INTEGRACJA GOSPODARCZA W EUROPIE

1. INTEGRACJA GOSPODARCZA W EUROPIE Lata 1959-1969. Kryzysy i wzrost tendencji odśrodkowych

2. Fiasko planu Fouchet’a • De Gaulle forsował plan stworzenia unii politycznej i obronnej z 6 krajów EWG (plan Fouchet’a). • W Niemczech pomysł był popularny, Adenauer jako jedyny go poparł. • Była to próba budowy współpracy politycznej - koncepcja klasycznych międzynarodowych działań • Koncepcja w tym sensie była przeciwna idei stworzenia na bazie EWG federacji polityczno-gospodarczej.

3. Konsultacje z Belgia, Holandia i Włochami ujawniły ze kraje te są przeciwne takiej koncepcji. De G. głosił wizję „Europy od Atlantyku po Ural” – to było wówczas nie do przyjęcia. • Godziło to w koncepcję atlantycka – jednoczącą Europe Zach. i USA • Plan proponował koordynację polityki zagranicznej, obronnej i kulturalnej • Nie odwoływał EWG i traktatów rzymskich • Był jednak źle odbierany przez federalistów jako wsteczny

4. Regresem jednak nie był (chociaż był programem minimum) • Miała być Rada Ministrów ze spotkaniami raz na 4 miesiące . A decyzje jednomyślnie podejmowane. Komisja Unii politycznej składać się miała z urzędników MSZ odpowiedzialnych przed rządami – więc bez samodzielności • Unia polityczna miała powstać „obok” (a nie zamiast) unii gospodarczej. • Z punktu widz. federalistów był to program minimum • Ewentualny problem – jak będą funkcjonować dwie unie – „federalna” gospodarcza i międzynarodowa polityczna?

5. Mimo wątpliwości plan nie byłby regresem tylko krokiem do przodu. • Później integrację podzielono na „filary” • Bez komisji i rad, ale zgodnie z założeniami Fouchet’a • Ci co go zwalczali za wstecznictwo opóźnili o dziesięciolecia ważny dla integracji proces. • Plan przewidywał jednomyślność , a więc prawo weta – uznano to za regresje wobec traktatów • Ale jednocześnie każdy mógł się wycofać – tracił głos w negocjacjach dopóki sam nie chciał wrócić

6. Już wówczas amerykanie widzieli ze plan był dobry a jego odrzucenie błędne. • De Gaulle sam zaszkodził sprawie, proponując 19 stycznia 1962 poprawki o znaczeniu ekonomicznym unii. • Ale problem leżał gdzie indziej. Belgia i Holandia uzależniły przyjecie planu od zgody na przyjecie UK do EWG. • De G. nie mógł tego przyjąć . On chciał zrobić w Europie przeciwwagę do NATO i USA. A UK było powiązane z USA.

7. Niemcom to pasowało, ale Benelux i Włochy widzieli tylko w NATO gwarancje bezpieczeństwa. Im De Gaulle nic nie zaproponował żadnej „kompensacji” za odejście od „atlantyzmu”. • Mimo zawodu, De Gaulle miał też historyczny sukces: 22 stycznia 1963 podpisano traktat elizejski miedzy Francja i Niemcami o współpracy politycznej, dyplomatycznej i wojskowej (oraz edukacji młodzieży)- traktat był dobry, ale Adenauer odszedł od polityki w wieku 88 lat, jego następca Ludwig Erhard nie przywiązywał wielkiej wagi do rozwoju współpracy z Francją • Trzeba było poczekać na D’Esteigna i Schmidta z Kohlem i Mitterandem, żeby sprawa ruszyła

8. Kryzys instytucjonalny integracji (1965-1968) • Postęp integracji nie eliminował zróżnicowania, a nawet sprzeczności interesów państw członkowskich. • Komisja i Parlament Europejski zabiegały o zwiększenie zakresu działania i kompetencji • Rząd Francji zabiegał o korzystne rozwiązywanie problemów rolnych. Liczyli na największe sumy subsydiów, co były wypracowane głownie przez importerów rolnych – Belgie i RFN. • Niemcy nalegali na likwidację barier w handlu

9. Kryzys instytucjonalny integracji (1965-1968) • Traktat Rzymski zakładał kolejny etap integracji od 1 stycznia 1966 r. • Traktat zakładał po 7 latach funkcjonowania EWG zwiększenie znaczenia Komisji nie tylko jako „administratora”, ale tez jako czynnika „napędzającego” dalszą integrację. • Traktat też zakładał podejmowanie decyzji przez Radę Ministrów większością głosów. • W oparciu o te założenia, w 1965 r. Komisja pod kierownictwem W. Hallsteina wystąpiła z pakietem propozycji dot. wspólnego finansowania przedsięwzięć integracyjnych.

10. Kryzys instytucjonalny integracji (1965-1968) • Możliwość rozwijania inicjatyw przez Komisję była zahamowana sprzeciwem Francji co do rozszerzenia Unii o UK, Danię, Irlandię i Norwegię. • De Gaulle chciał zastopować inicjatywy Komisji i podporządkować integrację polityczna rządom narodowym. • Pozostali woleli unię polityczną i integrację UK.

11. Kryzys instytucjonalny integracji (1965-1968) • W sytuacji niezgodności interesów Francji i RFN, Komisja wystąpiła z projektem wspólnej polityki rolnej w marcu 1965. • Zakładano rozstrzygnięcie projektu do 1 lipca. • Projekt zawierał obietnicę korzystnego dla Francji przeznaczenia części budżetu na subsydia rolnicze. Ale dysponowanie budżetem zlecał Komisji oraz Parlamentowi Europejskiemu. • Subsydiowanie rolnictwa Hallstein uzależnił od zapewnienie Komisji dochodów w 4 mld USD rocznie.

12. Kryzys instytucjonalny integracji (1965-1968)Polityka „pustego krzesła” i kompromis luksemburski • Spór między Francją i Komisją w sprawie polityki rolnej EWG doprowadził do impasu. • Komisja skłaniała się do reprezentowania woli większości. Francuzi byli oburzeni próbą wprowadzania ponadnarodowych rozwiązań (Komisja jako rząd z prawem wykonania budżetu) „tylnymi drzwiami”. • W nocy 30 czerwca 1965 roku Francja zerwała obrady Rady Ministrów „szóstki” w Brukseli i zastosowała bojkot obrad.

13. Kryzys instytucjonalny integracji (1965-1968)Polityka „pustego krzesła” i kompromis luksemburski • Francuzi nie zgodzili się na daleko posuniętą rewizję traktatów • Bojkot, znany jako polityka pustego krzesła praktycznie zablokował możliwość podejmowania decyzji przez Radę oraz dążenia W. Hallsteina do zwiększenia uprawnień „jego” Komisji.

14. Kryzys instytucjonalny integracji (1965-1968)Polityka „pustego krzesła” i kompromis luksemburski • Powrót do udziału w obradach Francja uzależniła od spełnienia 3-ch warunków: - ukształtowania modelu wspólnej polityki rolnej - zahamowanie umacniania się instytucji EWG po 1 stycznia 1966 r. - podejmowanie decyzji przez radę w trybie jednomyślności – jako zasady

15. Kryzys instytucjonalny integracji (1965-1968)Polityka „pustego krzesła” i kompromis luksemburski • Bojkot był formalnym odstąpieniem od traktatów • Próby kontynuacji pracy Rady EWG bez Francji napotkały na sprzeciw Belgii i Luksemburgu • Z czasem postawa Holandii, RFN i Włoch wobec Francuskiej polityki złagodniała. • Wewnątrz Francji koła przemysłowe i farmerskie naciskały na rząd w celu wznowienia udziału w obradach. • Pod wpływem nacisków i krytyki zewnętrznej i wewnętrznej doszło do kompromisu.

16. Kryzys instytucjonalny integracji (1965-1968)Polityka „pustego krzesła” i kompromis luksemburski • Do specjalnego spotkania „szóstki” doszło 17-18 stycznia 1966 roku w Luksemburgu. • Stanowiło etap końcowy polityki „pustego krzesła” i zakończyło ostry kryzys w ramach EWG. • Wypracowany podczas spotkania „protokół luksemburski” podpisano 30 stycznia 1966 roku. • Zawierał kompromisowe ustalenia o procedurach podejmowania decyzji przez Radę EWG oraz o współpracy między Radą i Komisją

17. Kryzys instytucjonalny integracji (1965-1968)Polityka „pustego krzesła” i kompromis luksemburski Kompromis przyjął zachowawczą interpretację traktatu rzymskiego: • Zgoda Francji na głosowanie większościowe na forum rady w sprawach mniej ważnych • Wymuszono zgodę pozostałych członków na jednomyślne głosowanie „w sprawach bardzo ważnych interesów” • Zablokowano federalistyczne dążenia do zwiększenia roli Komisji.

18. Kryzys instytucjonalny integracji (1965-1968)Polityka „pustego krzesła” i kompromis luksemburski W wyniku kryzysu państwa utrzymały duże uprawnienia. Pozostała jednomyślność głosowania Rady Termin uzyskania własnych dochodów przez Komisję przesunięto na rok 1970. Zwiększenie roli Komisji kosztem uprawnień rządów państw EWG. Porozumienie zakończyło politykę pustego krzesła, ale zahamowało proces rozwoju wspólnot.

19. Kryzys instytucjonalny integracji (1965-1968)Polityka „pustego krzesła” i kompromis luksemburski • Kryzys ujawnił sprzeczności w interesach narodowych i formułowaniu polityki zagranicznej państw. • Unaocznił, że duże państwo jest zdolne do skutecznego blokowania integracji w obronie własnych interesów. • Treść luksemburskich postanowień wskazywała, że dalsza realizacja traktatu rzymskiego będzie zależała od woli głównych państw oraz ich uwarunkowań politycznych i gospodarczych.

20. Utworzenie wspólnej Rady w 1967 r Rada EWG Rada EWWiS Rada Euratomu Rada Wspólnot Europejskich

21. Utworzenie wspólnej Komisji w 1967 r. Komisja EWG Komisja Euroatomu Wysoka Władza EWWiS Komisja Wspólnot Europejskich

22. Kwestie przystąpienia do EWG nowych członków • Brytyjczycy ograniczyli imperialne ambicje • Partia Pracy z Premierem Wilsonem opowiadała się za rozszerzeniem szóstki. • Wilson badał grunt i prowadził rozmowy, występując jako rzecznik ogółu państw EFTA • 11 maja 1967 roku rząd Wilsona oficjalnie zwrócił się z wnioskiem o przystąpienie do Wspólnot Europejskich. • Dania – 12 maja, Irlandia – 11 maja, Norwegia – 24 lipca.

23. Kwestie przystąpienia do EWG nowych członków • Komisja EWG sformułowała warunki do spełnienia: • Przyjęcie wspólnej taryfy celnej oraz reguł i zasad niezbędnych do funkcjonowania unii celnej; • Akceptacja podstawowych zasad wspólnej polityki w różnych obszarach gospodarki i stopniowego ich wdrażania w ekonomice kandydujących państw; • Przyjęcie traktatowych zobowiązań EWG wobec krajów trzecich, w szczególności umów o stowarzyszaniu oraz umów handlowych; • Zaakceptowanie instytucjonalnych mechanizmów EWG, które powstały w trakcie realizacji poszczególnych umów integracyjnych przez „szóstkę”

24. Kwestie przystąpienia do EWG nowych członków Ale Francja nadal była przeciwna i 27 października 1967 roku gen. De Gaulle wyraził publiczne weto. Przyjęcie nowych członków odłożono na dalsze lata.

25. Przemiany wewnętrzne w EWG • Zorganizowana współpraca rządów i struktur EWG dawała owoce. • Szybszy wzrost wymiany gospodarczej wewnątrz obszaru, powstawały nowe rozwiązania w wymianie towarów, usług, siły roboczej i kapitału. • Zasadnicze rozbieżności były tylko w sprawie polityki rolnej i spraw walutowych. • Unie celną zrealizowano 1,5 roku przed terminem – 1 lipca 1968 r.

26. Przemiany wewnętrzne w EWG • Zniesiono cła i kontyngenty, ujednolicono bariery wobec państw trzecich • Pozostały cła tylko na art. rolno-hodowlane. • Pozostawiono regulacje techniczne, opłaty licencyjne etc. Działały podobnie jak cła. • W rzeczywistości system zawsze szwankował – państwa pozostawiały pewne ograniczenia i nawet „przejściowo” wprowadzały nowe. • Plan po znoszeniu ceł wyprzedzał harmonogram o 1,5 roku, ale pozostawały ograniczenia pozataryfowe.

27. Plan Mansholta • Plan zawierający projekt zmian wspólnej polityki rolnej, tak aby przystosować ją do nowej sytuacji ekonomicznej (szybko rosnące koszty stosowania WPR, jak i konflikty z krajami trzecimi) • Został opracowany w 1969 pod kierunkiem Sicco Mansholta, holenderskiego polityka, który w latach 1958-1973 pełnił funkcję komisarza ds. rolnictwa EWG.

28. Plan Mansholta opierał się na dwóch głównych założeniach: 1. niezbędne jest prowadzenie w skali EWG jednolitej i konsekwentnej polityki strukturalnej (częściowe zastępowanie mechanizmów rynkowych prowadzących do wzrostu produkcji polityką strukturalną) 2. zmiany w dotychczas prowadzonej polityce rynkowej • poprawa informacji rynkowej • przywrócenie równowagi podaży i popytu na rynkach niektórych surowców rolnych (mleko, cukier, warzywa i owoce) • koncentracja podaży

29. Plan miał też na celu doprowadzenie do powstania większych gospodarstw rolnych jako bardziej wydajnych, sprzyjających produkcji intensywnej, przyjaznych dla rolników oraz łatwiejszych i tym samym tańszych w obsłudze technicznej.

30. Szczegółowe rozwiązania strukturalne obejmowały m.in.: • ograniczenie zatrudnienia w rolnictwie (zlikwidowanie produkcji w 5 mln gospodarstw rolnych i stopniowe wycofywanie ludzi pracy w tym sektorze) • koncentracja przestrzenna gospodarstw • pomoc gospodarstwom dysponującym odpowiednim potencjałem produkcyjnym • ograniczenie powierzchni użytków rolnych

31. Zmiany gospodarcze i walutowe W 1965 roku Rada zaakceptowała propozycje hormonizowania spraw walutowych i ustaliła, że w 1970 r. wszystkie kraje członkowskie wprowadzą podatek VAT Unię celną wprowadzono przed terminem w 1968 r., ale VAT terminowo wprowadziły tylko 4 kraj: Francja 1967, RFN 1968, Holandia 1969, Luksemburg 1970. Z opóźnieniem wprowadziły Belgia 1971 i Włochy 1973.

32. Zmiany gospodarcze i walutowe • Szybki wzrost powodował również problemy handlowe i finansowe (różne warunki wewnętrzne państw członkowskich) • Opory w przekazywaniu kompetencji polityki handlowej z poziomu narodowego na szczebel wspólnotowy • Niektóre państwa nie spieszyły się z działaniem.

33. Założeń Planu Mansholta nie udało się zrealizować ze względu na brak zgody członków EWG na zaproponowane działania. Uważa się, że był zbyt radykalny i śmiały jak na tak wczesny okres istnienia Wspólnej Polityki Rolnej. Jednakże ta inicjatywa zapoczątkowała proces przejmowania polityki strukturalnej w rolnictwie przez instytucje EWG.

34. Plan Barre’a Plan R. Barrea postulował i kładł nacisk na trzy zasadnicze elementy: - wprowadzenie koordynacji kr—ótkookresowych polityk gospodarczych państw członkowskich, - wzmocnienie koordynacji średniookresowych polityk gospodarczych państw członkowskich, - utworzenie specjalnego mechanizmu pomocy kr—ótko- i średnioterminowej, uruchamianego w razie powstania problem—w płatniczych w kt—órymkolwiek państwie członkowskim.