RESMİ EVRAKTA SAHTECİLİK SUÇU

1. RESMİ EVRAKTA SAHTECİLİK SUÇU TCK 204

2. TCK 204 • (1) Bir resmî belgeyi sahte olarak düzenleyen, gerçek bir resmî belgeyi başkalarını aldatacak şekilde değiştiren veya sahte resmî belgeyi kullanan kişi, iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. • (2) Görevi gereği düzenlemeye yetkili olduğu resmî bir belgeyi sahte olarak düzenleyen, gerçek bir belgeyi başkalarını aldatacak şekilde değiştiren, gerçeğe aykırı olarak belge düzenleyen veya sahte resmî belgeyi kullanan kamu görevlisi üç yıldan sekiz yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. • (3) Resmî belgenin, kanun hükmü gereği sahteliği sabit oluncaya kadar geçerli olan belge niteliğinde olması hâlinde, verilecek ceza yarısı oranında artırılır.

3. Resmi Belge/Özel Belge Ayrımı • TCK’da sahtecilik suçları, resmi ve özel belge ayrımına dayandırılmıştır. • 204-206 ve 210. maddeler resmi belgede sahtecilik suçunu düzenlemekteyken; 207 ve 208. maddeler özel belgede sahtecilik suçunu düzenlemektedir. • Bu ayrım, resmi belgelerin kanıt gücünün yüksek bulunması ve kamu idaresinin işleyiş düzeninin ihlal edilmesinden hareketle, kanıt gücü bakımından kendi arasında farklılık içermesinden kaynaklanmaktadır. • Bilhassa resmi belgelerin bazıları hukuk tarafından sahteliği sabit oluncaya kadar geçerli kabul edilmekteyken; bazıları da aksi sabit oluncaya kadar geçerli kabul edilmektedir.

4. Resmi Belge Kavramı • Resmi belge kavramı kanunda açık bir biçimde tanımlanmamıştır. Resmi belge öğreti ve uygulamada tanımlanmaktadır. • Gerek öğreti ve gerekse uygulamanın ortaya koyduğu tanımlamalardan hareketle bir belgenin resmi belge olarak kabul edilebilmesi için şu üç unsuru ihtiva etmesi zorunludur: • Kamu görevlisi tarafından düzenlenme • Görev gereği düzenlenme • Usul ve şekil kurallarına uyarak düzenlenme.

5. 1. Kamu Görevlisi Tarafından Düzenlenme • Resmi belgeyi belirleyen en temel ölçüt, belgenin bir kamu görevlisi tarafından düzenlenmesidir. Düzenleyen kişinin kamu görevlisi olmadığı bir belge resmi belge olarak kabul edilemez. • Kamu görevlisi TCK m. 6/1,c de tanımlanan, “kamusal faaliyetin yürütülmesine atama veya seçilme yoluyla ya da herhangi bir surette sürekli, süreli veya geçici olarak katılan kişi”dir. • Bazı hallerde KİT personelleri de “KİT’in iç işleyişine ilişkin olarak resmi belge düzenleyebilmektedir.” 399 Sayılı KHK m. 11/b

6. 399 Sayılı KHK m. 11/c • Teşebbüslerin ve bağlı ortaklıkların paralarına ve para hükmündeki evrak ve senetlerine ve diğer mevcutlarına karşı işledikleri suçlar ile bilanço, tutanak, rapor ve benzeri her türlü belge ve defterleri üzerinde işledikleri suçlar ile ifa ettikleri görevlerinden doğan suçlardan dolayı memur sayılarak haklarında Türk Ceza Kanununun 2 nci kitap üçüncü ve altıncı baplarındaki hükümler uygulanır.

7. 2. Belgenin Görev Gereği Düzenlenmesi • Belgeyi düzenleyenin kamu görevlisi olması, belgeyi her durumda resmi belge haline getirmez. Kamu görevlisinin göreviyle ilgisiz bir belge düzenlemesi halinde, belge özel belge kabul edilir. • Görev ile belge arasında illiyet bağı bulunmalıdır. • Kanun koyucu, resim belge hakkındaki sahteciliğin “özel kişiler” tarafından gerçekleştirilmesini 204/1 hükmünde; kamu görevlisi tarafından görevle ilgili olarak düzenlenmesi halinde 204/2 kapsamında düzenlemiştir. • Kanun koyucu, özel kişiler tarafından sahte olarak üretilen belgeyi “resmi belge olmadığı halde” resmi belgede sahtecilik kapsamında cezalandırmaktadır.

8. 3. Belgenin Usul ve Şekil Kurallarına Uyulması • Resmi belge bakımından mevzuat özel bir şekil şartı öngörmüş ise, bu hallerde resmi belgenin bu türden usul şartını taşımaması o belgenin resmi belge niteliğini ortadan kaldırır. • Örneğin, vasiyetnamenin MK 532-536’da yer alan şartlara uygun düzenlenmesi. • Resmi belge birden fazla kamu görevlisi imzalanması gereken bir belge ise (örn. Kurul kararları) imza eksikliği belgenin resmi belge sayılmasını engeller. • Yargıtay 3 kişilik bilirkişi heyeti raporunun tek bilirkişi tarafından imzalanmasını belgenin “adli mütalaa” niteliğine kavuşmadığından bahisle resmi belge olarak kabul edilemeyeceğine karar vermiştir. Yar. CGK. 2007/11-59/105.

9. Noterlerce düzenlenen belgeler iki türdür. Birincisi düzenleme şeklinde belgeler ki bu belgelerin içeriği noter tarafından yazılır. İkincisi ise, onaylama biçimindeki belgelerdir ki, bu belgenin sadece onay ve tarih kısmı noterler tarafından yazılır. • Noterlerin düzenleme biçimindeki belgeleri Resmi Belgedir. Onaylama biçimindeki belgelerin ise sadece onay ve tarih kısmı resmi belge hükmündedir.

10. Resmi Belge Olmadığı Halde TCK m. 210 Uyarınca Resmi Belge Hükmünde Sayılan Belgeler • Unsurları bakımından resmi belge sayılması olanaklı olmadığı halde, bazı özel belge türleri TCK bakımından resmi belge hükmünde sayılmış ve bu kapsamda korumaya alınmıştır. Bunlar: • Emre veya Hamiline Yazılı Kambiyo Senedi • Tahvil • Hisse Senedi • Emtiayı Temsil Eden Belge • Vasiyetname.

11. Özel Belgeler • Resmi belge unsurlarını taşıması gerekmeyen/taşımayan belgeler özel belge kapsamındadır. Ancak özel belgenin de belge niteliği bulunmalıdır. Yazılı olma, ispat fonksiyonu ve garanti fonksiyonu özel belgede de bulunmalıdır. • Doğrudan hukuk sonuç doğurmayan bir belge özel belge olarak dahi kabul edilemez. • Özel belge, yazılı bir belgenin kamu görevlisi olmayan bir kimse tarafından (veya kamu görevlisinin göreviyle ilgili olmadan) düzenlenen belgedir. • Kamu görevlisi tarafından düzenlense dahi, görevle ilgili olmayan belge özel belgedir.

12. Özel Belge Örnekleri • Banka hesap cüzdanı, kredi sözleşmesi, teminat mektubu, adi senet, fatura, mal beyanı, vergi beyanı, gümrük beyanı, sigorta giriş bildirimi, mektup, özel bir vaka hakkında ilgililerce düzenlenen tutanak (kargo hasar tutanağı vs.) kira sözleşmesi, tahliye taahhüdü, dilekçe, ihbar yazısı vb. • Resmi belge niteliğinde olan belgeler ZORUNLU UNSURLARI TAŞIMIYOR İSE özel belge olarak kabul edilir. Örneğin; kambiyo senetleri zorunlu kanuni unsurları taşımıyor ise, artık resmi belge değil, özel belge hükmündedir.

13. Resmi Belgede Sahtecilik Suçunun Müşterek Unsurları • Resmi belgede sahtecilik suçunun özel kişiler tarafından işlenmesi 204/1; kamu görevlisi tarafından işlenmesi 204/2 kapsamındadır. • Ancak, sahtecilik fiiline ilişkin olarak her iki suç bakımından da bulunması zorunlu unsurlar bulunmaktadır. Bunlar: • Belgenin Zarar Verme Olasılığı • Aldatma Yeteneğinin Varlığı

14. 1. Zarar Verme Olasılığı • Sahtecilik suçu bir tehlike suçudur. Bu suç bakımından somut bir zararın ortaya çıkması aranmaz. Ancak öğretide belgenin, zarar verme olasılığının bulunmadığı durumlarda resmi belgede sahtecilik suçunun oluşmayacağı kabul edilmektedir. • Sahteciliğin icrasıyla kamu düzeni bozulup sarsıldığı veya tehlikeye düşürüldüğü için,zararın gerçekleştiğinin araştırılması veya ispat edilmesine gerek yoktur. Esasen sahtecilik suçu, kamu güvenine karşı suç olduğu için, sahtecilik fiilinin suçla korunan kamu güvenini ihlal etmeye elverişli olması, zarar verme olasılığının bulunması gerekir.

15. Hiçbir zarar verme olasılığı bulunmayan belgede sahtecilik fiili cezalandırılamaz. Örneğin, Vekaletnamesinde feragat veya icra takibinden vazgeçme yetkisi bulunmayan avukatın vekaletnamesinin sahte olarak düzenlenmesi. • Örn; Avukat tarafından verilmiş olan şikayetten vazgeçme dilekçesi. • Örn; Belediye hastanesinde doktor alan bir kimsenin, özel muayenehanesinde muayene ettiği hastaları sanki Belediye hastanesinde muayene etmişçesine deftere kayıt etmesi ve ilaçlarını belediye hastanesinde yazılmış gibi reçetelendirmesi eyleminde, hastaların geçerli bir sosyal güvencesi bulunduğundan “zarar verme bilinci” yoktur. (Yar. 11 CD. 2006/1506-4013)

16. 2. Aldatma Yeteneğinin Varlığı • Resmi belgede sahtecilik suçu için, sahtecilik fiilinin zarar doğurmaya elverişli olması yeterlidir. • Sahtecilik, kimseyi aldatmaz nitelikte ise, zarar verme yeteneği de bulunmayacağında resmi evrakta sahtecilik suçu oluşmaz. • Aldatma kabiliyeti bulunmayan bir sahte evrak, kamu düzenini bozma tehlikesi ortaya çıkarmaz. • Aldatma yeteneği, memurun dalgınlık ve hatasından ayrı bir biçimde OBJEKTİF OLARAK bulunmalıdır. • Belgenin aldatma yeteneği (iğfal kabiliyeti) bulunmuyor ise, resmi evrakta sahtecilik suçu oluşmaz.

17. Aldatma yeteneğinin objektif olarak varlığından maksat, “sahtecilik fiilinin çoğu kimse tarafından ve ilk bakışta anlaşılamayacak olması”dır. • Belge aldatma yeteneğine sahip olmadığı halde, memurun dalgınlığı veya hatası sebebiyle kabul görmesi, onun aldatma yeteneği olduğunu göstermez. • Örneğin, fail tarafından el yazısıyla kaza tespit tutanağı düzenlenmesi ve imza taklidiyle belge oluşturulması, onay kısmının da başka belgelerden kesilerek eklenmesi ve nihayet fotokopi yoluyla yeni bir belge oluşturulması objektif olarak aldatma kabiliyetine sahip değildir.

18. Yargıtay, ilgili mevzuat gereği belgenin bir işleme esas olmak üzere sunulduğunda belgenin sahteliğinin araştırılmasının zorunlu olduğu hallerde de, sahteciliğin bu araştırma sonucu ortaya çıkarılması olanaklı ise, aldatma yeteneğinin bulunmadığını kabul etmektedir. (11 CD. 2008/E. 4570, K. 2836) • Resmi belgede bulunması gereken imza, mühür, evrak sayısı vb. biçimsel koşulları bulunmaması halinde aldatma kabiliyetinden söz edilemez. • Örneğin; başkasının kimliğine fotoğraf yapıştırıldığı halde soğuk damganın fotoğraf üzerinde bulunmaması, düzenlenen memur kimliğinde rütbe,tarih ve sayının bulunmaması, memur parafının ilk bakışta sahte olduğunun sezilmiş olması vb.

19. Bir belgenin aldatma yeteneği (iğfal kabiliyeti) bulunmaması sebebiyle resmi belge sayılmaması ve 204. maddede yer alan suçun oluşmaması bu belgeye dayanılarak diğer suçların işlenmesine engel olmaz. Örneğin, memur bu türden bir belge ile zimmet suçunu işleyebilir.

20. Sosyal Mesaj Herkes benim düşünceme katılır ise, yanılmış olmaktan korkarım. Oscar Wilde