te güzel yazılar var • Orijinal biçimiyle verilen alıntılar, bir cümle veya metin içinde geçmiyor, bir anıt veya yazıtta yer alıyorsa tırnak kullanılmaz. • Başka bir kimseden veya yazıdan alınan sözler az çok değişik biçimde verildiğinde bu gibi aktarmalar tırnak içine alınmaz.

28. KESME İŞARETİ ( ‘ ) : • Gerektiğinde özel isimlere getirilen çekim eklerini ayırmak için kullanılır. Örnek : Ayşe’den... • Özel isimlerden yapılmış kısaltmalara getirilen ekleri ayırmak için kullanılır. Örnek : DSİ’den... • Dikkat: Kısaltmalara getirilen ekler kısaltma harflerinin okunuşuna göre eklenir. PTT’ye (pe te te ye) • Bir kelime içinde bir sesli harfin düştüğünü göstermek için kullanılır. • Örnek : Karac’oğlan (Karacaoğlan)

29. Sayılara getirilen ekleri ayırmak için kullanılır. Örnek: 1999’dan • Bir harf veya ekten sonra gelen ekleri ayırmak için kullanılır. • Örnek : A’ dan Z’ ye • Dikkat : Özel isimlerden türetilen isim, fiil ve sıfatlarda kesme işareti kullanılmaz. Örnek . Türkçülük • Dikkat: m (metre), l (litre), km (kilometre) gibi kısaltmalardan sonra kesme işareti kullanılmaz. Örnek . 3 m den az. • Dikkat : Sonunda okunmayan harfler bulunan yabancı özel isimlerden sonra getirilen ekler kesme işaretiyle ayrılır: Bordeaux’lu.

30. PARANTEZ (AYRAÇ) ( ) . • Bir cümle ya da kelimeyle ilgili bir açıklamanın başına ve sonuna konur. • Örnek : Tarık Buğra‘ nın bu kitabını (Gençliğim Eyvah) bulursan oku. • Arasözlerin başında ve sonunda da parantez kullanılabilir.

31. BÖLME ( YAN ÇİZGİ ) İŞARETİ ( / ) : • Birbirine benzer iki kelime, iki şey arasına konur, (veya) anlamı verir. • Örnek : Baba evi/ocağı güzeldir. • Parça içinde bir şiirin mısraları arka arkaya yazılacaksa konur. • Örnek : Yağız atlar kişnedi, meşin kırbaç şakladı, / Bir dakika araba yerinde durakladı. • Tarihlerde gün, ay ve yılı ayırmak için kullanılır. Örn. 09/05/1999

32. Adres yazarken semt ile şehir arasına konur: Karatay/KONYA • Bölme işareti olarak kullanılır. 30/2 = 15 • Daktilolarda köşeli parantez işareti olmadığı için bu işaret köşeli parantez yerine bazı metinlerde kullanılmaktadır.

33. DENDEN İŞARETİ ( “ ) : • Aynı metinleri, kelimeleri tekrar yazmamak için kullanılır. • Örnek : • On beş, beş ile toplanırsa yirmi eder. • On iki, sekiz “ “ “ “

34. Diğer İşaretler : Toplama işareti + artı Çıkarma işareti _ eksi Çarpma işareti x çarpı Bölme işareti ÷ bölü Eşitlik işareti = Yüzde işareti