COL je mee?

1. Diocesane Pedagogische Begeleidingsdienst Brugge 2010 COL je mee?

2. Historiek Leerplannen hangen samen met tijdsgeest, wetenschappelijke inzichten en onderzoek … Nu ondermeer! • Sociaal constructivisme • Emancipatorische holistische dynamische mensvisie • Belang van competentieontwikkeling

3. = Lijm, plaksel, kleefmiddel = Competentie Ontwikkelend Leren COL ????

4. ‘Plakt’ COL? De mate waarin de COL echt zal ‘plakken’, is de verantwoordelijkheid van de hele school én in het bijzonder van het stw team én van de leerlingen! Samen COL-len !

5. 1 COL??? 2 Het uitwerken van integrale opdrachten aan de hand van een doelenboek 3 COLvraagt andere manier van leren en onderwijzen COL in stw

6. Hoe opgebouwd? Deel 1: COL???

7. Studierichtingsprofiel stw • Vierjarige doorstroomrichting naar opleidingen in de sociale, agogische, gezondheids-en onderwijssector (zowel hoger als voortgezet onderwijs) • Belang van leren in samenhang (kennis-vaardigheden-attitudes, verschillende componenten) én competentieontwikkelend leren (doen met verstand in welomschreven situatie) • Geloof in groei en reflectie om te kunnen ontwikkelen • Idee van verbondenheid

8. Studierichtingsprofiel stw

9. Integrale opdrachten Fundamenteel onderdeel van de studierichting Min. 4 uur (2de graad)/ 5 uur (3de graad) per week Vanuit verschillende componenten natuurwetenschappen – sociale wetenschappen – expressie – voeding = andere kijk op leren en onderwijzen

10. IO en 4 componenten • Nw en sw: leerplannen realiseren buiten IO • Voe + expr:leerplannen realiseren binnen IO en zijn middel tot COL • IO: realiseren van 4 competenties én leerplandoelstellingen voeding en expressie

11. We gaan op verkenning ! COL je mee?

12. COL je mee? opdracht In de nieuwe leerplannen voor STW staat het COL (competentieontwikkelend leren) centraal. Jullie staan voor de uitdaging om in een interdisciplinair team jullie leerlingen 4 grote competenties te laten verwerven. Jullie hebben 4 schooljaren de tijd om via uitgestippelde leerlijnen aan competentieontwikkeling te doen. Dit gebeurt binnen IO. Door middel vancomplementair groepswerk verkennen we de betekenis van de onderlijnde begrippen en maken we kennis met mogelijke expressievormen die binnen IO aan bod kunnen komen. 5 opdrachten → max. ? personen per groep

13. Concrete werkwijze Ieder groepje → heeft een andere opdracht → verkent een andere expressievorm → stelt het “geleerde” aan grote groep voor gedurende maximum 4 minuten → krijgt ? min. de tijd als voorbereiding AAN DE SLAG !!

14. Bespreking/Presentatie Opdracht 1: wat is COL? (instructie) Opdrachten 2, 3, 4 en 5 : 4 stw competenties - Onderzoeken (rap) - Organiseren (gedicht) - Presenteren (lied) - Reflecteren (verhaal)

15. Deel 2: uitwerken van Integrale opdrachten aan de hand van een doelenboek

16. Doelenboek • Hulpmiddel voor scholen • Gegroeid vanuit vraag naar concretisering van de competenties • Vraag om cesuur tussen doelen van de 2de en 3de graad (gelijkgerichtheid)

17. Situering doelenboek in COL Studierichtingsprofiel 4 competenties competentiedoelen competentiehandelingen en evaluatiecriteria

19. Context van competenties in tweede/derde graad Doelgroepen • Medeleerlingen en andere leeftijdsgenoten • Kleine groep van gezonde individuen IO • Passend binnen studierichtingprofiel • Integratie ts nw en/of sw en/of voe en/of expr. • Duidelijke instructies

20. Context tweede graad • Lagere complexiteit (eenvoudige instructies en opdracht, kortlopend …) • Directe begeleiding van lerarenteam • Leerlingen maken onder begeleiding keuzes

21. Context derde graad • Hogere complexiteit • Onder begeleiding van het lerarenteam • Leerlingen maken keuzes op zelfstandige basis

22. IO: competentiedoel – competentiehandeling – criteria • Eenzelfde doel zal naargelang de context of concrete opdracht een andere inhoudelijke invulling krijgen. • Bij het invullen van de concrete handeling is het belangrijk de evaluatiecriteria vast te leggen en deze vooraf te communiceren aan de leerlingen. • Evaluatiecriteria: de normen (kennis, vaardigheden, attitudes, proces en product) die je als lerarenteam gebruikt om de doelstelling, die je wil dat leerlingen bereiken en de manier waarop dit is gebeurd, te beoordelen.

23. Competentiehandelingen en evaluatiecriteria Voorbeeld: Competentie 1 • Competentiedoel: ‘De leerling zoekt informatie en krijgt een bronvermelding’. • Competentiehandeling: in een welbepaalde IO betekent dit concreet: • - je zoekt informatie over een beroerte en je krijgt de benaming van de webpagina. • - je zoekt informatie over een beroerte en je krijgt de bronvermelding van een artikel uit de krant.

24. SMART-ig geformuleerd Voorbeeld: Competentie 2 • Competentiedoel: Op basis van een werkmodel activiteiten en gerechten/maaltijden voor een kleine groep bereiden (= ook leerplandoelstelling) • Competentiehandeling(en): SMART-ig • - je bereidt in 30 minuten een vanillepudding voor 2 volwassen personen. • - je volgt nauwgezet het recept.

25. Bijhorende evaluatiecriteria • Je werkt binnen de tijd • Je werkt volgens het recept • Je werkt volgens de afgesproken normen inzake veiligheid en hygiëne (HACCP) • De pudding is goed gebonden, je kan hem omkeren zonder in te storten • De pudding bevat geen klonters • De pudding heeft de smaak van vanille • …

26. Uitgewerkt voorbeeld • Competentie 3: ‘Iets mondeling presenteren voor een groep’ • C doel: ‘De leerling geeft een korte (max.2 min) mondelinge presentatie • C handeling: Je stelt je resultaten van een onderzoek in 2 minuten voor aan je klasgenoten • Ec1: de resultaten worden correct weergegeven (= inhoud) • Ec2: de presentatie verloopt volgens een vooraf afgesproken werkmodel • Ec3: de leerling houdt oogcontact • Ec4: de leerling spreekt AN

27. Opdracht Duowerk • Competentie 4: De eigen studieloopbaan in handen nemen • C doel:’De leerling maakt een eigen keuze voor een studierichting binnen de derde graad en motiveert deze keuze.’ • C handeling en criteria aanvullen!

28. Werken met werkmodellen • ‘volgens een gegeven werkmodel’ • ‘volgens een zelfgekozen werkmodel’ Werkmodel = alle instrumenten die we hanteren én nodig hebben bij het uitvoeren van een opdracht • Vanuit de vakken/componenten kunnen bepaalde werkmodellen toegelicht worden • Stapsgewijs aanreiken

29. Voorbeelden van werkmodellen • Instructiefiche/recept/tekening/plan/plattegrond/ voorbeeld/foto/sjabloon/format/invulblad/stappenplan/opmaakprofiel/classificatiemodel/patroon/ beschrijving/…. • Ook vanuit basisvorming kunnen werkmodellen gebruikt worden • (zie doelenboek)

30. Deel 3: IO vraagt andere manier van leren en onderwijzen

31. Integrale opdrachten Aanpak: • Interdisciplinair team werkt op basis van een gezamenlijke jaarplanning van de verschillende componenten met graadleerplannen • Gestructureerd teamoverleg is noodzakelijk zowel naar voorbereiding, uitvoering als evaluatie van IO

32. Integrale opdrachten • Opgebouwd rond inhouden vanuit meerdere componenten: nw en/of sw en/of v en/of e en beogen COL! • Veel keuzemogelijkheden naar organisatie, werkvormen, infrastructuur, inhoudelijke invulling… overleg met directie en ‘uurroosteraar’!

33. Tips! • Vertrekken èn vanuit componentoverschrijdende thema’s èn vanuit competentiedoelen • Besteed voldoende tijd en aandacht aan reflectie en feedback • Behoud samenhang in opdracht en verdere deelopdrachten • Breng variatie in aanpak, leeractiviteiten, individueel / groep … • Wees voldoende leerlingnabij • Creëer voldoende uitdagende opdrachten • …

34. Voorbereiden van IO = denken in team over 1 Aan welke competentie(s) werken? 2 Waar staan leerlingen in de leerlijnen? 3 Op welke leerplandoelstellingen van de componenten willen we bouwen? 4 Hoe moeten de leerlingen concreet handelen/wat moeten ze bereiken binnen die bepaalde welomschreven situatie? Welke concrete evaluatiecriteria? 5 Uitdagende titel / vraag en opdracht in samenhang? 6 Zit er een vraag in de opdracht die leerlingen op het eind zullen beantwoord hebben? 7 Welke werkvormen/leeractiviteiten/organisatievormen zijn geschikt? 8 Helder voor leerlingen?

35. Opdracht • Beschouw de vorige dia als een checklist / kijkwijzer en screen enkele voorbeeld IO’s!

36. Evalueren van COL Evalueren bestaat zowel uit het continu begeleiden van leerlingen in het ontwikkelen van hun competenties als uit het op vastgestelde tijdstippen beoordelen van de competentieontwikkeling

37. Begeleiden - evalueren Begeleiden en evalueren als IO team door: - niets te doen wat leerlingen zelf kunnen - observerend aanwezig te zijn - stimulerend en bevestigend tussen te komen - stil te leggen, bij te sturen waar nodig - concrete en onmiddellijke feedback te geven - reflectie van leerlingen te stimuleren - in een veilig en uitnodigend klimaat van geloof in groeimogelijkheden van leerlingen … zodat leerlingen zicht krijgen op eigen leerproces!

38. Evalueren - beoordelen Evalueren en beoordelen als IO team door: • in kaart te brengen van de voortgang van de leerling • te bepalen of de doelen bereikt zijn die vooropgesteld waren voor een bepaalde periode • uit te spreken: geslaagd of niet geslaagd op het einde van het schooljaar! Rest: autonomie school !!

39. Veel succes!