Εύη Καβαλάρη Παιδαγωγικό Τμήμα Προσχολικής Εκπαίδευσης Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας

1. Αντιλήψεις των νηπιαγωγών και διδακτική προσέγγιση εννοιών και φαινομένων από τις Φυσικές Επιστήμες Εύη Καβαλάρη Παιδαγωγικό Τμήμα Προσχολικής Εκπαίδευσης Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας

2. Νέο αναλυτικό πρόγραμμα • Αλλαγές στον τρόπο διδασκαλίας • Αλλαγές στον τρόπο προσέγγισης και επιλογής των θεμάτων • Αλλαγή του ρόλου του εκπαιδευτικού Διαθεματικότητα, μέθοδος project, ομαδοσυνεργατική διδασκαλία

3. Οι Φ.Ε. στο Δ.Ε.Π.Π.Σ. για το νηπιαγωγείο Εντάσσονται στην ενότητα «Παιδί και φυσικό περιβάλλον». Προτείνεται η προσέγγισή τους είτε στο πλαίσιο υλοποίησης μιας θεματικής, είτε ως αυτόνομα διδακτικά αντικείμενα. Συμβολή τους: • Ανάπτυξη της νοητικής ικανότητας • Εμπλουτισμός των εμπειριών • Ανάπτυξη επιστημονικής σκέψης • Ανάπτυξη του σκελετού της επιστημονικής γνώσης

4. Διδακτική Φυσικών Επιστημών Παρέχει στοιχεία και ευρήματα που αφορούν: • Στο περιεχόμενο της γνώσης • Στο μαθητή • Στον εκπαιδευτικό Βασική προϋπόθεση για μια εκπαιδευτική καινοτομία (εισαγωγή, υιοθέτηση) απαιτείται η αλλαγή και στους τρεις παράγοντες. και των τριών παραγόντων της μαθησιακής διαδικασίας. Αναπλαισίωση του παράγοντα «εκπαιδευτικού» καθώς απαιτούνται εντατικότερες προσπάθειες για να αλλάξει η γερά παγιωμένη καθημερινότητά του.

5. Παιδαγωγική Γνώση Περιεχομένου Συνδυασμός του ειδικού γνωστικού αντικειμένου και παιδαγωγικών αρχών και πρακτικών. Βασικές αρχές: • Διδακτικός μετασχηματισμός του περιεχομένου • Διδακτική αξιοποίηση των ιδεών των μαθητών • Επιλογή του πεδίου εφαρμογών (πειραμάτων-φαινομένων) • Συνδυασμός κατάλληλων διδακτικών μοντέλων

6. Εκπαίδευση / Επιμόρφωση • Αρχική κατάρτιση Στα Παιδαγωγικά Τμήματα προσφέρονται σχετικά μαθήματα. • Οργανωμένη επιμόρφωση στις Φ.Ε. (ΠΕΚ, εξομοίωση, Διδασκαλεία) • Συνέδρια – σεμινάρια Παρουσίαση νέων τάσεων και προτάσεων • Δ.Ε.Π.Π.Σ. Πολλά σεμινάρια για τον τρόπο που οργανώνονται οι δραστηριότητες

7. Σχετικές έρευνες Πολλές έρευνες έχουν δείξει: • Λανθασμένες αντιλήψεις των νηπιαγωγών για έννοιες Φ.Ε. • Προβλήματα κατά την προσέγγιση των εννοιών στην τάξη. • Αβεβαιότητα και μειωμένη αυτοπεποίθηση απέναντι στην ενασχόληση με θέματα Φ.Ε. στην τάξη.

8. «Προκαταρκτικές» μελέτες Α. Μελέτη των διδακτικών στρατηγικών που ακολουθούν οι νηπιαγωγοί κατά την προσέγγιση εννοιών των Φ.Ε. (Καβαλάρη & Κακανά, 2004) Β. Μελέτη των διδακτικών στόχων που θέτουν οι νηπιαγωγοί κατά την προσέγγιση εννοιών των Φ.Ε. (Καβαλάρη, Κακανά & Καζέλα, 2006) Γ. Μελέτη των πεποιθήσεων, των αντιλήψεων και του τρόπου διδασκαλίας των νηπιαγωγών για έννοιες των Φ.Ε. (Καβαλάρη & Κακανά, 2007)

9. Α. Μελέτη διδακτικών στρατηγικών Στόχος: Να διερευνηθούν οι διδακτικές στρατηγικές των νηπιαγωγών κατά την προσέγγιση εννοιών των Φ.Ε. Δείγμα: 25 νηπιαγωγοί Ερωτηματολόγιο: επιλογή μεταξύ 8 εννοιών και λεπτομερής περιγραφή της μεθοδολογίας που ακολουθούν για την προσέγγισή τους

10. Αποτελέσματα – Συμπεράσματα Προβλήματα στη μεθοδολογία των δραστηριοτήτων: • Τυποποιημένη επιλογή του χρόνου • Τυποποιημένη επιλογή υλικών • Αισθητηριακή προσέγγιση του θέματος • Δασκαλοκεντρική διδασκαλία Ανεπαρκήςή λανθασμένη γνώση του γνωστικού αντικειμένου, καθώς και σύγχυση των διαφόρων εννοιών.

11. Β. Μελέτη διδακτικών στόχων • Στόχος: Η διερεύνηση των διδακτικών στόχων που θέτουν οι νηπιαγωγοί κατά την προσέγγιση διάφορων εννοιών των Φ.Ε. • Δείγμα: 100 νηπιαγωγοί • Ερωτηματολόγιο: επιλογή από λίστα των διδακτικών στόχων που θέτουν κατά την προσέγγιση διαφόρων εννοιών των Φ.Ε.

12. Αποτελέσματα - Συμπεράσματα Επιλογή γενικόλογων στόχων • εφικτό να επιτευχθούν, στα παιδιά είναι εύκολο απλώς να ταξινομούν σε κατηγορίες • η γνώση που παρέχεται δεν είναι ολοκληρωμένη, δεν υπάρχει εξήγηση και αιτιολόγηση των φαινομένων • οι έννοιες προσεγγίζονται με σκοπό να «πάρει το παιδί μια ιδέα» και όχι να μάθει • πολύ γενική γνώση των νηπιαγωγών Επιλογή λανθασμένων στόχων • ανεπαρκής γνώση του γνωστικού αντικειμένου

13. Γ. Μελέτη πεποιθήσεων, αντιλήψεων και διδακτικών στρατηγικών • Στόχος: Να διερευνηθούν οι πεποιθήσεις, οι αντιλήψεις και ο τρόπος διδασκαλίας των νηπιαγωγών για έννοιες Φ.Ε. • Δείγμα: 59 νηπιαγωγοί από την Κύπρο • Ερωτηματολόγιο: 3 άξονες: 1)πεποιθήσεις (5βαθμη Likert) 2)τρόπος διδασκαλίας (5βαθμη Likert) 3)γνώση αντικειμένου (σωστό-λάθος)

14. Ερωτηματολόγιο

15. Πεποιθήσεις

16. Διδακτική προσέγγιση

17. Γνωστικό αντικείμενο

18. Κοινά σημεία • Προβλήματα στην προσέγγιση των θεμάτων (γενική και επιφανειακή προσέγγιση, παραμέληση των αρχικών ιδεών των παιδιών, τυποποίηση, στερεοτυπική προσέγγιση, παραδοσιακή προσέγγιση για «δυσκολότερες» έννοιες) • Ανεπαρκής ή λανθασμένη γνώση του αντικειμένου (ασάφεια στόχων, επιφανειακή γνώση, λανθασμένες αντιλήψεις)

19. Ερωτήματα που προκύπτουν • Έχει αλλάξει κάτι σε σχέση με το παρελθόν; Τι και προς ποια κατεύθυνση; • Ποια είναι η υπάρχουσα κατάσταση; • Ποια η γνώση των νηπιαγωγών για τα θέματα Φ.Ε. που προσεγγίζουν; • Με ποιον τρόπο τα προσεγγίζουν; Είναι κατάλληλος και αποτελεσματικός; • Πόση και τι είδους επιμόρφωση έχουν λάβει; Είναι επαρκής;

20. Ερευνητικός σχεδιασμός • Ερευνητικό ερώτημα: Υπάρχει σχέση ανάμεσα • στην επιμόρφωση που έχουν λάβει οι νηπιαγωγοί • στη γνώση περιεχομένου που έχουν για κάποιες έννοιες Φ.Ε. • στην επιλογή του περιεχομένου και των διδακτικών στόχων • στη διδακτική μεθοδολογία • Δείγμα: νηπιαγωγοί από όλη την Ελλάδα • Διανομή ερωτηματολογίου

21. Θεματικοί άξονες ερωτηματολογίου • Ακριβής περιγραφή της αρχικής εκπαίδευσης / επιμόρφωσης στις Φ.Ε. • Γνώση γνωστικού αντικειμένου για δύο εννοιών. • Διδακτικός μετασχηματισμός του περιεχομένου. • Τρόπος διδακτικής προσέγγισης για τις ίδιες έννοιες