អេទែ & សូ្យលអេទែ

1. អេទែ & សូ្យលអេទែ S O R1 R1 R R Lecturer: Mrs. SreyMoniroth Prepare by: TaingHangleang VongSothy Ven Bora Yon Victor YeangDalin UonTharoth TepPiseth Tao You Y

2. 1.ទម្រង់និងនាមវលីអេទែ ក.ទម្រង់ អេទែគឺជាសមាសធាតុសរីរាង្គ ដែលមានរូបមន្តទូទៅ R-O-R1 ដែលR, R1 ជារ៉ាឌីកាល់អ៊ីដ្រូកាបួអាចដូចគ្នា។ ខ.នាមវលី របៀបទី១ គេហៅឈ្មោះរ៉ាឌីកាល់R, R1 តាមលំដាប់អក្សរឡាតាំង+អេទែឬអុកស៊ីត Ex: CH3 ̶ O ̶ CH3ឌីមេទីលអេទែ Di methyl ether C2H5 ̶ O ̶ C2H5ឌីអេទីលអែទែ Di ethyl ether CH2=CH ̶ O ̶ CH=CH2ឌីវីនីលអេទែ Di vinyl ether ​​​​ CH3-O- មេទីលផេនីលអេទែ Methyl phenyl ether CH3-CH2-O-CH3 អេទីលមេទីលអេទែ ឬអេទីលមេទីលអុកស៊ីត Ethyl methyl ether or Ethyl methyl oxide

4. Prefix Oxa- and Cyclo • បុព្វបទ​​Oxa- ត្រូវបានប្រើសំរាប់ពួកCyclic​ដែលមានម៉ូលេគុលCH2 មួយ​​​​ ជំនួសដោយអាតូម O។ • ម្យ៉ាងទៀតបុព្វបទ Oxa- នេះក៏បានប្រើសម្រាប់អោយឈ្មោះ ether មួយចំនួនផងដែរ • ប៉ុន្តែពួក Cyclic ក៏មានCommon nameដោយមិនបានប្រើប្រាស់បុព្វបទOxa- ផងដែរ។ • Ex: Oxacyclopropaneហៅបានថា Oxirane Oxacyclobutaneហៅបានថា Oxetane

5. Example Oxacyclobutane Or Oxetane Oxacyclopentane Or Tetrahydronfuran Oxacyclopropane Or oxirene 4-ethyl-7-methyl-5-oxanonane

6. Crown Ether • Crown ether គឺជាពួក​​ Cyclic polyethers. • Crown ether តែងផ្ទុកនូវអាតូម​ O ចំនួន៤ឬច្រើនជាងនេះ ហើយមានផ្ទុកអាតូមសរុបយ៉ាងតិច១២ • រូបមន្ត​ X-Crown-Y ដែល X=ចំនួនសរុបរបស់អាតូម Y=ចំនួនរបស់អាតូម​O។

7. Example

8. 2.លក្ខណៈគីមីអេទែ HX = HCl , HBr , HI ចំពោះHF គ្មានប្រតិកម្មជាមួយអេទែទេ។

9. 3.ទង្វើអេទែ

10. 4.វិធីប្រើ ​និង​សារប្រយោជន៍ គេប្រើអេទែនៅក្នុងវិស័យឧស្សាហកម្មនិងវិស័យសុខាភិបាលជាធាតុរំលាយ។ ​ វាអាចរំលាយសារធាតុមិនប៉ូលែបាន​ដូច្នេះហើយបានជាគេប្រើវាជាធាតុរំលាយក្នុងប្រតិកម្មអង្គធាតុសរីរាង្គ ហើយអេទែជាអង្គធាតុរាវ ឆាប់ហើរ គ្មានពណ៌ គ្មានក្លិន។ វាជាធាតុរំលាយដ៏ល្អសម្រាប់សារធាតុសរីរាង្គនិងប្រើជាថ្នាំស្ពឹកតាមរយៈការស្រូបក្លិនរបស់វា។ ​​​​​​​​​​​​​​ ប៉ុន្តែទន្ទឹមនឹងនេះវាក៏មានគុណវិបត្តិផងដែរព្រោះវាងាយនឹងឆាបឆេះណាស់​ និងអាចធ្វើអោយយើងគេងលក់បើសិនយើងស្រូបក្លិនរបស់វាច្រើនពេក។

11. 5. ទម្រង់ និង នាមវលីសូ្យលអេទែ • សូ្យលអេទែ ជាប្រភេទគីមីស្ថិតក្នុង Organo sulfur chemistry • មានរាងទូទៅ R ̶ S ̶ R1 • មានទម្រង់ប្រហាល់ប្រហែលនឹងអេទែដែរ តែមានការជំនួសស្ពាន់ធ័រត្រង់អុកស៊ីសែន • មានមជ្ឈិមបទ​​ Sulfide or -thiol • Ex: • CH3 ̶ S ̶ CH3:dimethyl sulfide or methyl sulfanyl methane • C6H5 ̶ S ̶ CH3: methyl phenyl sulfide orthioanisole

12. More example • Diphenyl sulfide • Methyl Cyclohexyl sulfide • Cyclohexyl Phenyl sulfide S CH3 S S

13. More Example • 2-methyl buthyl hexyl-7- sulfide: • 1-propenyl phenyl-4-sulfide orallyl phenyl sulfide CH3-(CH2)5-S-(CH2)2-CH-CH3 CH3 CH2=CH-CH2-S-C6H5

14. More Example • Cyclohexenyl methyl sulfide • 3,3-dimethyl-1-buthenyl phenyl-5-sulfide CH3 S CH3 CH2=CH-C-CH2-S-C6H5 CH3

15. 2.លក្ខណៈគីមី • មានក្លិនអាក្រក់ណាស់​ ដោយសារក្លិនវាគេអាចរកវាឃើញ • មានចំនុចរលាយទាបជាងអាល់កុល • មានលក្ខណៈអាស៊ីតខ្លាំងជាងអាល់កុល • មិនរលាយក្នុងទឹក

16. 2.លក្ខណៈគីមី( con ) • Reaction: Oxidization • thioethane easily oxidise to sulfuride (R ̶ S=O ̶ R1) • then to sulfone (R ̶ S(=O)2 ̶ R1) • Ex: CH3 ̶ S ̶ CH3​ + H2O2 CH3 ̶ S=O ̶ CH3 + H2O ​ • CH3 ̶ S═O ̶ CH3 + H2O2 CH3 ̶ S(=O)2 ̶ CH3 + H2O • Alkylation: easy to alkylated and give sulfonium selt • Ex: CH3 ̶ S ̶ CH3 + CH3I S(CH3)3​ + Iˉ • Hydrogenolysis • Ex: R ̶ S ̶ R1 + H2 RH + R1H + H2S

17. 3.ទង្វើ • Alkylation of thiol • R ̶ Br ​ + HS ̶ R1 R ̶ S ̶ R1 + HBr • Reaction between di sulfide with organolithium reagent • R ̶ C ̶ Li​ + R1 ̶ S ̶ S ̶ R2 R ̶ C ̶ S ̶ R1 + R2 ̶ S ̶ Li • Alkene and thiol • R ̶ CH2═ CH3+ HS ̶ R1 R ̶ CH2 ̶ CH2 ̶ S ̶ R1

18. 4.បម្រើបម្រាស់ • មានសារៈសំខាន់ចំពោះជីវិត​ ព្រោះអាស៊ីតអាមីណេ​ មេតូ្យនីន និង​Confactor(Biotin) • Confactor: ជាសារធាតុគីមីដែលមិនមែនជាបូ្រតេអ៊ីន តែមានសារៈសំខាន់ក្នុងសកម្មភាព​ប្រូតេអ៊ីន • Petroleum: មានផ្ទុក thiomethane • Poly phenylene sulfide: មានសារៈប្រយោជន៍​​​ ក្នុងការសំហោកប្លាស្ទិកដែលធន់នឹងកម្ដៅខ្ពស់ • ប្រើប្រាស់សម្រាប់ព្យាបាលដើមកៅស៊ូ • Thiophenes: • ប្រភេទពិសេសរបស់ thioetherមានផ្ទុកពួក heterocyclic compounds • heterocyclic compocnds: ជាពួក(ពួកខ្សែបិទ) ដែលមានធាតុគីមីយ៉ាងតិច២ ជាសមាជិករបស់វា។ Ex: Pyridine. • វាមានលក្ខណៈ • មានលក្ខណៈប្រហើរ • ​​​​​​​​​​មានក្លិនក្រអូប • ផ្ដល់tetrahydrothiopene (CH2)4S ក្រោយប្រតិកម្មhydrogenation.

19. Thank You For Your attention Subject: Chemistry Lecturer: Mrs. SreyMonyroth References: En.wikipedia.com Summary to Chemistry book Prepare By: TaingHangleang YeangDalin Tao You Y UonTharoth TepPiseth Yorn Victor Ven Bora VongSothy