DYSLE KSJ A

1. DYSLEKSJA dr Eleni Rossides

2. Co to jest dysleksja? BIOLOGICZNIEPOZNAWCZO dr Eleni Rossides

3. Przyczyny dysleksji • Biologiczne • neurologiczne • genetyczne • Funkcja pamięci • Poznanie dr Eleni Rossides

4. BIOLOGICZNE • Neurologiczne • Wrodzonanatura • Struktura mózgu • Różnorodność„przewodów” • Różnorodność połączeń • Różnice między półkulami • Zatory! • Teorie dotyczące móżdżku dr Eleni Rossides

5. Różnice między półkulami • Lewa półkula mózguPrawa półkula mózgu • język obrazy • faktyuczucia • analiza humor • orientacja w czasieprzedmioty artystyczne • kolejność trójwymiarowość • strukturamuzykalność • matematyka • słuchanie dr Eleni Rossides

6. Mózg niedyslektyczny dr Eleni Rossides

7. Mózg dyslektyczny dr Eleni Rossides

8. DYSLEKSJA • Dysleksjastanowikontinuumswoistych trudności wyrażających się problemami znabywaniem jednej lub większej liczby podstawowych umiejętności (czytanie, pisanie, liczby), przy czym problemy takie mają charakter nieoczekiwany w stosunku do innychzdolności. Trudności o charakterze dyslektycznym można opisać na poziomie neurologicznym, poznawczym oraz zachowania. Najczęściej cechuje je niewydajne przetwarzanie informacji, w tym trudności z przetwarzaniem fonologicznym, pamięcią roboczą, szybkim nazywaniem oraz automatyzmem podstawowych umiejętności. dr Eleni Rossides

9. DYSLEKSJA • Występować mogą również trudności z organizacją, kolejnościąizdolnościami ruchowymi. Dysleksja może być związana z wczesnymi trudnościami z językiem mówionym. dr Eleni Rossides

10. FAKTY DOTYCZĄCE DYSLEKSJI • Występuje przez całe życie i może się objawiaćna różne sposoby w różnym wieku • Można ją złagodzić odpowiednio interweniując • Ulega nasileniu lub złagodzeniu w zależności od czynników środowiskowych • Występuje we wszystkich okolicznościach socjoekonomicznych • Współistnieje z innymi trudnościami w uczeniu się, np. zaburzeniami koncentracji uwagii może lecz nie musi stanowić trudność pierwotną dr Eleni Rossides

11. WSKAŹNIKI DYSLEKSJI U OSÓB DOROSŁYCH • Nadal czytają wolno i bez płynności, bardzo nieprecyzyjnie • Błędnie odczytują wyrazy lub informacje • Mają niewystarczający zasób słów lub wiedzę z powodu braku doświadczeń czytelniczych • Nadal doświadczają poważnych trudności z ortografią i pisownią dr Eleni Rossides

12. WSKAŹNIKI DYSLEKSJI U OSÓB DOROSŁYCH • Piszą wolno i niewyraźnie • Ich zdolność komunikacji ustnej jest lepsza niż pisemnej • Trudno imzaplanować, ustalić kolejność i zorganizowaćtekst pisany • Mają trudności ze składnią lub interpunkcją w języku pisanym • Trudno im dokonać streszczenia lub przedstawienia w skrócie dr Eleni Rossides

13. WSKAŹNIKI DYSLEKSJI U OSÓB DOROSŁYCH • Mają problemyz robieniem notatek i przepisywaniem z tablicy • Wolno odpowiadają na pytania, zwłaszczate o charakterze otwartym • Mają słabą zdolność zapamiętywania • Wciąż błędnie wymawiają pewne słowa lubbłędnie ich używają • Mają słabe zdolności w zakresie planowania i organizacji • Mają większe trudności z przedmiotami opartymi na językuniż z innymi • Brak im pewności a obraz własnej osoby jest słaby dr Eleni Rossides

14. METODY OCENY DYSLEKSJI U OSÓB DOROSŁYCH • Test zdolności poznawczych • Znormalizowane testy czytania • Znormalizowane testy ortografii • Znormalizowane testy rozumienia tekstu czytanego • Test pisania dr Eleni Rossides

15. WSPARCIE • Ponieważ trudności, z jakimi borykają się studenci z dysleksją można przedstawić w formie kontinuum odłagodnych do poważnych, wymagają onekontinuum interwencji orazinnych rodzajów wsparcia dr Eleni Rossides

16. ZALECANY POZIOM WSPARCIA NA UCZELNI WYŻSZEJ • Różnicowaniedokonywane przez nauczycieli poszczególnych przedmiotów • Dostosowaniapodczas egzaminów i sprawdzianów wiedzy • Poradnictwo osobiste dr Eleni Rossides

17. Różnicowanie • Różnicowanie to proces, gdzie cele programu nauczania, metody nauczania, zasoby oraz działania dydaktyczne planowane są w celuokreślenia i spełnienia potrzeb każdego pojedynczego studenta w grupie. Spełnianie tych potrzeb stanowi główne zadanie wszystkich uczących. Istnieje konieczność zróżnicowania zadań stosownie do zdolności, potencjału oraz etapu rozwoju konkretnego studenta. dr Eleni Rossides

18. Różnicowanie • Sam program nauczania oraz sposób jego realizacji mogą wpływać na niepowodzenie uczącego się, tj. trudności w uczeniu się studenta mogą być powodowane przez program nauczania a nawet przez uczącego. Istnieje konieczność wybrania i opracowania przez nauczyciela zróżnicowanych zadań stosownie do zdolności, potencjału oraz etapu rozwoju konkretnego studenta. dr Eleni Rossides

19. Różnicowanie • Przewaga różnicowania polega na dostosowaniu pracy nauczycielado indywidualnych potrzeb studenta. Określając działania poznawcze studentanauczyciel daje mu możliwości w zakresie uczenia się. Możliwości te należy postrzegać jako istotne dla studenta. Abyutrzymać motywację studentadziałania umysłowe, które ma on podejmować na polecenie nauczyciela muszą mieć cel i sens. dr Eleni Rossides

20. Po co różnicować? • Gdyż oczekiwania uczących są często zbyt małe • Gdyż podejścia pedagogiczne są często wąskie inadmiernie kierunkowe • Gdyż nauczanie często skupia się na grupie środka, niezależnie od tego, jak pogrupowani są studenci • Gdyż grupowanie według zdolności samo w sobie nie stanowi wystarczającej podstawy gwarancji właściwego podejścia do różnic między studentami. dr Eleni Rossides

21. Strategie wsparcia podczas wykładów • Zaawansowanenotowanie: przedstaw pisemne lub ustne streszczenieztytułami rozdziałów i sekcji, mapy semantyczne lub pytania przed pracami/zadaniami wymagającymi czytania i pisania; nigdy nie zakładaj, istnienia wiedzy, jaką zwykle nabywa się przez czytanie • Technologie wspierające: magnetofony, dyktafony; pomocniki ortograficzne i leksykalne; komputery osobiste z procesorem tekstu; laptopy; aktywowane głosowo programy do pisania tekstów; programy do czytania tekstów; wcześnie naucz pisania na klawiaturze drEleniRossides

22. Strategie wsparcia podczas wykładów • Unikaj długotrwałego przepisywania i niepotrzebnego dyktowania: pozwól na korzystanie z magnetofonu na zajęciach lub pozwól studentowi skserować notatki własne lub innego studenta; niech tworząc kopię skorzysta z kalki dr Eleni Rossides

23. Strategie wsparcia podczas wykładów • Unikaj niepotrzebnego uczenia się na pamięć • Unikaj białych tablic ioświetlenia fluorescencyjnego: wielu studentom przeszkadza oślepiający blask • Zakładki czy linijki mogą być przydatne, by pomóc studentowi nie zgubić się podczas lektury • Książki audio: zapewnij dostęp do odpowiednich dla wieku informacji itekstów obowiązkowych; wspieranie samodzielnego rozwoju umiejętności w zakresie czytania dr Eleni Rossides

24. Strategie wsparcia podczas wykładów • Uczenie się oparte na współpracy: rozmowa nauczyciel-student; korepetycje kolegów; dyskusja grupowa; wzajemne uczenie się • Poprawianie: najlepsze jest zindywidualizowane; osobna ocena treści i zapisu; zachęcanie do autokorekty i pomoc w jej wykonaniu w celu zwiększenia uczenia się i samoświadomości; ograniczanie liczby poprawek • Bezpośrednie i jasne wytyczne: dawane pojedynczo i krótko zwiększą szanse zrozumieniai przestrzegania dr Eleni Rossides

25. Strategie wsparcia podczas wykładów • Nie pisz za dużo na tablicy: z czarnej czy białej tablicy pełnej zapisków trudniej się czyta, zaś uczącemu się trudniej jest znaleźć nowe informacje inie zgubić się; mniej znaczy lepiej; zanim napiszesz nowe, zmaż stare dr Eleni Rossides

26. Strategie wsparcia podczas wykładów • Zachęcaj do tworzenia grup uczących sięi projektów grupowych: wielu studentównauczy się więcej przy wsparciuze strony grupy; praca w grupie może umożliwić im wykorzystanie innych umiejętności (np. artystycznych, ustnych, mechanicznych, perswazyjnych, osobistych) • Zadawaj zadania, udzielaj wytycznych i wyjaśnień zarówno pisemnie jak i ustnie: dwa kanały przedstawienia są pomocniejsze i zwiększają szanse zrozumienia i przestrzegania dr Eleni Rossides

27. Strategie wsparcia podczas wykładów • Przedstawienie graficzne: przekazuj informacje obrazowo poprzez ilustracje, wykresy, mapy, diagramy, zdjęcia, plakaty; ucz konkretnych umiejętności w zakresie czytania / interpretowania informacji podanych w formie graficznej dr Eleni Rossides

28. Strategie wsparcia podczas wykładów • Modelowanieipokazywanie: nie tylko wyjaśniaj jak coś zrobić, pokaż jak się to robikrok po krokui zanim studenci przejdą do samodzielnej pracy werbalnym opisem przeprowadź ich przez całą czynność; zachęcaj studentów do werbalizowania w czasie samodzielnej pracy, tj. niech podczas prezentacji zadania powtarzają lub naśladują Twój sposób mówieniado nich dr Eleni Rossides

29. Strategie wsparcia podczas wykładów • Modyfikacja materiałów dydaktycznych: sprawdzaj,czy nadają się do czytania, upraszczaj język; pisz dokładnie drukowanymi literami lub na klawiaturze; stosuj nagłówki; redukujnieistotne szczegóły; uwypuklaj cechy o znaczeniu krytycznym; używaj informacji graficznych; używaj konkretnych materiałów dr Eleni Rossides

30. Strategie wsparcia podczas wykładów • Aktywizowanie wszystkich zmysłów: studenci posiadają pięć zmysłów, a tym samym pięć ścieżek uczenia się; w każdym działaniu edukacyjnym staraj się wykorzystywać więcej niż jeden kanał uczenia się; to wzmocni uczenie się oraz pomoże zrekompensować wszelkie trudności studenta w zakresie zmysłów, postrzegania czy przetwarzania • Nowość: podczas zajęć łatwiej jest zapewnić i utrzymać uwagę studentów, gdy prezentacja czy działanie ma pewną wartość jako nowość dr Eleni Rossides

31. Strategie wsparcia podczas wykładów • Powtórki: zapewnij częstsze przeglądy i powtórki; studentom z trudnościami w uczeniu się zwykle potrzeba więcej powtórzeń i wzmocnień niż ich kolegom • Czekanie: studentom,którzy wolniej przetwarzają język daj więcej czasu na odpowiedź ustną dr Eleni Rossides

32. Strategie wsparcia podczas wykładów • Przedstawiając materiał pisemny: W tym wypadku uczący powinien rozważyć użycie czcionek sans serif, np. Arial lub Comic Sans. Rozmiar czcionki powinien wynosić co najmniej 12,zaś przestrzeń pomiędzy literami i wersami powinna zostać zwiększona. Dla uwypuklenia treści sugerowane jest raczej stosowanie tłustego druku niż kursywy czy podkreślania. Układ tekstu jest również ważny, gdyż nauczyciel musi zapewnić wyrównanie tekstu do lewej z zachowaniem postrzępionej krawędzi prawej, korzystać z ramek lub wcięć pomiędzy wierszami orazpunktorów lub numerowania. Zaleca się również stosowanie nagłówków oraz szerokich marginesów. dr Eleni Rossides

33. Strategie wsparcia podczas wykładów • Przedstawiając materiał pisemny: Korzystaj z papieru kolorowego zamiast białego (wydaje się, że preferowane są odcienie kremowe lub pastelowe). Papier matowy jest lepszy niż połyskliwy, gdyż mniejsze jest odbicie światła. dr Eleni Rossides

34. Wsparcie o charakterze szczególnym • Wydłużenie czasu na wykonanie zadań i sprawdzianów daje studentowidodatkowy czas konieczny do odkodowania wymaganych fragmentów tekstu czy rozdziałów, zrozumieniaprzeczytanego materiałuoraz odniesienia się do elementów zadań czy sprawdzianów. Daje on również możliwość zajęcia się problemami związanymi z niepełnosprawnością w zakresie pisania, ortografii czy języka. dr Eleni Rossides

35. Wsparcie o charakterze szczególnym • Skorzystanie z pomocy asystenta czytającego na głos materiał pisany umożliwia osiągnięcie lepszych wyników studentowi mającemu trudności z czytaniem i rozumieniem materiału pisanego, który potrafi jednak przetwarzać informacje podane w formie ustnej. • Egzaminy ustne lub nagrane przedstawiające materiałujęty w sprawdzianie w formaciewykluczającym konieczność odkodowywania przez studenta materiału pisemnego (w wypadku znacznychproblemówz czytaniem) dr Eleni Rossides

36. Wsparcie o charakterze szczególnym • Asystent-sekretarz zapisujący podczas sprawdzianu odpowiedzi dyktowane przez studenta (dopuszczenie asystentów piszących pod dyktando studenta, gdy jego charakter pisma uniemożliwia przeczytanie, zaś student nie umie pisać na klawiaturze) • Osobnynadzór podczas sprawdzianów/egzaminów • Korzystanie na zajęciach z magnetofonu • Podczas końcowego szlifowaniaprac pisanych w ramach kursu stosowane są procesory tekstu zfunkcją sprawdzania pisowni i programy dokonujące korekty tekstu drEleniRossides

37. Wsparcie o charakterze szczególnym • Takie sformatowaniearkusza egzaminacyjnego, by jednocześnie widoczne były jego obie strony lub powiększanie rozmiaru druku dla osób z trudnościami o charakterze wzrokowo-percepcyjnym • Modyfikacja formatówsprawdzianów: warto wypróbować rozwiązania alternatywne wobec formalnych sprawdzianów pisemnych, np. sprawdziany ustne; Prawda/Fałsz, pytania wielokrotnego wyboru, formaty graficzne; wypełnianie luk; sprawdziany praktyczne; arkusze stałej oceny • Rozpowszechnianie notatek wykładowych prowadzącego, streszczeń lub nagłówków sekcji tematycznych. Użycie zaawansowanych notatników umożliwiających dla każdego wykładu lub tematu przedstawienie głównych punktów, jakie należy poruszyć. dr Eleni Rossides

38. Pozytywne cechy osób z dysleksją Myślą lateralnie (mają zdolność patrzenia na zagadnienia z różnych stron) Umieją rozwiązywać problemy Są kreatywni Mają upodobania artystyczne Są zdeterminowani Myślą całościowo Są świetnymi mediatorami Dobrze się komunikują dr Eleni Rossides

39. Dzęikujęazwuagę!! dr Eleni Rossides