160 likes | 294 Views
BOÄ MOÂN TOAÙN ÖÙNG DUÏNG - ÑHBK -------------------------------------------------------------------------------------. TOAÙN 4 CHUOÃI VAØ PHÖÔNG TRÌNH VI PHAÂN BAØI 5: PHÖÔNG TRÌNH VI PHAÂN CAÁP 2 TS. NGUYEÃN QUOÁC LAÂN (5/2006).
E N D
BOÄ MOÂN TOAÙN ÖÙNG DUÏNG - ÑHBK------------------------------------------------------------------------------------- TOAÙN 4 CHUOÃI VAØ PHÖÔNG TRÌNH VI PHAÂN • BAØI 5: PHÖÔNG TRÌNH VI PHAÂN CAÁP 2 • TS. NGUYEÃN QUOÁC LAÂN (5/2006)
NOÄI DUNG----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 1 – PHÖÔNG TRÌNH VI PHAÂN CAÁP 2. TRÖÔØNG HÔÏP GIAÛM CAÁP 2 – PHÖÔNG TRÌNH VI PHAÂN CAÁP 2 HEÄ SOÁ HAÈNG 3 – PHÖÔNG TRÌNH VI PHAÂN CAÁP 2 HEÄ SOÁ HAØM
Phöông trình vi phaân caáp 2: F(x, y, y’, y’’) = 0 BT Coâsi: PT chuaån hoaù + ÑK ñaàu Giaûm caáp cô baûn: Phöông trình F(x, y’, y’’) = 0 Nguyeân taéc: Ñaët u(x) = ñaïo haøm caáp thaáp nhaát cuûa aån y VD: Giaûi phöông trình vi phaân caáp 2: Ñaùp soá: Nghieäm Nghieäm toång quaùt PT vi phaân caáp 2 chöùa 2 haèng soá C1, C2 GIAÛM CAÁP PHÖÔNG TRÌNH VI PHAÂN CAÁP 2--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Heä soá haøm, k0 thuaàn nhaát (veá phaûi): y’’ + p(x)y’ + q(x)y = f(x) Ví duï: Tuyeán tính (linear): y,y’,y’’ – baäc 1 PT thuaàn nhaát töông öùng: y’’ + p(x)y’ + q(x)y = 0 Ví duï: Töông öùng (1): PT thuaàn nhaát töông öùng: y’’ + py’ + qy = 0 Ví duï: Töông öùng (3): Heä soá haèng, k0 thuaàn nhaát (coù veá phaûi): y’’ + py’ + qy = f(x) Ví duï: PHÖÔNG TRÌNH VI PHAÂN TUYEÁN TÍNH CAÁP 2--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
> 0: k1 k2 R PTVPC2 thuaàn nhaát heä soá haèng y’’ + py’ + qy = 0 = 0: k1 = k2 R PTrình ñaëc tröng k2 + pk + q = 0 Phaûi tìm ñuû 2 nghieäm phöông trình ñaëc tröng < 0: N0 phöùc GIAÛI PTVP TUYEÁN TÍNH C2 THUAÀN NHAÁT HEÄ SOÁ HAÈNG ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
PTVP t/tính thuaàn nhaát L[y] = 0 PT ñaëc tröng (ñaïi soá) aån k n haøm cô sôû y1 yn Tìm ñuû n ng. k1 kn y’’ – 5y’ + 6y = 0 k2 – 5k + 6 = 0: N0 2, 3 ytq = C1e3x + C2e2x k2 – 4k + 4 = 0: 2 (keùp) ytq = C1e2x + C2xe2x y’’ – 4y’ + 4y = 0 y’’ – 2y’ + 5y = 0 k2 – 2k + 5 = 0 k1,2 = 1 2i: =1, = 2 N0 CS ex, xex … ? y’’’ –y = 0 k3 – 1 = 0 1 Nghieäm k = 1 SÔ ÑOÀ GIAÛI PTVP TUYEÁN TÍNH THUAÀN NHAÁT CAÁP n ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Nghieäm toång quaùt thuaàn nhaát ytq.tn = ex(C1cos2x + C2sin2x)
k1 R: Nghieäm ñôn PTÑT kn+p1kn-1 + … pn = 0 Tìm n nghieäm thöïc – phöùc. Nghieäm boäi caáp r r nghieäm ñôn truøng nhau k R: boäi caáp r i: phöùc lieân hôïp, ñôn i: boäi caáp r 2r n0 ñôn NGHIEÄM (HAØM) CÔ SÔÛ TÖÔNG ÖÙNG N0 PT ÑAËC TRÖNG ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
VD: Giaûi ptrình y’’ – 3y’ + 2y = 2 baèng caùch chæ ra 1 nghieäm rieâng yr keát hôïp vôùi nghieäm toång quaùt thuaàn nhaát PTVP tuyeán tính khoâng thuaàn nhaát caáp n (heä soá tuyø yù): PTVP tuyeán tính thuaàn nhaát caáp n töông öùng: Nghieäm toång quaùt (E) = Toång quaùt (E0)+ Nghieäm rieâng (E) PHÖÔNG TRÌNH TUYEÁN TÍNH KHOÂNG THUAÀN NHAÁT -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Nghieäm rieâng yr = 1 ytq = C1ex + C2e2x + 1
Veá phaûi: ex[Pn(x)cosx + Qm(x)sin x], Pn, Qm – ña thöùc 1/ Veá phaûi chöùa ña thöùc yr chöùa ña thöùc (heä soá chöa xaùc ñònh) baäc cao nhaát. Haèng soá Ña thöùc baäc 0 2/ Veá phaûi chöùa ex yr chöùa ex 3/ Veá phaûi chöùa löôïng giaùc yr chöùa 2 haøm: sin x, cos x (duø veá phaûi chæ coù 1 loaïi haøm!) 4/ + i (veá phaûi) nghieäm boäi caáp r cuûa phöông trình ñaëc tröng Nhaân theâm xr vaøo yr caàn tìm. Khoâng coù haøm muõ = 0; Khoâng coù löôïng giaùc = 0 Toùm laïi: Ba cuøng – Cuøng daïng, cuøng baäc, truøng nghieäm TÌM NGHIEÄM RIEÂNG VÔÙI VEÁ PHAÛI ÑAËC BIEÄT -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
y’’+py’+qy=ex[Pn(x)cosx+Qm(x)sinx], NÑT: nghieäm ñaëc tröng; H: ña thöùc baäc VP: ña thöùc VP: muõ Veá phaûi: Löôïng giaùc Ng.rieâng yr: Ng. rieâng yr: Nghieäm rieâng yr coù daïng: (*) khi 0 NÑT caáp r. (*) khi NÑT caáp r Baäc R = Baäc H. (*) khi i NÑT boäi caáp r BA TRÖÔØNG HÔÏP HAY GAËP----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Nghieäm toång quaùt ytq phöông trình vi phaân tuyeán tính coù veá phaûi: y’’ + p(x)y’ + q(x)y = f1(x) + f2(x) bieåu dieãn qua: • Nghieäm toång quaùt thuaàn nhaát ytq.0: y’’ + p(x)y’ + q(x)y = 0 • Nghieäm rieâng yr.1 cuûa pt: y’’ + p(x)y’ + q(x)y = f1(x) • Nghieäm rieâng yr.2 cuûa pt: y’’ + p(x)y’ + q(x)y = f2(x) Coâng thöùc choàng chaát: ytq = ytq.0 + yr.1 + yr.2 NGUYEÂN LYÙ CHOÀNG CHAÁT (SGK, trang 150) -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- YÙ nghóa: Taùch phöông trình coù veá phaûi daïng toång phöùc taïp thaønh toång caùc phöông trình coù veá phaûi ñôn giaûn
Veá phaûi: y’’ + py’ + qy = f(x) Tìm yr töø ytq.tn: Bieán thieân haèng soá C1 = C1(x), C2 = C2(x) VD: y’’ – 3y’ + 2y = lnx PTVP tuyeán tính k0 thuaàn nhaát y’’ + p(x)y’ + q(x)y = f(x) & nghieäm toång quaùt thuaàn nhaát ytq.tn = C1y1(x) + C2y2(x). Tìm nghieäm rieâng phöông trình khoâng thuaàn nhaát: Xem C1 = C1(x), C2 = C2(x) Ng. rieâng yr = C1(x)y1 + C2(x)y2 VEÁ PHAÛI TOÅNG QUAÙT BIEÁN THIEÂN HAÈNG SOÁ -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
PTVPC2 thuaàn nhaát: y’’ + p(x)y’+q(x)y = 0 Tìm nghieäm ñaëc bieät y1: Ñoaùn daïng (x, ña thöùc) hoaëc ñöôïc gôïi yù N0 cô sôû thöù nhì: y2(x) = C(x)y1(x) PTVPC2TT toång quaùt heä soá haøm y’’ + p(x)y’ + q(x)y = f(x) Nghieäm tq y = C1y1 + C2y2 + yr Ng. rieâng pt k0 tn: Bieán thieân haèng soá C1 = C1(x), C2 = C2(x) PTVP TUYEÁN TÍNH C2 HEÄ SOÁ HAØM (THAM KHAÛO) --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
PT heä soá haøm: anxny(n) + an-1xn-1y(n-1) + … a0y = f(x) Deã tìm nghieäm cô sôû thuaàn nhaát hoaëc ñöa veà heä soá haèng Daáu hieäu: Heä soá xk cuûa ñaïo haøm caáp k y(k) (0 k n) Thuaàn nhaát ax2y’’ + bxy’ + cy = 0 2 nghieäm cô sôû y = xm 2 nghieäm thöïc phaân bieät m1 m2 Nghieäm keùp m Phöùc: m1,2 = i PHÖÔNG TRÌNH EULER - COÂSI ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
a/ x2y’’–xy’–8y = 0 b/ 4x2y’’+y = 0 c/x2y’’–3xy’+13y = 0 m R: ñôn NCS y =xm anxny(n) + … + a0y = 0 m R: boäi r xm,xmlnx … PTÑT theo m: g(m) = 0 n nghieäm (thöïc, phöùc) n nghieäm (haøm) cô sôû PTrình Euler: anxny(n) + an-1xn-1y(n-1) + … a0y = f(x). Ñoåi bieán x = et y’(x) = y’(t).t’(x), y’’(x) = … VD: Giaûi phöông trình x2y’’ – 2xy’ + 2y = ln2x + ln(x2) PHÖÔNG PHAÙP ÑOÅI BIEÁN ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Baøi toaùn bieân: Tìm y = y(x) thoaû Phaân bieät vôùi baøi toaùn Coâsi caáp 2: VD: VD: 1 nghieäm voâ nghieäm voâ soá nghieäm BAØI TOAÙN BIEÂN-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Baøi toaùn bieân caáp 2, nghieäm cô sôû sin, cos Voâ soá nghieäm