ЛУМБАЛЕН БОЛЕН СИНДРОМ (ЛБС) КАЈ ЗДРАВСТВЕНИ РАБОТНИЦИ - ПАТОГЕНЕЗА И ПРЕВЕНЦИЈА

1. ЛУМБАЛЕН БОЛЕН СИНДРОМ (ЛБС)КАЈ ЗДРАВСТВЕНИ РАБОТНИЦИ - ПАТОГЕНЕЗА И ПРЕВЕНЦИЈА Дипл.физиотерапевт Олгица Димитров Специјална болница по хирурШки болести "Филип Втори" Скопје

2. Dефиниција Лумбален болен синдром е збир на симптомите со различна етиологија кои се презентираат во вид на болка во овој дел, и тоа на преминот од лумбалниот во сакралниот дел на рбетниот столб (помеѓу многу подвижен и оптоварен последен лумбален прешљен и слабо подвижна сакралната коска).

3. Инциденца Преку 80% луѓе во зрел и најпродуктивен период се соочуваат со лумбален болен синдром (ЛБС) и тоа е најчеста причина поради која се бара медицинска помош во примарна здравствена заштита.

4. Инциденца-медицински сестри, техничари • American Nurses Association, 2008. • 52% сестри/техничари се жали на хронична болка • 20% побарао промена на работното место • 12% ја напустило професијата • Edgar Vieira, University of Alberta Faculty of Rehabilitation Medicine, 2009. • 65% ортопедски сестри • 58% интензивски сестри

5. Здравствено-економски последици • Заболувањата на кичмата доведуваат до губиток на мотивација и до заминување на голем број на мед. сестри техничари од активно практикување на професијата • Ова предизвикува оптоварување на системите за социјално осигурување и • Го потенцира проблемот на глобален недостаток на мед. сестри во индустриските земји

6. Класификација на ЛБС по текот (тежина) на болеста • неспецифична лумбална болка > 95% –болка од долните ребра до глутеална регија • синдром на ишијас (<5%) – болката оди долж една нога што укажува на иритација/компресија на нервните корени • прогресивен невролошки дефицит (< 2%)

7. Класификација на ЛБС по должина на траењето на симптомите • акутна лумбална болка (< 6 недели) • субакутна лумбална болка ( 6 – 12 недели) • хронична лумбална болка (> 12 недели)

8. Предиспонирачки фактори за настанување на ЛБС • неправилно дигање на терет • неправилно носење на терет • долготрајно задржување во истата положба (седење, стоење, возење, одење) • нагли движења на свивање на трупот • зголемена телесна тежина • намалена физичка активност • лоша положба во спиење • хроничен стрес

9. Положби и оптовар на L5

10. Етиологија • дегенеративни промени (на дискот и зглобовите на рбетниот столб и стеснување на интервертебралниот канал) • спондилоза (spondylosis) • спондилолистеза (spondylolisthesis) • спинална стеноза(stenosis spinalis) • хернија диска (discus hernia) спондилолистеза

11. Дегенеративни промени

12. Дегенеративни промени • Дегенеративни промени на меѓупрешњенскиот диск се јавуваат како последица на стареење и губиток на вода. Оптоварување на anulus fibrosus е асиметрично со што се потенцира настанување на остеофити. При секојдневни активности периоди на оптоварување на дискот се се подолги, а периоди на растеретување се пократки, со што се попречува нормална трофика на дискот.

13. Хернија на дискот (discus hernia)

14. Етиологија • Синдром на пириформис (Sy. M. piriformis) –мускулниот дисбаланс на пелвитрохантеричната мускулатура доведува до поместување во зглобот на колк и карлицата, со што се провоцира пириформниот мускул и прави притисок на ишијадичниот нерв (n. ischiadicus).

15. Етиологија • Структурални пореметувања • сколиоза (scoliosis) – искривување на рбетниот столб во фронтална рамнина • кифоза (kiphosis) • лордоза (lordosis) – искривување на рбетниот столб во сагиталната рамнина

16. Етиологија Воспалителни ревматски заболувања • Анкилозантен спондилитис (spondylitis ankylosans) - воспалително ревматско заболување каде доаѓа до окоштување на сврзното ткиво • Ревматоиден артрит во фаза на зафаќање на интервертебралните зглобови

17. Етиологија • траума – повреди на коскениот, мускулниот и лигаментарниот систем во лумбалната регија • инфективни заболувања • тумори

18. Суштински причини за настанување на лумбалната болка • мускулна слабост како последица на инактивитет, што како последица има лошо држање на тело и лоша биомеханика • мускулниот дисбаланс помеѓу поедини мускули и мускулните групи

19. Клиничка слика на ЛБС • Нагла болка • Зголемен тонус на паравертебрална мускулатура • Ограничена подвижност На лумбалниот дел во сите правци • Ослабенадорзална флексија на стапалото и намалено чувство за допир на надворешнастрана на натколеница, горнастрана на стапалото и палецот (L5) • Ослабена плантарна флексија настапалото и прстите како и намален Ахиловиот рефлекс, намален осет на надворешна страна на стапалото (S1) • Слабост во нозете и намалување на сензибилитет, како и оштетување насфинктерите (kauda eqvina)

20. Сегментна инервација

21. Третман на ЛБС – акутна фаза • Мирување во анталгична положба (Williams) • Аналгезија – нестероидни антиреуматици, миорелаксанси, седативи, кортикостероиди

22. Третман на ЛБС – акутна фаза • Физикална терапија • криотерапија • DD (дијадинамске струје) • IF (интерферентне струје) • TENS • површинска масажа • вежби на дишење- мобилизација на граден кош • статички контракции за зајакнување на мускулатура на долните екстремитети (превенција на тромбоза и атрофијана екстензорите)

23. Третман на ЛБС –субакутна и хронична фаза • Цели на кинезитерапија • зголемување на подвижноста на рбетниот столб • зајакнување на абдоминалната мускулатура • зајакнување на паравертебралната мускулатура • зајакнување на глутеалната мускулатура • истегнување на скратените мускули на сакралниот дел • Предност се дава на статичките контракции (на почеток 2-3s, потоа 5-6s, се до 10s)

24. Третман на ЛБС – субакутна и хронишна фаза • Физикална терапија • топлински процедури • KTD • DD • IF • US • ES По појава на симптомите на ЛБС, потребна е трајна промена или модификација на начинот на живеење, со цел превенција на рецидиви и подобрување на квалитетот на живот!

25. Почетен став Лежење на грб со нозете свиткани во коленици Изометриски вежби за зајакнување на абдоменалната и глутеална мускулатура, како и паравертебралната мускулатура на рбетниот столб Кинезитерапевтски вежби

26. Истегнување на задната ложа на натколеница и скратените мускули на лумбалниот дел нарбетниот столб Зајакнување на паравертебралната мускулатура Кинезитерапевтски вежби

27. Превенција • Заштитни положби и движења кај обавување на секојдневните активности • Подобрување на услови за работа – ергометриско прилагодување на работните површини • Зајакнување на мускулите кои овозможуваат нормална постура – воспоставување на рамнотежата помеѓу флексорите и екстензорите на трупот (мускулите на преден стомачен ѕид и грбните мускули), како и рамнотежата помеѓу флексорите и екстензорите на колкот • Избегнување на рецидиви • Континуирана едукација на персоналот

28. Заклучок Со корекција на животен и работен стил и со редовно вежбање се намалува лумбална болка и појава на рецидиви, како и трошоците на лекување, а значително се подобрува квалитетот на животот.

29. Референтна литература • European Guidelines for Prevention in Low Back Pain, 2004. • A.Kim Burton, How to Prevent Low Back Pain, Best Practice and Research Clinical Rheumatology, 2005 • Водич за превенцију и третман лумбаног болног синдрома, Клинички центар Сарајево, 2009. • Edgar Vieira, University of Alberta Faculty of Rehabilitation Medicine, Back Pain - A Common Problem for Nurses, 2009. • Edgar Vieira, University of Alberta Faculty of Rehabilitation Medicine, Low Back Problems and Possible Improvements in Nursing Jobs, 2005. • University of Southampton, Southampton General Hospital, Manual Handling Activities and Risk of Low Back Pain in Nurses,1995. • Health Science Journal,The Problem of Lower Back Pain in Nursing Staff and Its Effects on Human Activity, 2008.