آشنايی با سازمان جهانی تجارت ” تاريخچه ، اصول، ساختار و تعهدات “

1. آشنايی باسازمان جهانی تجارت ” تاريخچه ، اصول، ساختار و تعهدات “ معاونت امور بين المللبهمن 1388

2. عناوين مباحث بخش اول • شكل گيري نظام تجارت چند جانبه (MTS) • اهداف کلی و اصول حاکم بر سازمان جهانی تجارت • نگاهی به ساختار تشکیلاتی سازمان • الحاق به سازمان جهاني تجارت • سابقه موضوع در ايران بخش دوم • مروری بر موافقت نامه های سازمان

3. اهداف اصلی سازمان جهانی تجارت • ارتقاءسطح زندگی مردم کشورهای عضو • فراهم آوردن موجبات اشتغال کامل • افزايش درآمدهای واقعی و سطح تقاضا • بهره برداري موثر از منابع توليد و گسترش توليد و تجارت بين المللي

4. زمينه هاي تاثيرگذاري سازمان جهاني تجارت بركشور در حال الحاق

5. اصول حاکم بر سازمان جهانی تجارت • اصل عدم تبعيض • اصل دولت کامله الوداد • اصل رفتار ملی • اصل آزادسازی تجاری(کالا و خدمات) • تثبيت نرخهای تعرفه • کاهش نرخهای تعرفه • ممنوعيت موانع غير تعرفه ای

6. اصول حاکم بر سازمان جهانی تجارت(ادامه) • اصل تجارت عادلانه • يارانه ها • قيمت شکنی(دامپينگ) • حفاظتها • نظام حل و فصل اختلافات • اصل شفافيت • اصل رفتار ويژه و متفاوتبا کشورهای در حال توسعه • اصل استثنائات افقی

7. مکانیسم عمل سازمان مذاكرهابزار توافق توافقبر مبنای اجماع تعهدبر مبنای توافق اجرا بر مبنای تعهد نظارتسازمان و اعضا

8. شاكله اصلي و ساختار موافقت‌نامه‌هاي سازمان جهاني تجارت سند تأسيس (15 آوريل / 1994) ضميمه يك موافقت‌نامه‌هاي چندجانبه تجارت كالا موافقت‌نامه تجارت خدمات (GATS) موافقت‌نامه حقوق مالكيت‌فكري (TRIPS) ضميمه دو تفاهم‌نامه راجع به قواعد و رويه‌هاي حاكم برحل اختلاف (DSB) ضميمه سه مكانيسم بررسي خط‌مشي تجاري (TPRM) ضميمه چهار موافقت‌نامه‌هاي تجاري ميان چند طرف

9. ساختار سازمان جهاني تجارت

10. ساختار تشکیلاتی سازمان جهانی تجارت • نشست وزیران/شورای عمومی • شوراهای سه گانه: شورای تجارت کالا شورای تجارت خدمات شورای جنبه های تجاری حقوق مالکیت فکری • ارکان سه گانه رکن حل اختلاف(شورای عمومی) رکن استیناف رکن بررسی سیاست تجاری(شورای عمومی) • کمیته ها و گروه های کاری .....

11. الحاق به سازمان جهاني تجارت

12. نگاهي به آخرين وضعيت عضويت كشورهاي جهان در سازمان جهاني تجارت اعضاي اوليه (طرفهاي متعاهد گات): 125 كشور و 3 قلمرو گمركي اعضاي ملحق شده : 24 كشور و 1 قلمروي گمركي 153عضو دايم كشورهاي در حال الحاق: 29 كشور(30 متقاضي) كشورهاي غير متقاضي الحاق: 13 كشور

13. كشورهاي غير متقاضي عضويت درسازمان 13كشور شامل تركمنستان، كرهشمالي،تيمورشرقي، سومالي،اريتره، موناكو،سان‌مارينو، كريباتي،جزايرمارشال، جزايرميكرونز‌ي، نائورو،پالائو، تووالو جمع مساحت اين كشورها برابر با 61 درصد مساحت ايران مجموع جمعيت اين كشورها برابر با 83درصد جمعيت ايران

14. چالشهاي الحاقمديريت فرايند الحاق به سازمان جهاني تجارت مهمترين چالش سياست گذاري كشور در عرصه اقتصاد خارجي طي يك دهه آينده خواهد بود • در مراحل مختلف الحاق دو اتفاق اصلي رخ مي دهد كه ريشه چالشهاي ما در الحاق محسوب مي شود: • بررسي نظام تجاري كشور و تطبيق لازم بين مقررات داخلي و مقررات سازمان جهاني تجارت • 2) اعطاي دسترسي به بازار كالاها و خدمات و رفع موانع دسترسي از قبيل كاهش تعرفه ها و تعديل مقررات حاكم بر تجارت خدمات

15. سابقه موضوع دركشور • فرآيند شناخت و بررسي گات 74-1370 • تفكيك موضوع عضويت كامل از مذاكرات الحاق • استجازه از مقام معظم رهبري مبني بر شروع مذاكرات الحاق ديماه 1374 • مصوبه هيأت وزيران مبني بر ارائه درخواست الحاق ارديبهشت 1375 • ارائه درخواست رسمي توسط سفير ايران در ژنو تيرماه 1375 • ممانعت آمريكا از حصول اجماع براي آغاز فرآيند الحاق ايران (به مدت 9 سال) • اعطاء عضويت ناظر به ايران در 5 خرداد 1384

16. مستندات مرتبط با الحاق • سند چشم انداز • سیاستهای راهبردی اصل 44 قانون اساسی • برنامه چهارم توسعه - سند فرابخشی الحاق به سازمان جهانی تجارت

17. مديريت فرايند الحاق • وزير بازرگاني و نماينده تام الاختيار تجاري • شوراي راهبردي وزراء در امور سازمان جهاني تجارت( باعضويت وزارتخانه ها و سازمانهاي ذيربط) • كميته هماهنگي معاونين در امور سازمان جهاني تجارت • دفتر نمايندگي تام الاختيار تجاري • هسته هاي كارشناسي وزارتخانه ها و سازمانها • .........

18. آخرين وضعيت الحاق ايران تصويب ارايه گزارش رژيم تجاری ايران به سازمان (مصوبه 26 مهر سال 1388 هيأت محترم دولت) گزارش در تاريخ25/8/88 توسط وزارت امور خارجه به سازمان جهانی تجارت ارايه شد. توزيع گزارش در بين اعضا ي سازمان وآغاز تدوين سوالات در مورد اين گزارش توسط اعضا

19. ماهيت الحاق به سازمان جهانی تجارت 1- مذاكرات چندجانبه مطابقت قواعد و مقررات ايجاد انطباق لازم بين قوانين،مقررات و آيين نامه ها و رويه هاي داخلي با مقررات سازمان جهاني تجارت 2- مذاکرات دسترسي به بازار

20. مراحل الحاق مرحله اول: درخواست الحاق و تشكيل گروه‌كاري مرحله دوم: حقيقت‌يابي مرحله سوم: مذاكرات تعيين شرايط الحاق مرحله چهارم: تصويب

21. مرحله اول تسليم درخواست الحاق پذيرش كلي درخواست الحاق تشكيل گروه‌كاري الحاق تعيين رئيس گروه‌كاري

22. مرحله دوم:حقيقت‌يابي تسليم گزارش رژيم تجاري تسليم نسخه‌هاي مقررات ملي پرسش و پاسخ بررسي چندجانبه رژيم تجاري در نشست‌هاي گروه‌كاري اسناد تكميلي (داده‌هاي كشاورزي، خدمات، استانداردها و حقوق مالكيت‌فكري) تهيه سند خلاصه داده‌ها در گروه‌كاري

23. گزارش رژيم تجاري 1- براساس فرم استاندارد تهيه شده در دبيرخانه سازمان تهيه مي‌شود. 2- گزارشي است كه وضع موجود كشور متقاضي الحاق در زمينه قوانين، مقررات، ضوابط مورد عمل، دستگاههاي مسئول و اطلاعات مرتبط با تجارت را تحت پوشش قرار مي‌دهد 3- معمولاً فاقد جنبه‌هاي تحليلي و تفسيري است. 4- گزارش تفصيلي نبوده و بصورت اختصاري تهيه و تنظيم می شود.

24. مرحله سوم:مذاكرات تعيين شرايط الحاق مذاكرات دوجانبه دسترسي به بازار كالاها و خدمات تسليم پيشنهادهاي كالايي و خدماتي موافقتنامه‌هاي دوجانبه كالايي و خدماتي مذاكرات چندجانبه مطابقت قواعد و مقررات پيش‌نويس گزارش گروه‌كاري،پروتكل و تصميم تنظيم جداول تعهدات كالايي و خدماتي پيوست

25. سطح تثبيت تعرفه هاي صنعتي اعضاي ملحق شده(عربستان 5/10 درصد/ايران 62/24 درصد)

26. سطح تثبيت تعرفه هاي كشاورزي اعضاي ملحق شده(عربستان 5/12 % - ايران 5/27%)

27. مرحله چهارم:تصويب تصويب گروه‌كاري تصويب شوراي عمومي يا نشست وزيران تصويب داخلي در مجلس شورای اسلامی

28. بخش دوم موافقت نامه هاي سازمان جهاني تجارت

29. مروری برموافقت نامه های سازمان جهانی تجارتتجارت کالا • موافقت نامه عمومی تعرفه و تجارت • موافقت نامه یارانه ها و اقدامات جبرانی • موافقت نامه کشاورزی • موافقت نامه اقدامات بهداشتی و بهداشت نباتی • موافقت نامه راجع به موانع فني فرا راه تجارت • موافقت نامه اقدامات سرمایه گذاری مرتبط با تجارت

30. مروری برموافقت نامه های سازمان جهانی تجارتتجارت کالا • ادامه.... • موافقت نامه اقدامات ضد قیمت شکنی • موافقت نامه حفاظتها • موافقت نامه ارزشگذاری گمرکی • موافقت نامه بازرسی پیش از حمل • موافقت نامه قواعد مبداء • موافقت نامه رویه های صدور مجوز

31. ممنوعيت پرداخت يارانه به صنعت • تعريف يارانه به «كمك مالي منجربه انتقال نفع به گيرنده ازطرف دولت» • تقسيم يارانه‌ها را به سه دسته: 1-ممنوع (كه پرداخت آنها منوط به عملكرد صادراتي و يا استفاده از كالاي داخلي به جاي كالاي وارداتي است)، 2-قابل پيگيري (كه پرداخت آنها منجر به وارد‌آمدن تأثير سوء به منافع ديگر اعضا مي‌شود) 3-غيرقابل پيگيري (يارانه‌هايي كه به بنگاهي خاص، منطقه‌اي خاص و يا صنعتي خاص تعلق نمي‌گيرند) • حذف يارانه هاي صادراتي • حذف يارانه به توليد داخلي كه منجر به جايگزيني واردات گردد • حذف يارانه هاي داراي آثار سوء بر تجارت

32. رعايت مقررات در بخش کشاورزی • کاهش يارانه های داخلی مختل کننده توليد و تجارت • امکان ادامه پرداخت يارانه های جعبه سبز (شامل خدمات تحقيق و ترويج، جبران خسارات ناشی از بلايای طبيعی و مبارزه با آفات و.....) • کاهش یارانه های صادراتی • کاهش تدريجی نرخ تعرفه محصولات کشاورزی

33. ضابطه مندي استانداردها • كشورها در اعمال مقررات فني واستانداردها بايد رفتار يكسان بين توليد کنندگان داخلی و رقبای وارداتی داشته باشند • رعايت شفافيت در مقررات مرتبط با استانداردها • توصيه به استفاده از استانداردهاي بين‌المللي بعنوان مبنايي براي تدوين استانداردهاي ملي • استانداردها بايد مبنای علمی و تکنيکی داشته باشند

34. اقدامات ضددامپينگ • امكان اتخاذ اقدامات ضددامپينگ به درخواست بنگاه ها • جلوگيري از بروز آسيب مهم به مجموعه بنگاه هاي يك فعاليت توليدي در اثر واردات زيرقيمت • امكان مقابله با اقدامات نابجاي ضد دامپينگ در بازارهاي صادراتي از طريق توسل به سازوكار حل اختلاف سازمان

35. حفاظت از صنايع داخلي • مقابله با شرايط اضطراري يك بنگاه در اثر افزايش واردات محصول مشابه توليد داخلي • در صورت بروز لطمه جدي ناشي از واردات بي رويه • از طريق افزايش تعرفه بر واردات محصول مشابه توليد داخل و يا وضع سهميه بر واردات آن محصول • اين اقدام موقتي است(تا 3 سال مستلزم جبران نيست)

36. رعايت ضوابط سرمايه گذاری خارجی • اجازه یا عدم اجازه به سرمايه گذار خارجی جهت سرمايه گذاری همچنان از حقوق کشورهاست. • اگر اجازه سرمايه گذاری خارجی داده شود نبايد اقدامات زير توسط دولتها در قبال آن انجام شود : - الزام به فروش در بازار داخلی -الزام به صادرات - الزام به استفاده از نهاده های داخلی - عدم اجازه برای خارج کردن منافع سرمايه گذاری -

37. مروری برموافقت نامه های سازمان جهانی تجارت(تجارت خدمات) • موافقتنامه عمومی تجارت خدمات (GATS): • 12 بخش اصلي و 155 زير بخش. • بخشهاي خدماتي اصلي عبارتند از: 1- خدمات بازرگاني 2- خدمات ارتباطات 3- خدمات ساختماني و خدمات مهندسي مرتبط 4- خدمات توزيع 5- خدمات آموزشي

38. ادامه... 6- خدمات زيست‌محيطي 7- خدمات مالي 8- خدمات بهداشتي و اجتماعي 9- خدمات گردشگري و مسافرت 10- خدمات تفريحي، فرهنگي و ورزشي (جز خدمات سمعي- بصري) 11- خدمات حمل و نقل 12- ساير خدماتي كه در هيچ كجا از آنها نام برده نشده است.

39. استثنائات و محدوديتهاي مجاز در تجارت خدمات 1- معافيتهاي اصل دولت‌كامله‌الوداد (طبق شرايط مندرج در ضميمه مربوط به معافيتهاي ماده 2) 2- معافيتهاي اصل رفتار ملي (طبق قيود و شرايط مقرر در جداول ملي) 3- مستثني بودن خريدهاي دولتي از اصل دولت كامله‌الوداد ، دسترسي به بازار و اصل رفتار ملي 4- رفتار ويژه و متفاوت با كشورهاي در حال توسعه و كشورهاي داراي كمترين درجه توسعه‌يافتگي 5- اقدامات حفاظتي.

40. موافقت نامه راجع به جنبه های تجاری حقوق مالکیت فکری- TRIPs • تعريف حقوق مالكيت فكري : حقوق ناشي از آفرينشها و خلاقيتهاي فكري در زمينه‌هاي علمي، صنعتي، ادبي و هنري • گستره حقوق مالكيت فكري: • حقوق مالكيت صنعتي: شامل علايم تجاري، علايم جغرافيايي، حق اختراع، طرحهاي صنعتي، اسرار تجاري و غيره • كپي‌رايت و حقوق جانبي آن : شامل طيف وسيعي از آثار مكتوب تا آثار سمعي- بصري و نرم‌افزارهاي رايانه‌‌اي و حتي طرحها و مدلهاي صنعتي و صنايع دستي و نقشه‌هاي فرش

41. موضوعات مورد حمايت درTRIPs • حق نسخه‌برداري (كپي‌رايت) و حقوق جانبي • علايم تجاري • علايم جغرافيايي • طرحهاي صنعتي • حق اختراع • طرحهاي ساخت مدارهاي يكپارچه • اطلاعات افشا نشده يا اسرار تجاري